ORIGINAL_ARTICLE
نوکران و پدیدۀ سرقت در دورۀ ناصری
سرقت بهعنوان متداولترین و فراگیرترین ناهنجاری اجتماعی هم تاثیرات منفی آشکاری در امنیت اجتماعی داشت و هم همۀ قشرهای جامعه را درگیر میگرفت. به دیگر سخن تقریبا در میان اکثر قشرهای اجتماع سارق وجود داشت و هر کدام با انگیزهها و نیتهای مختلفی دست به اعمال سارقانه میزدند. در عهد ناصری نیز مردم طبقات مختلف اجتماع درگیر این ناهنجاری اجتماعی بودند. از میان این قشرها میتوان به لوطیان، سربازها و نوکران اشاره کرد که گزارشهای متعددی از اعمال سارقانۀ آنها در دست است. در این میان نوکران جمعیتی قابل توجه را در اجتماع عهد ناصری تشکیل میدادند و مسائل و موضوعات پیرامون آنها مانند تعاملات آنها با صاحب خود و دیگر اقشار جامعه، نحوۀ معیشت آنها و ... از جمله موضوعات قابل توجه محسوب میشود. از طرف دیگر گاه ناهنجاریهایی نیز توسط این قشر انجام میشد که پربسامدترینِ این ناهنجاریها سرقت بود. مسالۀ پژوهش آن است تا سرقتهای نوکران و عوامل زمینهساز آن را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. بر این اساس در نوشتار حاضر سعی خواهد شد تا به دو پرسش پاسخ داده شود: نخست آنکه چه عواملی بسترساز سرقتهای نوکران در دورۀ ناصری بوده است؟ دو آنکه نوکران از چه روشها و شیوههایی برای سرقت استفاده میکردند. روش تحقیق در پژوهش حاضر کتابخانهای خواهد بود و با مطالعۀ منابع مهم عهد ناصری که در آن میان سفرنامههای اروپایی نقشی اساسی دارند، سعی خواهد شد تا به مسالۀ پژوهش پاسخ داده شود. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که عامل مهاجرت و نابرابری اجتماعی و مواجب اندک و نیز این انگاره که نوکران سرقت را به نوعی حق مسلم خود میانگاشتند را میتوان از عوامل بسترساز سرقتهای آنان تلقی کرد.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4051_6cdf0c9d44e6f5bfffc312e3f8ec2b23.pdf
2019-08-23
1
23
10.30465/shc.2019.24609.1876
سرقت/دزدی
سارق
قاجاریه
عهد ناصری
نوکران
حسین
بیاتلو
hbayatloo@yahoo.com
1
دکتری رشتۀ تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران و عضو گروه تاریخ اجتماعی دائره المعارف اسلامی،
LEAD_AUTHOR
داریوش
رحمانیان
rahmanian.dariush@gmail.com
2
دانشیار تاریخ / دانشکده ادبیات دانشگاه تهران.
AUTHOR
ابطحی، علیرضا و کریمی، نرگس (1395)، «جایگاه پیشکشها در درآمدهای روزگار ناصری بر پایۀ اسناد 1313-1264قمری»، سخن تاریخ، شمارۀ 23.
1
اشرف، احمد (1359)، موانع رشد سرمایهداری در ایران: دوره قاجاریه، تهران: انتشارات زمینه.
2
اورسل، ارنست (1382)، سفرنامۀ قفقاز و ایران، ترجمۀ علی اصغر سعیدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
3
ایل سنجابی و مجاهدت ملی ایران؛ خاطرات علی اکبرخان سردار مقتدر سنجابی (1380)، تحریر و تحشیه دکتر کریم سنجابی، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
4
بخارایی، احمد (1386)، جامعهشناسی انحرافات اجتماعی در ایران، تهران: جامعهشناسان.
5
بروگش، هینریش (1374)، در سرزمین آفتاب دومین سفرنامۀ هینریش بروگشن، ترجمۀ مجید جلیلوند، تهران: نشر مرکز.
6
بروگش، هینریش (1367)، سفرنامۀ ایلچی پروس (آلمان) در ایران سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمۀ مهندس حسین کردبچه، تهران: اطلاعات.
7
بنجامین، س. ج. و (1363)، ایران و ایرانیان عصر ناصرالدین شاه سفرنامۀ نخستین سفیر ایالات متحدۀ آمریکا در ایران، ترجمۀ حسن کردبچه، تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
8
بهمنبیگی، محمد (1324)، عرف و عادات در عشایر فارس، تهران: انتشارات سعدی.
9
بوئه، موریس (1365)، مسافرت به ایران، ترجمۀ محمود هدایت، تهران: جاویدان.
10
پولاک، یاکوب ادوارد (1361)، سفرنامۀ پولاک «ایران و ایرانیان»، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
11
حسینینثار، مجید و فیوضات، ابراهیم (1390)، نظریههای انحرافات اجتماعی، تهران: انتشارات پژواک.
12
حوفی، احمد محمد (1949)، الحیاه العربیه من الشعر الجاهلی، مصر: مکتبه نهضه مصر.
13
خسروی، خسرو (1372)، جامعهشناسی ده در ایران، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
14
دالمانی، هانری رنه (1378)، از خراسان تا بختیاری، ترجمۀ غلامرضا سمیعی، تهران: نشر طاوس.
15
دروویل، گاسپار (1379)، سفر در ایران، ترجمۀ منوچهر اعتمادفر، تهران: شباویز.
16
دوروششوار، کنت ژولین (1378)، خاطرات سفر ایران، ترجمۀ مهران توکلی، تهران: نشر نی.
17
دوگوبینو، ژوزف آرتور (1341)، نامههای ایرانی، ترجمۀ عذرا غفاری، تهران: بی نا.
18
رابینگتن، ارل و واینبرگ، مارتن (1382)، رویکردهای نظری هفتگانه در بررسی مسائل اجتماعی، ترجمۀ رحمتالله صدیق سروستانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
19
رفیعپور، فرامرز (1378)، آنومی یا آشفتگی اجتماعی، تهران: سروش.
20
رفیعپور، فرامرز (1388)، سرطان اجتماعی فساد، تهران: شرکت سهامی انتشار.
21
زنجانی، حبیبالله (1380)، مهاجرت، تهران: سمت.
22
سایکس، سرپرسی (1336)، سفرنامۀ سرپرسی سایکس یا ده هزار میل در ایران، ترجمۀ حسین سعادت نوری، تهران: چاپ اتحاد.
23
شهریباف، جعفر (1383)، طهران قدیم، تهران: انتشارات معین.
24
طلیمات و اشقر، غازی (1992)، الادب الجاهلی قضایاه، اغراضه، اعلامه، فنونه، حمص: مکتبه دارالارشاد.
25
عروهبنالورد (1998)، دیوان عروهبنالورد امیر الصعالیک، چاپ اسماء ابوبکر محمد، بیروت- لبنان: دارالکتب العلمیه.
26
فوروکاوا، نوبویوشی (1384)، سفرنامۀ فوروکاوا عضو هیئت اجرایی نخستین سفارت ژاپن به ایران در دورۀ قاجار، ترجمۀ هاشم رجبزاده و کینجی ئهاورا، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
27
فووریه، ژوآنس (1385)، سه سال در دربار ایران: خاطرات دکتر فووریه پزشک ویژۀ ناصرالدین شاه قاجار، ترجمۀ عباس اقبال آشتیانی، تهران: نشر علم.
28
قزوینی، محمد شفیع (1370)، قانون قزوینی انتقاد اوضاع اجتماعی ایران دورۀ ناصری به همراه رسالۀ پیشنهادی برای اصلاح امور مملکت، بکوشش ایرج افشار، طلایه.
29
کارلا سرنا (1363)، دیدنیهای ایران، ترجمۀ غلامرضا سمیعی، تهران: نشر نو.
30
کرزن، جورج ناتانیل (1380)، ایران و قضیۀ ایران، ترجمۀ غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
31
کسروی، احمد (1322-1319)، تاریخ مشروطۀ ایران، تهران: بینا.
32
گزارشهای نظمیه از محلات طهران راپورت وقایع مختلفه محلات دارالخلافه (1305-1303قمری) (1377)، بهکوشش انسیه شیخ رضایی و شهلا آذری، تهران: انتشارات سازمان اسناد ملی ایران.
33
گولدنر، آلوین (1373)، بحران جامعهشناسی غرب، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
34
گیدنز، آنتونی (1387)، جامعهشناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
35
گیلبرت، گاگلر (1375)، شهرها، فقر و توسعۀ شهرنشینی در جهان سوم، ترجمۀ پرویز کریمی ناصری، تهران: انتشارات اداره کل روابط عمومی و بینالمللی شهرداری تهران.
36
لمبتون، آن کاترین (1339)، مالک و زارع در ایران، ترجمۀ منوچهر امیری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
37
ماساهارو، یوشیدا (1373)، سفرنامۀ یوشیدا ماساهارو نخستین فرستادۀ ژاپن به ایران دورۀ قاجار 1297-98ه.ق، ترجمۀ هاشم رجبزاده، با همکاری ی. نی ئی یا، مشهد: موسسۀ چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
38
ممتاز، فریده (1385)، انحرافات اجتماعی نظریهها و دیدگاهها، تهران: شرکت سهامی انتشار.
39
وطندوست، غلامرضا (1379)، «ساختار قدرت و اوضاع اجتماعی- اقتصادی ایران در دورۀ ناصری و مظفری»، شناخت، شمارۀ 28.
40
وقایع اتفاقیه مجموعه گزارشهای خفیه نویسان انگلیس در ولایات جنوبی ایران از سال ۱۲۹۱ تا ۱۳۲۲ قمری (1362)، بهکوشش سعیدی سیرجانی، تهران: نوین.
41
ویشارد، جان (1363)، بیست سال در ایران، ترجمۀ علی پیرنیا، تهران: موسسۀ انتشارات نوین.
42
ویلز، چارلز جیمز (1368)، ایران در یک قرن پیش، ترجمۀ غلامحسین قراگوزلو، تهران: اقبال.
43
ویلس (ویلز)، چارلز جیمز (1363)، تاریخ اجتماعی ایران در عهد قاجاریه، ترجمه سید عبدالله، بکوشش جمشید دودانگه و مهرداد نیکنام، تهران: انتشارات زرین.
44
Avery, P. W. And Simmons, J. B. (1980), "Persia on a cross of silver", in Elie Kedourie and Sylvia G. Haim, eds., Towards a Modern Iran, Frank Cass and Co. Ltd.
45
Entner, M. L. (1965), Russo-Persian commercial Relations, 1828-1917, Gainsville, University of Florida.
46
Schutz, Alfred (1967), The phenomenology of the social world, Translators Walsh George and Lamberz Frederick, London, North Western University press.
47
پینوشت
48
ORIGINAL_ARTICLE
بازتاب جایگاه اجتماعی زنان عصر پهلوی اول در روزنامه اطلاعات(1306 تا 1320ش)
سیاست­های فرهنگی و اجتماعی عصر پهلوی اول براساس اراده­ی طراحان آن، به هدف تغییر جامعه­ی سنتی ایران به جامعه­ی مدرن بود و زنان به­عنوان بخش مهمی از جامعه­ی سنتی ایران، بیش از سایر اقشار جامعه در معرض این سیاست­ها قرار داشتند. مطابق طراحی­های کارگزاران فرهنگی و سیاسی جامعه، زنان می­بایستی از نظر تربیتی، آموزشی، اجتماعی و ظاهری تغییر می­یافتند. با توجه به نقش و جایگاه نهاد خانواده در ایران، این تغییرات در موقعیت زنان می­توانست کل جامعه را تحت تأثیر خود قرار دهد. تغییرات ناشی از سیاست­های فرهنگی حکومت پهلوی در جامعه­ی زنان، باعث تغییراتی در جایگاه و موقعیت زنان گردید و نسلی متفاوت از نسل پیش از عصر پهلوی را شکل داد. روزنامه­ اطلاعات در محدوده زمانی 1306-1320ش، در مقالات و گزارش­های متعددی به موضوع زنان پرداخته که می­توان تغییر فرهنگی و اجتماعی جامعه را در آن ردیابی کرد. در این پژوهش، با رویکرد تحلیل محتوا، جایگاه اجتماعی زنان عصر پهلوی اول، براساس محتوای مقالات مرتبط با زنان در روزنامه­ اطلاعات، بررسی شده­است. یافته­پژوهش نشان داده­است که تغییر فرهنگی زنان در جهت حضور در جامعه(اجتماعی شدن) و واکنش­های پدیدآمده نسبت به تغییر ارتقاء جایگاه زنان، در فرآیند گفتمان­سازی این روزنامه بازتاب یافته­است.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4066_027069d25615f12f719b375a6ea01de0.pdf
2019-08-23
25
58
10.30465/shc.2019.22272.1805
عصر پهلوی اول
زنان
جایگاه اجتماعی
روزنامه اطلاعات
جهانبخش
ثواقب
savagheb.j@lu.ac.ir
1
استاد گروه تاریخ/ دانشگاه لرستان
LEAD_AUTHOR
پروین
رستمی
rostami.pa@fh.lu.ac.ir
2
دانشجوی دکترای تاریخ/ دانشگاه لرستان
AUTHOR
روح الله
بهرامی
r.bahrami@razi.ac.ir
3
دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه رازی کرمانشاه
AUTHOR
محسن
رحمتی
rahmati.mo@lu.ac.ir
4
دانشیارگروه تاریخ/دانشگاه لرستان
AUTHOR
آزاد ارمکی، تقی(1386)، جامعه­شناسی خانواده ایرانی، تهران: سمت.
1
آئینه­وند، صادق(1391)، سی سال با تاریخ (مجموعه مقالات)، تهران: کتاب توت.
2
استادملک، فاطمه(1367)، حجاب و کشف حجاب در ایران، تهران: عطایی.
3
تابش، رضا و علی­اصغر قاسمی سیائی(1390)، «رویکرد فراتحلیل در مطالعه­ی تأثیر دانشگاه بر مناسبات نسلی در ایران»، نامه پژوهش فرهنگی، ش45: 41-76.
4
ترابی فارسانی، سهیلا(پاییز1387)، «روند آموزش زنان از آغاز نوگرایی تا پایان عصر رضاشاه»، دانشنامه، دوره1، ش3: 89- 101.
5
تکمیل­همایون، ناصر(1354)، «بررسی موقع و منزلت زن در تاریخ ایران»، فرهنگ و زندگی، ش19-20: 7- 65.
6
تنهایی، حسین ابوالحسن و عالیه شکربیگی(فروردین1387)، «جهانی شدن، تجددگرایی و خانواده در ایران(گذار یا فروپاشی)»، مجله جامعه­شناسی دانشگاه آزاد آشتیان، ش11.
7
توکل، محمد و مریم قاضی­نژاد(بهار1385)، «شکاف نسلی و رویکردهای کلان جامعه­شناختی، بررسی و نقد رهیافت­های نسل تاریخی و تضاد با تأکید بر نظرات مانهایم و بوردیو»، مطالعات جامعه­شناختی، ش27: 95-124.
8
الجمیل، سیار(1999)، المجایله التاریخیه، فلسفه التکوین التاریخی، الاردن: الاهلیه للنشر و التوزیع.
9
چیت­ساز قمی، محمدجواد(1382)، «گسست نسلی در ایران، افسانه یا واقعیت»، نگاهی به پدیده گسست نسل­ها، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
10
درسلر، دیوید و ویلیام ویلیس(1388)، جامعه­شناسی«بررسی تعامل انسان­ها»، ترجمه مهرداد هوشمند و غلامرضا رشیدی، تهران: اطلاعات.
11
راهنمای زندگی(1320)، ش16.
12
رابینز، استیفن(1376)، مبانی رفتار سازمانی، ترجمه علی پارسائیان و محمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
13
رضائیان، علی(1379)، مدیریت رفتار سازمانی، تهران: سمت.
14
روزنامه اطلاعات، شماره­های 24 آبان 1306؛ 16 تیر 1307؛ 22 مهر 1307؛ 25 بهمن 1309؛ 5 مهر 1310؛ 6 دی 1310؛ 26 اسفند 1310؛ 7 فروردین 1311؛ 10فروردین 1311؛ 11فروردین 1311؛ 13مرداد 1311؛ 15مرداد 1311؛ 17مرداد 1311؛ 14شهریور 1311؛ 22بهمن 1312؛ 16 اسفند 1312؛ 25 مرداد 1313؛ 30 مرداد 1313؛ 31 مرداد 1313؛ 5 شهریور 1313؛ 6 شهریور 1313؛ 13 شهریور 1313؛ 14 شهریور 1313؛ 15 شهریور 1313؛ 17 شهریور 1313؛ 20 شهریور 1313؛ 24 شهریور 1313؛ 28 شهریور 1313؛ 31 شهریور 1313؛ 1مهر 1313؛ 2 مهر 1313؛ 5 مهر 1313؛ 10 مهر 1313؛ 11مهر 1313؛ 12مهر 1313؛ 23 مهر 1313؛ 24 مهر 1313؛ 28 مهر 1314؛ 12 آبان 1314؛ 13 آبان 1314؛ 28 دی 1314؛ 29 دی 1314؛ 25 دی 1314؛ 21 بهمن 1314؛ 27 بهمن 1314؛ 30 بهمن 1314؛ 2 اسفند 1314؛ 5 اسفند 1314؛ 6 اسفند 1314؛ 7 اسفند 1314؛ 12 اسفند 1314؛ 31 اردیبهشت 1315؛ 7 تیر 1315؛ 17 مهر 1315؛ 23 آبان 1315؛ 20 اسفند 1315؛ 21 اسفند 1315؛ 23 خرداد 1316؛ 2 مرداد 1316؛ 7 مهر 1316؛ 16 مهر 1316؛ 26 مهر 1316؛ 20 آبان 1316؛ 24 آبان 1316؛ 5 دی 1316؛ 10 دی 1316؛ 11دی 1316؛ 27 فروردین 1317؛ 2 اردیبهشت 1317؛ 27 اردیبهشت 1317؛ 26 مهر 1317؛ 19 دی 1317؛ 20 دی 1317؛ 28 فروردین 1318؛ 6 اردیبهشت 1318؛ 20 مرداد 1319؛ 31 شهریور 1319؛ 23 آبان 1319؛ 24 آبان 1319؛ 13 بهمن 1319.
15
روشه، گی(1389)، تغییرات اجتماعی، ترجمه منصور وثوقی،چ21، تهران: نی.
16
ریویر، کلود(1384)، درآمدی بر انسان­شناسی، ترجمه ناصر فکوهی، چ5، تهران: نی.
17
زندوکیلی، مهدی(1383)، مردم­شناسی فرهنگی، قم: زمزم هدایت.
18
شریفی، حسن­پاشا(1381)، اصول روان­سنجی و روان­آزمایی، چ8، تهران: رشد.
19
صدرهاشمی، محمد(بی­تا)، تاریخ جراید و مجلات ایران، بی­جا: چاپ چاپخانه.
20
طغرانگار، حسن(1383)، حقوق سیاسی- اجتماعی زنان، قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
21
عالم نسوان(1310)، س12، ش2.
22
عباسی، سمیه و منصور موسوی(بهار و تابستان 1393)، «نگاهی به موقعیت زنان ایرانی در دوره­ی پهلوی از سال 1300 تا 1332ش»، پژوهش­نامه زنان، ش9: 59-81.
23
فرخزاد، پرویز(1384)، راهنمای پژوهش تاریخی(کتابخانه­ای)، تهران: طهوری.
24
قلی­پور، آرین(1386)، مدیریت رفتار سازمانی(رفتار فردی)، تهران: سمت.
25
کرونین، استفانی(1382)، شکل­گیری ایران نوین: دولت و جامعه در دوران رضاشاه، ترجمه مرتضی ثاقب­فر، تهران: جامی.
26
کریپندورف، کلوس(1390)، تحلیل محتوا: مبانی روش­شناسی، چ5، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نی.
27
کریمی، یوسف(1396)، روان­شناسی اجتماعی: نظریه­ها، مفاهیم و کاربردها، تهران: ارسباران.
28
کلاین­برگ، اتو(1368)، روان­شناسی اجتماعی، ترجمه علی­محمد کاردان، چ8، تهران: اندیشه.
29
کوثری، مسعود و امیرعلی تفرشی(بهار1396)، تحقیقات فرهنگی ایران، دوره10، ش1: 145-175.
30
کوئن، بروس(1383)، درآمدی بر جامعه­شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، چ6، تهران: توتیا.
31
گولد، جولیوس و ویلیام کولب(1380)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، چ2، تهران: مازیار.
32
نصر، حسین(1373)، جوان مسلمان و دنیای تجدد، ترجمه مرتضی اسعدی، تهران: طرح نو.
33
نیازی، محسن و محمد کارکنان نصرآبادی(بهار1386)، «تبیین جامعه­شناختی پدیده­ی شکاف نسل­ها و علل و عوامل آن»، سیاست داخلی، ش2: 185-230.
34
نیکخواه قمصری، نرگس(1384)، تحول نگرش نسبت به زن و تأثیر آن در انقلاب اسلامی، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
35
واگو، استفان(1372)، درآمدی بر تئوری­ها و مدل­های تغییرات اجتماعی، ترجمه احمد غروری­زاد، تهران: جهاد دانشگاهی.
36
یوسفی­فر، شهرام و شهناز جنگجو(پاییز و زمستان1395)، «چگونگی بازنمایی زن و زنانگی در آگهی تجاری روزنامه اطلاعات(1304-1320ش)»، پژوهش­نامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، س5، ش2: 109-129.
37
یوسفی­فر، شهرام و شهناز جنگجو(زمستان1395)، «کارکرد فرهنگی آگهی­های تجاری مرتبط با زنان در روزنامه اطلاعات(1305-1320ش)»، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، س17، ش36: 175-202.
38
ORIGINAL_ARTICLE
وضعیت و جایگاه اجتماعی نظامیان در دوره پهلوی اول و تاثیر آن بر واقعه شهریور 1320
تشکیل قشون متحدالشکل توسط رضاخان تحولی اساسی و نوین در تاریخ ایران بود. اگرچه در پژوهش­های تاریخ معاصر بطور مفصل به نقش و عملکرد سیاسی و نظامی قشون رضاشاه پرداخته شده اما تاکنون هیچ کاوشی در اوضاع و شرایط داخلی ارتش و همچنین روابط و مناسبات موجود میان سربازان و درجه­داران و افسران و امرای آن و نیز جایگاه اجتماعی آنان صورت نگرفته است. پژوهش حاضر برای نخستین بار درصدد است با تکیه بر منابع موثق بویژه روایات خود نظامیان و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی وضعیت درونی ارتش بپردازد و روشن سازد که واقعه شهریور 1320 تا چه اندازه متاثر از وضعیت نظامیان بود. در این راستا پژوهش نشان می­دهد برخلاف اقتدار ظاهری، ارتش در درون خود دچار معضلات و بحران­هایی جدی بود که از جملة آنها عدم امنیت جانی سربازان، ثروت اندوزی افسران، دزدی، ارتشاء و حتی انواع تجاوزات بود و اگرچه رضاشاه تلاش خود برای کنترل ارتش را به کار بست اما نه تنها توفیقی نیافت، بلکه در پاره­ای جهات خود مسبب اصلی مشکلات بود و افسران و امرای ارتش با اطمینان از حمایت­های او، به ثروت­اندوزی، غارت، اختلاس، و چپاول اقدام کرده و تنها بخش محدودی از آنان از آموزه­های وطنپرستانه برخوردار بودند، و در نتیجه این وضعیت، ارتش ایران به علت فقدان فرماندهان وطن پرست کافی نتوانست در شهریور 1320عملکرد قابل انتظاری از خود نشان دهد.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4064_a263da5773ef94e3b35396cde9e7caf0.pdf
2019-08-23
59
81
10.30465/shc.2019.24572.1875
قشون متحدالشکل
رضاشاه
افسران
سربازان
شهریور 1320
سیروان
خسروزاده
kiaksar612@yahoo.com
1
دکترای تاریخ ایران در دوره اسلامی/دانشگاه پیامنور تهران
AUTHOR
آبراهامیان، یرواند (1383) ایران بین دو انقلاب، احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، چاپ نهم، تهران نشرنی
1
اکبری، محمد علی (1384)، تبارشناسی هویت جدید ایرانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
2
بریمانی، لطفعلی (1325) اسرار املاک شاهنشاهی، تهران، بی­نا
3
پورشالچی، محمود (1384) عصر رضاشاه براساس اسناد وزارت خارجه فرانسه، تهران، نشر مروارید
4
جان پولاد، احمد، (1398) سرگذشت یک افسر ایرانی، از جنگ­های استقلال ترکیه تا عملیات رهایی آذربایجان 1298-1325 شمسی، تهران شیرازه کتاب ما
5
حکیم الهی، هدایت الله (1327) با من به ارتش بیایید، تهران، بی­نا
6
خلیلی، الیه (2005) یادی از گذشته­ها ، زندگی و سرگذشت یهودیان کُرد ایران، لس آنجلس، شرکت نشر کتاب
7
دولت آبادی، یحیی (1387) حیات یحیی، جلد 4، تصحیح مجتبی بُرز آبادی فراهانی، تهران، انتشارات فردوس
8
رحمانیان، داریوش (1391) ایران بین دو کودتا، تهران، انتشارات سمت
9
شهری لباف، جعفر (1371) طهران قدیم جلد اول، تهران: انتشارات معین
10
عاقلی، باقر (1377) رضاشاه و قشون متحدالشکل (1300 – 1320 ش) تهران، نامک
11
فردوست، حسین، (1370) ظهور و سقوط سلسله پهلوی( جلد اول) تهران، انتشارات اطلاعات
12
قائم­مقامی، جهانگیر (1326) تاریخ تحولات سیاسی نظامی ایران از آغاز قرن یازدهم هجری تا سال 1301 شمسی، تهران انتشارات علمی و شرکاء
13
قدیمی، ذبیح الله (1326) تاریخ 25 ساله ارتش شاهنشاهی، تهران، بانک ملی ایران تهران
14
کاتوزیان، محمدعلی (1374) اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمة محمد رضا نفیسی و کامبیز عزیزی، چاپ پنجم، تهران نشر مرکز
15
کرونین، استفانی (1377) ارتش و حکومت پهلوی، غلامرضا بابایی، تهران، انتشارات خجسته
16
کرونین، استفانی (1383) رضاشاه و شکلگیری ایران نوین: دولت و جامعه در زمان رضاشاه، ترجمه مرتضی ثاقب­بر تهران انتشارات جامی
17
کسروی، احمد (1358) افسران ما، چاپ رشدیه، چاپ سوم، بی­نا
18
مجد، محمد قلی (1389)، رضاشاه و بریتانیا براساس اسناد وزارت خارجه آمریکا ترجمة مصطفی امیری، تهران موسسة مطالعات و پژوهش­های سیاسی
19
مجد، محمدقلی (1388) میلسپو و مستشاران مالی آمریکایی در ایران 1922-1927، ترجمه مصطفی امیری، فصلنامة مطالعات تاریخی صفحات 31-79، شماره 27 زمستان 1388
20
مستوفی، عبدالله (1371) شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، جلد سوم، از کابینه قرارداد وثوق الدوله تا آخر مجلس موسسان، تهران، انتشارات زوار
21
مصور رحمانی، غلامرضا (1366) کهنه سرباز، خاطرات سیاسی نظامی سرهنگ ستاد غلامرضا مصور رحمانی، تهران، رسا
22
مکی، حسین (1380) تاریخ بیست سالة ایران، ج اول، تهران انتشارات علمی
23
ملک­زاده، الهام و همکاران (1392) جنگ جهانی اول و دوم در ایران به روایت اسناد، به کوشش الهام ملک­زاده، زهرا حامدی، . زهرا علیزادة بیرجندی، تهران انتشارات مجلس شورای اسلامی
24
میرزاصالح، غلامحسین، (1372) رضاشاه: خاطرات سلیمان بهبودی، شمس پهلوی، علی ایزدی تهران، طرح نو
25
میلانی، عباس (2013) نگاهی به شاه، تورنتو، پرشین سیرکل
26
نیرشیرازی، عبدالرسول (1387) روزگار پهلوی اول، به تصحیح محمد یوسف نیری، شیراز، انتشارات دریای نور
27
واعظ، نفیسه ( 1388) سیاست عشایری دولت پهلوی اول، تهران، نشر تاریخ ایران
28
یکرنگیان، میرحسین (1384) سیری در تاریخ ارتش ایران از آغاز تا پایان شهریور 1320، تهران، انتشارات خجسته
29
اسناد منتشرنشده کتابخانه مجلس
30
مجله قشون
31
ORIGINAL_ARTICLE
ریخت شناسی اجتماعی طریقت زاهدیه و جامعه پیروان
طریقت زاهدیه به نمایندگی از گرایش سهروردیه، با اهدافی مشخص و از پیش تدوین شده در شمال غربی ایران و گیلان، از زیست، معیشت، اقدام و عمل معینی برخوردار بوده و بر اساس اسلوبها و روشهای آموزشی مکتب صحو و در رعایت کامل با احکام دین اسلام و وفاداری بر اساس تصوف وحدت وجودی، کار خویش را آغاز و توفیقات بسیاری بدست آورده بود. از جمله توفیقات آن، پرورش مریدان متعددی بوده که برجستهترین آنها شیخ صفی­الدین اردبیلی بوده است. هدف اساسی پژوهش حاضر بررسی سازمان و ساختار انسانی، فکری و آموزشی معین طریقت زاهدیه و همچنین بررسی جامعه پیروان، خلفاء و دیگر رهبران میانی این گروه و تاثیری که از خود بر جای گذاشتند، می­باشد. پژوهش با استفاده از دادههای تاریخی و تحلیل آنها و بهره از برخی مؤلفههای «ریختشناسی اجتماعی» سامان یافته و یافتههای تحقیق نشان میدهد شیخ زاهد گیلانی، جامعه پیروان و طریقت او نه تنها تأثیرات شگرفی در زمانه خود بر جای گذاشته بلکه نفوذ این طریقت به وسیله جامعه پیروان، نیروهای رهبری کننده، به ویژه شیخ صفیالدین اردبیلی؛ مؤسس طریقت صفویه ادامه یافته است. «طریقت زاهدیه» بهرغم ریختشناسی روستایی؛ پیشگام منطقهای شدن پیش از «طریقت صفویه» بوده که بعدها توانسته با برد «منطقهای بزرگ» در سراسر جهان اسلام گسترش یابد.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4065_6a648aaebdaf375ea30a7e912c313840.pdf
2019-08-23
83
112
10.30465/shc.2019.25476.1899
تصوف
شیخ زاهد گیلانی
طریقت زاهدیه
جامعه پیروان
نیره
دلیر
dalirnh@yahoo.com
1
استادیار پژوهشکده تاریخ/ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
محمد علی
رمضانی
m.a.ramezani.d@gmail.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ/پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
پارسا دوست، منوچهر. (1375). شاه اسماعیل اول، پادشاهی با اثرهای دیرپای در ایران و ایرانی، شرکت سهامی انتشار، چ اول.
1
پایگاه اطلاع رسانی ایران شیعه، شیخ زاهد گیلانی که بود؟
2
پناهی خیاوی شهرام. (1383). جامعه شناسی سیاسی پیدایش دولت صفوی، گرایش نیاکان شیخ صفی به غازی گری در آذربایجان مجموعه مقالات همایش صفویه در گستره تاریخ ایران زمین، به اهتمام مقصود علی صادقی، دانشگاه تبریز.
3
پناهی عباس. (1393). تاثیر مبانی فکری و عقیدتی شیخ زاهد گیلانی بر طریقت صفویه از منظر گزارش های درویش ابن بزاز توکلی. دو فصلنامه علمی- پژوهشی تاریخ ایران بعد از اسلام سال پنجم، شماره نهم، پاییز و زمستان، صص. 25-45.
4
حسین بن ابدال، پیرزاده زاهدی. (1395). سلسله النسب صفویه بر اساس نسخه ای نو یافته مورخ به سال 1099 قمری در کتابخانه ملی تهران، تصحیح نصیر باغبان حسین، تهران، ارمغان تاریخ.
5
درویش توکلی بن اسمعیل بزاز (ابن بزاز اردبیلی). (1373). صفوه الصفا در ترجمه احوال و اقوال و کرامات شیخ صفی الدین اسحق اردبیلی،مقدمه و نصحیحج ،غلامرضا طباطبایی مجد،1373، پیام تبریز.
6
شورمیج، محمد. (1387). رویکرد سیاسی شخ زاهد گیلانی و شیخ صفی الدین اردبیلی از منظر متون تاریخی. مطالعات تاریخ و فرهنگ، سال چهل و سوم، پیاپی 1387، صص. 89-106.
7
شورمیج محمد. (1395). نقش گیلان در روند قدرت گیری شاه اسماعیل اول صفوی برای تصاحب سلطنت. جستار های تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هفتم، شماره دوم، صص. 67-85.
8
صدر، حاج سید جوادی؛ فانی، کامران و خرمشاهی، بهاءالدین. (1383). دایره المعارف تشیع، تهران.
9
غفاری فرد عباسعلی (1366). خاستگاه شیخ زاهد و محل کنونی آرامگاه او. پژوهش نامه تاریخ، سال سوم ،شماره 12، صص. 65-87.
10
کاشانی، عزالدین. (1367). ،مصباح الهدایه، به کوشش جلال الدین همایی،ج1، صص. 317-318.
11
گمنام (مولف) (1364)، جهانگشای خاقان، مقدمه و پیوستها، الله دتا مضطر، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان ،اسلام آباد.
12
گمنام. (1349). عالم آرای شاه اسماعیل، مقدمه، تصحیح و تعلیق: اصغر منتظر صاحب، بنگاه ترجمه و نشر کتاب ، تهران.
13
میر جعفری، حسین، فروغی ابری، اصغر، کجباف، علی اکبر، شورمیج، محمد. (1389). نقد و بررسی علل و پیامد اقامت اسماعیل میرزای صفوی در گیلان. پژوهش های تاریخی ( علمی- پژوهشی) دانشکده ادبیات و علوم انسانی- دانشگاه اصفهان، دوره جدید، سال دوم، شماره 1( پیاپی 5)، صص. 1-16.
14
نفیسی، سعید (1307). شیخ زاهد گیلانی ، عارفی که نقش بزرگی در تاریخ ایران دارد. مجله فرهنگ رشت، سال 4، شماره 2.
15
نوزاد، فریدون (1381)، شیخ ابراهیم زاهد گیلانی. فصلنامه سیاسی ادبی و فرهنگی گیلان ما، سال سوم شماره 1
16
یوسف جمالی محمد کریم، پناهی عباس، روابط متقابل شیخ زاهد گیلانی و شیخ صفی الدین اردبیلی بر یکدیگر، فصل نامه علمی پژوهشی تاریخ، سال سوم، شماره 9، صص. 139-157.
17
یوسف جمالی، محمد کریم و عباس پناهی (1387). شیخ زاهد گیلانی و تاثیرش بر شیخ صفی­الدین اردبیلی. مسکویه، سال 2، شماره 7، صص. 231- 255.
18
گی.لسترنج. سرزمین های خلافت شرقی،ترجمه محمود عرفان، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
19
کتابخانه ملی ایران 1396، تهران/ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
20
ORIGINAL_ARTICLE
تاثیر طبقه و سرمایۀ موروثی بر تداوم کسب و کار خانوادگی: مطالعۀ موردی کسب و کار خانوادۀ خجسته
تداوم و پیوستگی کسب و کارهای خانوادگی از جمله شاخصههای مهم ساختار اقتصادی یک جامعه به شمار میرود. عوامل و دلایل زیادی بر تداوم این نوع از کسب و کار اثرگذار است که یکی از مهمترین آنها، سرمایۀ موروثی خانوادگی کنشگران کسب و کار است. سرمایۀ موروثی ارتباط تنگاتنگی با طبقۀ خانوادگی افراد دارد که سبب میگردد گردانندگان این نوع از کسب و کار، با تکیه بر پشتوانۀ مادی (سرمایۀ مالی و املاک) و معنوی (نام و اعتبار خانواده) خانوادگی خود، تداوم فعالیت اقتصادی خود را تا حد زیادی تضمین کنند. کسب و کار خانوادگی خجسته که در زمینۀ صنعت نساجی و بافت ترمه در شهر یزد فعالیت دارد توانسته امروز تا نسل چهارم تداوم داشته باشد. کسب و کاری که در سال 1263 ش. در یزد توسط حسین عباس بنا نهاده شد و توسط فرزندش خلیل ادامه پیدا کرد. راه او توسط دو پسرش؛ محمدرضا و محمدصادق دنبال شد. امروز این کسب و کار توسط زینب خجسته وارد نسل چهارم خود شده است. مسالۀ اصلی در این مقاله این است که چرا و چگونه این کسب و کار تداوم یافته و طبقه و سرمایۀ موروثی در این تداوم چه نقشی ایفا کرده است؟. این پژوهش در صدد است تا بر اساس مطالعهای میدانی و با بهرهگیری از منابع نوشتاری و رویکرد تاریخ شفاهی، ضمن بررسی مدلهای گوناگون مدیریتی در خانوادۀ کارآفرین، دیرپایی کسب و کار خانوادۀ خجسته را از منظر تاریخی و نظری تحلیل نماید. نتایج تحقیق نشان میدهد عامل سرمایۀ موروثی؛ چه در قالب مالی و عینی و چه در شکل انتزاعی؛ مثل نام و اعتبار خانوادگی، پشتوانۀ محکمی برای این کسب و کار بوده و توانسته تا اندازۀ زیادی، تداوم این بنگاه را تضمین کند.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4067_d43b0f35b8d83d2b8ebf1c453572ba7a.pdf
2019-08-23
149
171
10.30465/shc.2019.25140.1887
کسب و کار خانوادگی
تداوم
خانوادۀ خجسته
سرمایۀ موروثی
طبقه
طه
رادمنش
tradmanesh@gmail.com
1
دانشجوی دکتری تاریخ/ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
LEAD_AUTHOR
علیرضا
ملائی توانی
mollaiynet@yahoo.com
2
دانشیار پژوهشکده تاریخ/ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
AUTHOR
آفوآ، آلن، (1395)، مدلهای کسب و کار، محمدمهدی سپهری و مرتضی مرادی و سید احسان طیبی، تهران: رسا.
1
احمدپور داریانی، محمود، سمیعزاده، مهدی (1390)، کسب و کارهای خانوادگی، تهران: پویندگان پارس.
2
بهداد، سهراب، نعمانی، فرهاد (1387)، طبقه و کار در ایران، محمود متحد، ، تهران: آگاه.
3
بهنام، جمشید (1352)، ساختهای خانواده و خویشاوندی در ایران، تهران: خوارزمی.
4
پیکتی، توماس (1396)، سرمایه در سدۀ بیست و یکم، ناصر زرافشان، تهران: نگاه.
5
تاجبخش، کیان، (1393)، آرمانِ شهر، افشین خاکباز، تهران: نی.
6
تامپسون، ای. پی، (1396)، تکوین طبقۀ کارگر در انگلستان، محمد مالجو، تهران: آگاه.
7
سعیدی، علی اصغر، و فریدون شیرینکام، (1388)، موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی: زندگی و کارنامۀ حاج محمدتقی برخوردار، تهران: گام نو.
8
سگالن، مارتین، (1388)، جامعهشناسی تاریخی خانواده، حمید الیاسی، تهران: مرکز.
9
کرامپتون، رزماری (1396)، طبقه و قشربندی اجتماعی، هوشنگ نایبی، تهران: نی.
10
گلدول، مالکوم (1396)، داستان موفقیت نخبگان، نوشین طیبی، تهران: نیلوفر.
11
لکووی، کلی، پندرگست، جنیفر (1393)، تداوم کسب و کار خانوادگی، حسین صامعی، تهران: آریانا قلم.
12
مالجو، محمد (1396)، سیاست اعتدالی در بوتۀ نقد اقتصاد سیاسی، تهران: لاهیتا.
13
محبوبی اردکانی، حسین (1368)، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران، ج سوم، تهران: دانشگاه تهران.
14
مختاری اصفهانی، رضا، (1383)، گزارشهای ایالات و ولایات از اوضاع اجتماعی- اقتصادی ایران در سال 1310 ه. ش.، تهران: مرکز اسناد ریاستجمهوری، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
15
اسناد آرشیوی
16
دفتر یادداشت بافندگی حسین خجسته در مورد موجودی ابریشم مصنوعی و خرید و فروش آن، مرکز اسناد ملی استان یزد، شناسۀ سند 96/293/21366.
17
مصاحبهها
18
مصاحبۀ مرکز اسناد یزد با خلیل خجسته، 6/7/85.
19
مصاحبۀ نگارندگان با زینب خجسته، 9/11/95.
20
مصاحبۀ نگارندگان با محمدرضا خجسته، 19/10/95، 26/10/95، 9/11/95، 12/2/96.
21
مصاحبۀ نگارندگان با محمدصادق خجسته، 8/3/97.
22
Bourdieu, pierre (1987), “what makes a social class?”, berkeley: journal of sociology, 1987, no 22.
23
Fletcher, denise,(2001), understanding the small family business, london and newyork: routledge.
24
Gersick, k. e (1991), generation to generation: life cycles of the family business, boston: m.a harvard business school.
25
Gimeno, alberto, (2010), family business models: practical solutions for the family business, 1st, macmillan palgrave.
26
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی انتقادی نظریۀ "سازگاری ایرانی" و پیشنهاد نظریۀ دوسویۀ فرهنگی "سازگاری- سازشکاری ایرانی"
در دهۀ 40 خورشیدی کتابی با نام روح ملتها، پیرامون ویژگیهای ملی شش ملت جهان، در ایران ترجمه شد، سپس با فصلی دربارۀ ایران؛ با نام «سازگاری ایرانی»، از مهدی بازرگان، بازچاپ شد که در آن، ویژگی دیرپا و بارز ایرانیان «سازگاری»- که بیشتر زاییدۀ دشواری زندگی کشاورزی در زیستبوم ایران است- بیان شده است. این نظریه برخی ویژگیهای نکوهیدۀ اخلاقی و فرهنگی ایرانیان مانند ستمگری و ستمپذیری را برآمدۀ «سازگاری ایرانی» قلمداد کرده و ریشۀ پایداری حکومتهای خودکامه را نیز در فرهنگ مردم جستجو نموده است. این دیدگاه دستمایۀ بسیاری از روشنفکران ایرانی برای نقد فرهنگ ایرانی و سررشتۀ جریانی انتقادی به شمار میرود. این مقاله کوشیده است نشان دهد، نقد و تبیین درست این نظریه میتواند در اصلاح برداشتهای نادرست از فرهنگ ایرانی راهگشا باشد. در ادامه پس از شرح و بیان این نظریه، و اعتبارسنجی مستندات و دلایل آن، روش پژوهش و یافتههای آن، واکاوی، بازبینی و نقد شده و برخی از پایهها و یافتههای آن به چالش کشیده شده است. در پایان نیز با نقد، تبیین و تصحیح نظریه «سازگاری ایرانی»، نظریه دوسویۀ « سازگاری- سازشکاری ایرانی»(سودمند- زیانبار) ارائه و پیشنهاد شده است. این نظریه میتواند الگوی کارآمدتری برای تحلیل رفتارها و تصمیمهای مهم تاریخی ایرانیان باشد.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4070_0b0d1257f82801bda78d527feea49989.pdf
2019-08-23
173
198
10.30465/shc.2019.19442.1708
زندگی کشاورزی
خلقیات
سازگاری
بازرگان
زاگرس
زند
zagros.zand@gmail.com
1
دکتری تاریخ و مدرس گروه تاریخ/ دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین.
LEAD_AUTHOR
ابن خلدون، عبدالرحمان(1379)، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران:علمی فرهنگی، چاپ نهم.
1
استرابو(1382)، جغرافیای استرابو(سرزمینهای زیر فرمان هخامنشیان)، ترجمه همایون صنعتی زاده، تهران: بنیاد موقوفات افشار.
2
بازرگان، مهدی(بی تا)، سازگاری ایرانی، قطع جیبی، بی جا: بی ناشر.
3
بازرگان، مهدی(1380الف)، «اظهار نظر دکتر علی شریعتی درباره سازگاری ایرانی»، مجموعه آثار4: مقالات اجتماعی و فنی، تهران: بنیاد فرهنگی مهدی بازرگان، شرکت سهامی انتشار.
4
بازرگان، مهدی(1380ب)، «مقدمهای بر ترجمه کتاب روح ملت ها»، مجموعه آثار4: مقالات اجتماعی و فنی، تهران: بنیاد فرهنگی مهدی بازرگان، شرکت سهامی انتشار.
5
بازرگان، مهدی(1380ج)، «نقشه شهرها و طرز تشکیل دماغها در ایران»، مجموعه آثار4: مقالات اجتماعی و فنی، تهران: بنیاد فرهنگی مهدی بازرگان، شرکت سهامی انتشار.
6
بازرگان، مهدی(1380د)، «کار در اسلام – کار در ایران»، مجموعه آثار8، تهران: بنیاد فرهنگی مهدی بازرگان، شرکت سهامی انتشار.
7
بازرگان، مهدی(1350)، مدافعات در دادگاه غیرصالح تجدیدنظر نظامی، خارج از ایران: مدرس.
8
باسورث، ادموند کلیفورد(1378)، تاریخ غزنویان، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
9
برک، پیتر(1390)، تاریخ و نظریه اجتماعی، ترجمه غلامرضا جمشیدیها، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
10
پطروشفسکی، ای، پ(1385)، «اوضاع اجتماعی- اقتصادی ایران در دوره ایلخانان»، تاریخ ایران کمبریج، ج5(از سلجوقیان تا پایان ایلخانان)، گردآورنده: جی، آ بویل، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیرکبیر، ص455- 509.
11
بهار، مهرداد(1385)، جستاری در فرهنگ ایران، تهران: استوره.
12
جمال­زاده، محمدعلی(1371)، خلقیات ما ایرانیان، آلمان: نوید، (چاپ نخست 1345).
13
جوانبخت، مهرداد(1379)، ایرانی از نگاه انیرانی، اصفهان: آموزه.
14
رهبانی، مرتضی(1387)،روحیه ایرانی روحیه شرقی(نقد و بررسی کتاب سازگاری ایرانی مهندس بازرگان)،تهران: چاپخش.
15
زمردیان، محمد جعفر(1381)،ژئومورفولوژی ایران: فرایندهای ساختمانی و دینامیکهای درونی، ج1، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
16
زند، زاگرس(1389)،« بررسی تطبیقی پژوهش های ایران شناسی غربی و شرق شناسی(با تکیه بر بازنمایی فرهنگ مردم ایران در سفرنامه های اروپاییان در دوره ی قاجار)»، مطالعات ملی، سال11،شماره2(شماره پیوسته42)، صص:153-182.
17
زند، زاگرس(1394)، «بررسی رویکردهای مثبت و شرق شناسانه به هویت ایرانی در دوران قاجار در سفرنامه های جهانگردان فرانسوی»، مجموعه مقالات همایش ایران شناسی در فرانسه، تهران: نگارستان اندیشه، صص: 363-384.
18
زند، زاگرس(1395)، «خلقیات ما ایرانیان»، مدخل در دانشنامه ی فرهنگ مردم ایران، ج4، دایره المعارف بزرگ اسلامی،صص:78-81.
19
زیگفرید، آندره(1343)،روح ملتها، ترجمه احمد آرام، تهران: شرکت انتشار.
20
سالنامه آماری کشور(1383)،تهران: مرکز آمار ایران.
21
طبیبی، حشمت الله(1380)، مبانی جامعه شناسی و مردمشناسی ایلات و عشایر، تهران، دانشگاه تهران: چاپ چهارم.
22
غزالی، امام محمد(1333)، کیمیای سعادت، ویرایش احمد آرام، تهران: چاپ دوم.
23
فرای، ریچارد نلسون(1380)،تاریخ باستانی ایران، ترجمه مسعود رجبنیا، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
24
فکوهی، ناصر(1386)، تاریخ اندیشه و نظریه های انسان شناسی، تهران: نی، چاپ پنجم.
25
کالج، مالکوم(1388)، اشکانیان، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: هیرمند، چاپ چهارم.
26
کریستن سن، آرتور امانوئل(1379)، ایران در زمان ساسانیان، تهران: قصه پرداز، چاپ دهم.
27
کلاویخو(1374)، سفرنامه کلاویخو، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: علمی فرهنگی، چاپ سوم.
28
مول، ژول(1345)، دیباچه ی شاهنامه فردوسی، ویراسته ی ژول مول، تهران: علمی و فرهنگی(مترجم دیباچه: جهانگیر افکاری).
29
نفیسی، سعید(1388)، تاریخ تمدن ایران ساسانی، تهران: کناب پارسه.
30
ویتفوگل، کارل آوگوست(1392)، استبداد شرقی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: ثالث، چاپ سوم.
31
هگل، گ.و.ف.(1356)،عقل در تاریخ، ترجمه حمید عنایت، تهران: دانشگاه صنعتی شریف.
32
یارشاطر، احسان(1373)، «هویت ملی»، ایراننامه، آمریکا: سال12، شماره3، صص: 423-437.
33
یوسفی­فر، شهرام(1387)، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره سلجوقیان، تهران: پیام نور.
34
ORIGINAL_ARTICLE
وضعیت اجتماعی کاولی ها در غرب ایران
کاولی­ها، از دیرباز مردمانی آواره در ایران و برخی از نقاط جهان بوده­اند؛ و هنوز هم در برخی مناطق غرب ایران می­توان نشانه­هایی از حضور آنها را مشاهده نمود. قدمت حضور آنها در ایران، به دوره باستان باز­ می­گردد. در دوره اسلامی، در بسیاری از نقاط ایران با اسامی متفاوتی نظیر زط، کاولی، سوزمانی و امثالهم بر آنها اطلاق می­شده­است. آنها به­عنوان جزئی از ساختار جامعه ایران در دوره اسلامی محسوب می­شوند. در مناطق غربی ایران، در میان کردها، لرها و لک­ها، حضور این مردمان ملموس بوده و هنوز افرادی که تبار کاولی دارند، در گوشه و کنار یافت می­شوند. مقاله پیش رو، بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی سیر تاریخی و اجتماعی حضور کاولی­ها در گستره ایران با تاکید بر نواحی غربی بپردازد. یافته­های برآمده از مراجع تحقیقی حاکی از آن است که کاولی­ها در نواحی غربی ایران حضوری پرسابقه داشته و در انجام برخی خدمات اقتصادی در زمینه کشاورری و دامداری نقش موثری داشته­اند و انجام برخی فعالیت­های فرهنگی در مراسم شادی و شیون مردمان منطقه بر عهده کاولی­ها بوده است.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4071_66b498589b26f2a7d4d219bf26f15580.pdf
2019-08-23
223
299
10.30465/shc.2019.25834.1918
کاولیها
سوزمانی
کردها
لرها
لکها
حسن
زندیه
zandiyehh@yahoo.com
1
استادیار گروه تاریخ/ دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
محمدرضا
صفری
rezasafari1362@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ اسلام/ دانشگاه تهران
AUTHOR
معصومه
هادی
masoomhadi@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری تاریخ/ دانشگاه لرستان
AUTHOR
ابن ابى جراده، عمر بن احمد(1425)، زبدة الحلب من تاریخ حلب، تصحیح سهیل زکار ، دمشق: دار الکتاب العربی.
1
ابن اثیر جزرى، عزالدین(1965)، الکامل فی التاریخ، 13ج، بیروت: دار الصادر، 1965.
2
ابن بابویه، محمد بن على(1413)، من لایحضر الفقیه، تصحیح على اکبر غفارى: قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
3
ابن بلخى ، فارسنامه ابن بلخى، مصحح منصور رستگار فسایى ، شیراز: بنیاد فارس شناسی.
4
ابن تغرى بردى، یوسف بن تغرى بردى(1392)، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، قاهره: وزارة الثقافة و الارشاد القومی، الموسسة المصریة العامة..
5
ابن حوقل، محمد(1038)، صوره الأرض، 2ج، بیروت: دارصادر.
6
ابن خردادبه، عبید الله بن عبد الله(1992)، المسالک و الممالک، بیروت: دارالصادر، افست لیدن.
7
ابن رسته، احمد بن عمر(1892)، الأعلاق النفیسة، بیروت: دار الصادر.
8
ابن عدیم، عمر بن احمد، بغیة الطلب فى تاریخ حلب، 12ج، تصحیح زکار، سهیل، بیروت دار الفکر، بی تا.
9
ابن فضل الله عمرى، احمد بن یحیى، مسالک الأبصار فی ممالک الأمصار، ج12. تصحیح مسلم، مصطفى صالح، ابراهیم بارود، بسام محمد جبورى، یحیى وهیب رؤوف، عماد عبد السلام شاذلى، احمد عبدالقا، ابوظبی، المجمع الثقافی، 1424ق.
10
ابو الشیخ، عبد الله بن محمد، طبقات المحدثین بأصبهان و الواردین علیها، ۴ج، تصحیح بلوشى، عبد الغفور عبد الحق حسین، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1412.
11
ادریسى، محمد بن محمد(1409)، نزهة المشتاق فی إختراق الآفاق، بیروت: عالم الکتب.
12
ازدى، یزید بن محمد(1427)، تاریخ الموصل، احمد عبدالله محمود ، بیروت: دار الکتب العلمیة.
13
استرآبادى، میرزا مهدیخان(1384) ، دره نادره ، تصحیح سید جعفر شهیدى، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى تهران.
14
اسکندرى، نصر بن عبد الرحمن(1425)، الأمکنة و المیاه و الجبال و الآثار، ریاض: مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه.
15
اشپولر، برتولد(1373)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامى، ترجمه جواد فلاطورى و مریم میر احمدى، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
16
اصفهانی، حمزه(بیتا)، تاریخ سنى ملوک الارض و الانبیاء علیهم الصلاه و السلام، بیروت: منشورات دار مکتبة الحیاة.
17
اعتماد السلطنه، محمد حسن بن على(1367)، مرآة البلدان، 4ج، تصحیح عبد الحسین نوایى و هاشممحدث، تهران: دانشگاه تهران.
18
افشار سیستانی، ایرج(1377)، کولی ها، تهران: انتشارات روزنه.
19
افضل الملک، غلامحسین(1361)، افضل التواریخ، تصحیح منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، تهران: نشر تاریخ ایران.
20
امان الهی بهاروند، سکندر(1390)، کوچ نشینی در ایران، تهران: آگاه.
21
اوبن، اوژن (1362)، ایران امروز، ترجمه و توضیحات و حواشی علی اصغر سعیدی، تهران: زوار.
22
اورسل، ارنست(1382)، سفرنامه قفقاز و ایران، ترجمه على اصغر سعیدى، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
23
ایران پرست، سیدنورالله(1328)، «سوزمانی یعنی چه؟» مجله دانش، سال اول، شماره پنجم.
24
آصف، محمد هاشم(1382)، رستم الحکماء؛ رستم التواریخ، تصحیح میترا مهرآبادى، تهران: دنیاى کتاب.
25
آل داوود، سیدعلى(1378)، دو سفرنامه از جنوب ایران، تهران: امیر کبیر.
26
بداونى، عبد القادر بن ملوک شاه(1379)، منتخب التواریخ، تصحیح توفیق سبحانى و مولوى احمد صاحب، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
27
بروسوى، محمد بن على(1427)، أوضح المسالک إلى معرفة البلدان و الممالک، تصحیح عبدالرواضیة، مهدى، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
28
بغدادى، صفى الدین عبد المومن ابن عبد الحق(1412)، مراصد الإطلاع علی أسماء الأمکنة و البقاع، 3ج، تصحیح على محمد بجاوى، بیروت: دار الجیل.
29
البلاذرى، أبو الحسن أحمد بن یحیى(1988)، فتوح البلدان، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
30
البلاذرى، أحمد بن یحیى بن جابر(1996/1417)، انساب الأشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلى، بیروت: دار الفکر.
31
بن خیاط، أبو عمرو خلیفة(1995)، تاریخ خلیفة بن خیاط، تحقیق فواز، بیروت: دار الکتب العلمیة.
32
بن سید الناس، أبو الفتح محمد(1993/1414) ، عیون الأثر فى فنون المغازى و الشمائل و السیر، تعلیق ابراهیم محمد رمضان، بیروت: دار القلم.
33
بویس، مری(1368)، گوسان ها و سنت خنیاگری در ایرن، ترجمه مهری شرفی، مجله چیستا، 1378-1369، شماره 66و67، صص756-780 .
34
البیهقى، ابو بکر احمد بن الحسین(1985/1405)، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، تحقیق عبد المعطى قلعجى، بیروت: دار الکتب العلمیة.
35
پورافکاری، نصرالله(1355)، «کاولی ها( ریشهها-سرزمین اصلی- مسیرحرکت)»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره اول، شماره ۱۳و۱۴.
36
تال بلاغی، جعفر(1371)، «توشمال یار ناشمار ایل بختیاری» مجموعه مقالات اولین گردهمایی مردم شناسی، تهران: سازمان میراث فرهنگی، ۱۳۷۱.
37
ثعالبی، عبدالملک بن محمد(1420)، یتیمة الدهر فی محاسن أهل العصر، دار الکتب العلمیة: بیروت - لبنان.
38
جابر، على داود(1426)، الحلقة الضائعة من تاریخ جبل عامل، بیروت: دار الهادی.
39
جاحظ، عمرو بن بحر(1410)، البرصان و العرجان و العمیان و الحولان، بیروت – لبنان: دار الجیل.
40
جاحظ، عمرو بن بحر(1424)، الحیوان، دار الکتب العلمیة: بیروت – لبنان.
41
جلالی، مهدیه، حسین آقاحسینی و مریم محمودی(1379)، «جایگاه لولی در ادب فارسی باتکیه بر کلیات شمس»، پژوهش های ادب عرفانی( گوهر گویا)، سال دوازدهم، شماره اولی، پیاپی ۳۶.
42
حافظ ابرو، عبدالله ابن لطف الله(1380)، زبدة التواریخ ، 4ج، سید کمال حاج سید جوادى، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
43
حبیبی باشت، علی رضا(1385)، «لولی در گذر تاریخ و ادبیات»، مجله زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی اراک، شماره۷، ۹۵-۱۱۰.
44
حجازی، محمد علی(1388)، «کولیها کوچندگان زیبای رانده شده»، مجله ادبیات و زبانها، شماره ۲۰و۲۱.
45
حسینى فسایى، حاج میرزا حسن(1382)، فارسنامه ناصرى، تصحیح منصور رستگار فسایى، تهران: امیر کبیر.
46
حموى، یاقوت بن عبد الله(1995)، معجم البلدان، 7ج، بیروت: دار صادر.
47
خوارزمی، محمد بن احمد(1428)، مفاتیح العلوم، ، بیروت – لبنان: دار المناهل.
48
خواند میر، غیاث الدین بن همام الدین(1380)، تاریخ حبیب السیر، 4ج، تهران: خیام.
49
دسیلوا فیگویروا، دن گارسیا (1363)، سفرنامه دن گارسیا دسیلوا فیگویروا، ترجمه غلام رضا سمیعى، تهران: نشر نو.
50
ذکا، یحیی(1337)، کولی و زندگی او، تهران: انتشارات هنرهای زیبا.
51
ذکاوتی قراگوزلو، علیرضا(1368)، «بنکه لولیان در کنار سرای مغان»، نشردانش، شماره ۵۱.
52
رازی، نجم الدین ابوبکر عبدالله بن محمد(1312)، مرصاد العباد من مبدا الی المعاد، به سعی و اهتمام حسین حسینی نعمت اللهی، تهران.
53
راشد محصل، محمدرضا (1391)، سنت قصه پردازی و نقش گوسان ها در نقل روایت های پهلوانی، پژوهشنامه ادب حماسی، سال هشتم، شماره چهاردهم، پاییز و زمستان 1391، صص 15-21.
54
راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1420)، محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء، بیروت – لبنان: شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم.
55
زرین کوب، عبدالحسین(1377)، تاریخ مردم ایران قبل از اسلام، تهران: امیرکبیر.
56
زرین کوب، عبدالحسین(2536)، نه شرقی نه غربی، تهران: امیرکبیر.
57
زمخشری، محمود بن عمر(1412)، ربیع الأبرار و نصوص الأخبار، بیروت – لبنان: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
58
سلطانی، محمد علی(1370)، جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان، تهران: شقایق.
59
سیستانى، ملک شاه حسین بن ملک غیاث الدین محمد بن شاه محمود(1383)، احیاء الملوک؛ تاریخ سیستان تا عصر صفوى، تصحیح منوچهر ستوده، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
60
شاردن(1372)، سفرنامه شاردن، 5ج، تصحیح اقبال یغمایى، تهران: توس.
61
شامى، نظام الدین(1363)، ظفرنامه، تصحیح پناهى سمنانى، تهران: سازمان نشر کتاب انتشارات بامداد.
62
شبانکاره ای، محمد بن علی بن محمد(1381)، مجمع الانساب، 2ج، تصحیح میرهاشم محدث، تهران، امیرکبیر.
63
شبانه، رحیم(1386)، «زط ها در تاریخ»، رشد آموزش تاریخ، دوره هشتم، شماره۴.
64
شفیعی کدکنی، محمدرضا(1388)، در عشق زنده بودن، تهران: سخن.
65
شوشتری، سید محمدعلی(1332)، تاریخ جغرافیایی خوزستان، تهران: امیرکبیر.
66
صادقی، علی اشرف(1388)، «لولی و مغ»، نشر دانش، شماره۵۳.
67
الصالحى الشامى، محمد بن یوسف(1993/1414) ، سبل الهدى و الرشاد فى سیرة خیر العباد، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و على محمد معوض، بیروت: دار الکتب العلمیة.
68
طباطبایی، احمد محیط(1336)، «زط، جات و کولی»، مجله آینده، سال ۱۳، شماره۱-۳.
69
طبری، محمد بن جریر(1967)، تاریخ الرسل و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالتراث.
70
ظهیری ناو، بیژن و عشقی جعفر(1393) ، مهربانان، انتقال دهندگان سنت و فرهنگ ملی ایران به دوره اسلامی، ادب پژوهی، شماره بیست و هفتم، صص29-54.
71
عانى، عبدالرحمن عبدالکریم(1421)، البحرین فى صدر الإسلام، بیروت: الدار العربیة للموسوعات.
72
علاالدین، بهمن و شیرین بیان، سعید(1393) ، یک ایل یک صدا: نگاهی به شعر و موسیقی، تهران: کتاب شمس.
73
علوی شیرازی، میرزا محمدهادی(1363)، سفرنامه میرزا ابوالحسنخان شیرازى ایلچى به روسیه، تصحیح محمد گلبن، تهران: دنیای کتاب.
74
عمادالدین کاتب، محمد بن محمد(1375)، خریدة القصر و جریدة العصر، ، بغداد – عراق: المجمع العلمی العراقی.
75
عینالسلطنة، قهرمان میرزا سالور(1374)، روزنامه خاطرات عینالسلطنة، 10ج، تصحیح مسعود سالور و ایرج افشار، تهران: اساطیر.
76
فضل الله همدانی، خواجه رشیدالدین(1940) ، تاریخ مبارک غازانى، تصحیح کارل یان، هرتفرد، استفن اوستین.
77
قاجار، ناصر الدین شاه(1372)، شهریار جادهها، تصحیح محمد رضا عباسى و پرویز بدیعى، تهران: سازمان اسناد ملى ایران.
78
قایم مقامی، عبدالوهاب(1339)، «کاولی­ها کیستند و کجایی هستند»، مجله ارمغان، سال۲۹، شماره ۶، شهریور ۱۳۳۹.
79
قنوات، عبدالرحیم، محمدعلی چلونگر و مرتضی نورایی(1389)، «آغازتاریخنگاری محلی»، مطالعات اسلامی تاریخ و فرهنگ، سال چهل و دوم، شماره پیاپی84، صص9-38.
80
کاتب بغدادى، قدامه بن جعفر(1981)، الخراج و صناعة الکتابة، تصحیح محمد حسین زبیدى، بغداد: دار الرشید للنشر.
81
کاتب یزدى، احمد بن حسین(1386)، تاریخ جدید یزد، تصحیح ایرج افشار،تهران: امیرکبیر..
82
کرستین سن، آرتور(1368)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمى، تهران: دنیاى کتاب.
83
کشى، محمد بن عمر(1363)، رجال الکشی، 2ج، تصحیح مهدىرجایى، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
84
کلینى، محمد بن یعقوب(407)، اصول الکافی، 8ج، تصحیح على اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
85
گردیزى، ابى سعید عبد الحى بن الضحاک بن محمود(1363)، زین الاخبار، تصحیح عبدالحى حبیبى، تهران: دنیاى کتاب.
86
گلستانه، ابوالحسن بن محمد امین(2536)، مجمل التواریخ گلستانه، به سعی و اهتمام مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
87
متین دوست، احمد(1378)، «زبان کولی ها»، مجله هنر و معماری، کلک، شماره ۱۰۷.
88
مجمل التواریخ و القصص، مصحح: محمد تقی بهار، تهران: اساطیر.
89
محمدی، هاشم(1378)، «حافظ و لولیان شوخ شیرین کار»، ادبیات و زبان ها، حافط، شماره ۵۱.
90
مخبر، محمدعلی(1325)، «بلوچستان، مجله یادگار»، سال۳، شماره۵.
91
مرعشى صفوى، میرزا محمد خلیل(1362)، مجمع التواریخ، تصحیح عباس اقبال آشتیانى، تهران: کتابخانه طهورى و سنایى.
92
مستوفى بافقى، محمد مفید(1385)، جامع مفیدى، 3ج، تصحیح ایرج افشار، تهران: اساطیر1385.
93
المسعودی، حسن بن علی(بی تا)، التنبیه و الاشراف، مصحح: عبدالله اسماعیل الصاوی.
94
المسعودی، حسن بن علی(1409)، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم: دار الهجرة.
95
مسیو چریکف، سیاحتنامه، ترجمه آبگار مسیحی، تهران: امیرکبیر.
96
مقدسی، شمس الدین ابی عبدالله محمد بن احمد بن ابی بکر(1877)، احسن التقاسیم فی المعرفه الاقالیم، لیدن: بریل.
97
المقدسى، مطهر بن طاهر( بیتا)، البدء و التاریخ، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة.
98
مقریزى، احمد بن على(1418)، المواعظ و الإعتبار بذکر الخطط و الآثار، 4ج، بیروت: دار الکتب العلمیة.
99
ملایری، محمد مهدی(1379) ، تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانى به عصر اسلامى، ۶ج، تهران: طوس.
100
موسوى اصفهانى، محمد صادق(1363)، تاریخ گیتىگشا در تاریخ زندیه، تصحیح سعید نفیسى، تهرانL اقبال.
101
مهلبى، حسن بن احمد(2006)، الکتاب العزیزی أو المسالک و الممالک، تصحیح تیسیر خلف، دمشق: التکوین.
102
میرزا حسین خان، خاطرات دیوان بیگى(1382)، تصحیح ایرج افشار و محمد رسول دریا گشت، تهران: اساطیر.
103
نصری اشرفی، جهانگیر(1383)، «کولی ها»، مجله هنر و معماری، شماره۲۹.
104
نظام السلطنه مافى، حسین قلى خان(1362)، خاطرات و اسناد حسینقلىخان نظامالسلطنه مافی، 3ج، تصحیح معصومه مافى و منصوره اتحادیه و سیروس سعدونیان و حمید رام پیشه، تهران: تاریخ ایران.
105
واصفى، زین الدین محمود(1349)، بدایع الوقایع، تصحیح الکساندر بلدروف، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
106
والیزاده معجزی، محمد رضا(1382)، تاریخ لرستان روزگار پهلوى، تصحیح حسین والیزاده معجزى و محمد والیزاده معجزى، تهران: انتشارات حروفیه.
107
وقایع نگار کردستانی، علی اکبر(1364)، حدیقه الناصریه و مرآت المظفریه در تاریخ و جغرافیای کردستان، به کوشش محمد توکلی: تهران.
108
ویلز(1368)، ایران در یک قرن گذشته؛ سفرنامه دکتر ویلز، ترجمه غلامحسین قراگوزلو، تهران: اقبال.
109
الهاشمی البصری، محمد بن سعد بن منیع(1990/1410)، الطبقات الکبرى، تحقیق محمد عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة، ط الأولى.
110
هندوشاه استر آبادى، محمد قاسم(1387)، تاریخ فرشته از آغاز تا بابر، تصحیح محمد رضا نصیرى، تهران:انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
111
ییت، کلنل، خراسان و سیستان، سفرنامه کنلل ییت به ایران و افغانستان، ترجمه عزت الله روشنی، بی جا: بی نا.
112
یعقوبى، احمد بن اسحاق(1422)، البلدان، تصحیح محمد امین ضناوى، بیروت: دار الکتب العلمیة.
113
Wink, André (2002). Al-Hind, The Making of the Indo-Islamic World: Slave Kings and the Islamic Conquest, 11th-13th Centuries. 2. Boston: Brill. pp. 241–242
114
Noldeke (1892), "a servile war in the east " in sketches from eastern history, tr By J.S. black , Edinburgh.
115
ORIGINAL_ARTICLE
بلیتهای بختآزمایی در دورة پهلوی و واکنش مخالفین حکومت (1313- 1357ش.)
یکی از منابع درآمدی دولت در دورة پهلوی، فروش بلیتهای بختآزمایی بود. سازمان­های دولتی فروش بلیت­های بخت­آزمایی را برعهده داشتند. اشخاصی که خواهان فروش بلیت­های بخت­آزمایی بودند، باید از دولت اجازه می­گرفتند. تحلیل روند انتشار، کارکرد و فرایند فروش و مواضع و دیدگاه­های مختلف در مورد بلیتهای بختآزمایی در دورة پهلوی اول و دوم مسئله و موضوع این پژوهش است. پرسش این است که علل انتشار و کارکرد این بلیتها در این دورة تاریخی چه بودو چرا و چگونه مخالفت برخی ازاقشار اجتماعی را برانگیخت؟ این نوشتار با روش توصیفی –تحلیلی و با استفاده از اسناد و مدارک آرشیوی، مطبوعات و منابع اصلی سعی به این پرسش پاسخ داده است. واکاوی نحوۀ فروش، دولتی بودن سازمان­های مسئول فروش بلیت­های بخت­آزمایی و همچنین نوع استفاده از عواید حاصل از فروش آن در جامعه واکنش­های مختلفی را به همراه داشت و باعث شکل­گیری دیدگاه­های مختلف و گاه متضادی در مورد خرید وفروش بلیت­های بخت­آزمایی گردید. اکثر مراجع دینی بلیتهای بختآزمایی را قمار و شرطبندی دانسته و خرید آنها را حرام اعلام کردند. سختترین واکنش­ها به بلیت بختآزمایی از سوی آیت­الله خمینی و روحانیون انقلابی صورت گرفت. آیت­الله طالقانی اعتقاد داشت که بنگاهبختآزمایی ملی،بخشی از درآمد بلیتهارا صرف امورخیریه و بیمارستانها میکند و نسبت به نحوۀ صرف عواید بلیتها انتقاد داشت. آیت­الله بروجردی اعتقاد داشت عواید بلیتهای بختآزمایی بهشرطی که قمار نباشد میتوان آن را در امور خیریه صرف کرد. جلال آلاحمد به علت ورود آن از غرب به مخالفت با آن میپرداخت.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4072_fd4810d885e9042585a586fd81463939.pdf
2019-08-23
225
251
10.30465/shc.2019.22902.1824
بلیتهای بختآزمایی
سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی
بلیتهای اعانه ملی
مخالفان حکومت
سید محمود
سادات بیدگلی
ganjinehasnad@gmail.com
1
استادیار گروه تاریخ پژوهشکدة امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
محسن
بهشتی سرشت
mbeheshtiseresht@yahoo.com
2
دانشیار و همکار گروه تاریخ پژوهشکده امام خمینی وانقلاب اسلامی
AUTHOR
عباس
برزن
abbasbarzan77@gmail.com
3
دانشجوی کارشناسی ارشد گروه تاریخ پژوهشکدة امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران
AUTHOR
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران (ساکما)، شمارة بازیابی 044586/293.
1
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 081582/293.
2
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 032555/240.
3
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 050027/240.
4
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران،شمارة بازیابی 079817/293.
5
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 10635/293.
6
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 047797/240.
7
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران،شمارة بازیابی 051480/240.
8
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 101398/240.
9
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 059815/293.
10
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 096439/240.
11
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 031417/293.
12
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 094024/240.
13
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 028358/293.
14
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 090671/240.
15
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 58428/240.
16
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 58427/240.
17
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 024928/230.
18
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 029090/230.
19
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 10635/293.
20
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 077656/293.
21
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 112384/293.
22
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 066075/293.
23
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 22332/240.
24
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 097808/240.
25
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 047852/240.
26
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 051475/240.
27
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 1828/240.
28
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 93963/240.
29
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 057197/240.
30
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 1838/210.
31
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 26650/240.
32
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 038435/230.
33
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 14808/220.
34
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 6846/290.
35
سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، شمارة بازیابی 002335/293/97.
36
مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران(مراسان)، شمارة بازیابی 2646.
37
مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران،شمارة بازیابی 014100
38
مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران، شمارة بازیابی 01410043
39
مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران، شمارة بازیابی 01136128
40
مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران، شمارة بازیابی 007970
41
مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران، شمارة بازیابی 015440
42
مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران، شمارة بازیابی 01311010
43
مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران، شمارة بازیابی 11494
44
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی(کمام)، شمارة بازیابی ۲۲/۲۰/۲/۱/۲/۱۳۳).
45
کتابخانه، موزه ومرکز اسناد مجلس شورای ملی،شمارة بازیابی 18209/02
46
ب. کتابها
47
خمینی، روحالله (1382). استفتائات حضرت امام خمینی (ره) از محضر مرجع تقلید جهان تشیع زعیم حوزههای علمیّه حضرت آیتاللهالعظمی امام خمینی، ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامع مدرسین حوزه علمیه قم.
48
خمینی، روحالله (1392). استفتائات امام خمینی (س)، ج 10، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
49
امام در آیینه اسناد: سیر مبارزاتی امام خمینی (س) به روایت اسناد شهربانی (1383). ج 5، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
50
بازوی توانای اسلام آیتالله سید محمود طالقانی یاران امام به روایت اسناد ساواک (1376). ج 1، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
51
بزم اهریمن، جشنهای دوهزار و پانصدساله شاهنشاهی به روایت اسناد ساواک ودربار (1378). ج2و 4، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
52
بیآزارشیرازی، عبدالکریم (1379). رسالة نوین مسائل اقتصادی با ترجمة بخشهائی از تحریرالوسیلة امام خمینی بضمیمه مقدمة در نظام و تاریخچة اقتصاد اسلامی و جدیدترین استفتائات و توضیحات و اضافات. ج 2، چاپ 10،
53
خمینی، روحالله (بیتا). ترجمة تحریرالوسیلة حضرت امام خمینی. ج 4، ترجمه علی اسلامی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزه علمیه قم.
54
جشن تاجگذاری به روایت اسناد ساواک (بهار 1385). تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
55
جمشیدی لاریجانی، مسعود (1376). دوقلوی میرپنج. تهران: نشرعلم.
56
رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک علی امینی (بهار 1379). ج2و 3، بخش 2، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
57
زنان دربار به روایت اسناد ساواک اشرف پهلوی (زمستان 1381). تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
58
ستمستیزان نستوه آیتالله حاج شیخ جواد فومنی حائری به روایت اسناد ساواک(1379). تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات،.
59
سیر مبارزات امام خمینی در آیینه اسناد به روایت ساواک (1386). ج11 و 17، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
60
خمینی، روحالله (1378). صحیفه امام مجموعه آثار امام خمینی (س)، (بیانات، پیام، مصاحبههای امام، اجازات شرعی و نامهها). تهران: موسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
61
صدیق، عیسی (1345). یادگارعمر، خاطراتی از سرگذشت دکتر عیسی صدیق. ج 2، تهران: امیرکبیر.
62
صدیق، عیسی (1352)، چهل گفتار درباره سالگردهای تاریخی یادبود دانشمندان معاصر تاریخ و فرهنگ ایران. تهران: انتشارات دهخدا.
63
صفایی، ابراهیم (1373). چهل خاطره از چهل سال. تهران: انتشارات علمی.
64
فلاح توتکار، حجت و مختاری اصفهانی، رضا (تابستان 1381)، اسنادی از انجمنها و مجامع مذهبی در دورة پهلوی.، تهران: انتشارات مرکز اسناد ریاست جمهوری و سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
65
قلیپور گیلانی، مسلم (1385). نگارش نوین توضیح المسائل حضرت آیتاللهالعظمی امام خمینی (س). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س) و چاپ و نشر عروج.
66
محسنیان راد، مهدی (1384). ایران در چهار کهکشان ارتباطی: سیر تحول تاریخی ارتباطات در ایران، از آغاز تا امروز. ج 3، تهران: انتشارات سروش.
67
خمینی، روحالله (1383). رساله توضیح المسائل محشی امام خمینی (شش مرجع) مشهد مقدس: مؤسسة مطالعاتی منتظران موعود.
68
نجاتی، غلامرضا (1369). درکنار؛ مصدق- خاطرات دکتر غلامحسین مصدق. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
69
نعمتی، احمد (مرداد 1332). شاهکار. تهران: مؤسسة مطبوعاتی برزگمهر
70
یاران امام به روایت اسناد ساواک شهید آیتالله سید محمدرضا سعیدی (1376). ج 1، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
71
علی زاده، ناصر؛ افضلی، بهرام (پاییز و زمستان 1394).«غربستیزی در آثار داستانی هدایت، آل احمد و ساعدی»، نشریة ادبیات و زبانها، مجلة ادب فارسی، شمارة 16،صص 19– 38.
72
معادیخواه، عبدالمجید (بهارتا زمستان 1381)، «حرف اول»، تاریخ، مجلة یاد، شمارة 63 و 64 و 65 و 66.
73
روزنامة اطلاعات، سهشنبه 22/12/1340، سال سی و ششم، شمارة 10752.
74
ORIGINAL_ARTICLE
مشروطه خواهی یا مشروطه بازی ( تحلیلی بر ماهیت و مفهوم مشروطه ایرانی از دیدگاه هفته نامه ملانصرالدین)
انقلاب مشروطه، در مطبوعات خارج از ایران به ویژه قفقاز بازتاب­هایی داشت. پژوهش حاضر به تحلیل ماهیت مشروطه­ایرانی از منظر هفته­نامه ملانصرالدین با روش تحلیل­محتوا می پردازد. از دیدگاه ملانصرالدین مشروطه مفهومی وارداتی و فاقد پیشینه­ای در منظومه فکری ایرانیان بود و به همین اعتبار ایرانیان درک روشنی از مشروطه نداشتند. ملانصرالدین با آگاهی از همانند سازی­های مشروطه خواهان ایرانی، با اشاره به خاستگاه غربی آن، تاکید کرد ایرانیان با فهم خود از مشروطه درصدد ایجاد یک الگوی نوین در جامعه سنتی خود بودند بدون اینکه به این دریافت مهم توجه­کنند که مشروطه برآیند فرایند طولانی در تاریخ غرب و منطبق با بنیاد­های فکری به خصوص حاصل دانش و آگاهی­های لازمه بود. از این رو تلاش برای انطباق مشروطه غربی با جامعه ایرانی به مانند وصله های می­ماند که در مشروطه نارس ایران دوام چندانی نمی­یافت. از این منظر ایران کشوری بود که در آن همه چیز از مشروطه، احزاب و تفکیک قوا شکل­دیگری به خود می گرفت. دامنه تغییرات موجود و تباین آن با مشروطه­غربی، به حدی بودکه از ایرانی­ها به عنوان مشروطه­باز یاد کرد که می­بایست راه طولانی برای رسیدن به مشروطه طی می­کردند.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4195_fe9a32de677fb07557e1dd47ae82d430.pdf
2019-08-23
253
269
10.30465/shc.2019.25649.1904
انقلاب مشروطیت ایران
مشروطه ایرانی
مشروطه غربی
هفته نامه ملانصرالدین
عباس
قدیمی
ghadimi@tabrizu.ac.ir
1
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز
AUTHOR
زهرا
کاظمی
kazemi.zahrat@gmail.com
2
دکتری تاریخ، دانشگاه تبریز
LEAD_AUTHOR
آجودانی، ماشاء الله(1384). مشروطه ایرانی، تهران: اختران.
1
آدمیت، فریدون(1354). فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطه ایران،تهران:پیام.
2
آفاری، ژانت( 1379).انقلاب مشروطه ایران، ترجمه رضا رضایی، تهران: بیستون.
3
اتحادیه، منصوره(1361).پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت: دوره اول و دوم مجلس شورای ملی،تهران: زوار
4
آل سید غفور،سید محسن(1391).«حقیقت مشروطه در بازی زبانی جامعه ی ایرانی»،فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی،دوره 42،ش1.
5
دولت آبادی، یحیی( بی­تا). حیات یحیی، ج2، تهران: آثار جاویدان و شرکت نسبی اقبال و شرکاء.
6
رسول زاده، محمدامین(1387).گزارش­هایی از انقلاب ایران، ترجمه رحیم رئیس نیا، تهران: شرکت نشر و پژوهش شیرازه کتاب.
7
صابر، م.ع(1962). هوپ هوپ نامه، باکو: نشریات دولتی آذربایجان.
8
کسروی، احمد (2537). تاریخ هجده ساله آذربایجان، تهران: امیرکبیر.
9
میرزاصالح، غلامحسین(1384).صورت مذاکرات مجلس اول، تهران: مازیار.
10
ناصرالملک،ابوالقاسم خان وایروانی، محمدآقا(1380). دو رساله در باره انقلاب مشروطه، به اهتمام عبدالحسین زرین کوب و روزبه زرین کوب، تهران: نقش جهان.
11
نشریه ملانصرالدین( 1324). ش 3،ش7، ش 9، ش 16، ش20، ش 21، ش22، ش23، ش24، ش 26، ش34.
12
نشریه ملانصرالدین(1325). ش2، ش 3،ش4، ش 5، ش 6، ش8، ش 10، ش13، ش19، ش25، ش 27، ش 35، ش 37.
13
نشریه ملانصرالدین(1326). ش 10، ش 52.
14
نشریه ملانصرالدین(1327). ش 5، ش 17، ش 19، ش 23، ش 39.
15
نشریه ملانصرالدین(1328).ش 1، ش 2، ش 3، ش 4، ش 7، ش 10، ش17، ش22، ش 23،ش 28، ش 31، ش33.
16
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ماهیت کارکردی ساختار سیاسی با تأکید بر کارکرد نظام اجتماعی در فرآیند تمدّنی دولت صفویه
هدف اصلی نوشتار حاضر مطالعه رابطه تمدّن با ساختهای سیاسی-اجتماعی دولت صفویه است. اهمیت این موضوع به این امر بازمی­گردد که سیر صعود و نزول هر تمدّن نتیجه سازکارهای تراکمی، بازتولیدی و انحطاطی شکلگرفته در نظام اجتماعی-سیاسی جوامع سازنده آن است. پژوهش حاضر به­دنبال یافتن پاسخ این پرسش است که ساختار سیاسی در فرآیند تمدّن­سازی دولت صفوی چگونه عمل کرد؟ شالوده ساختاری و کارکردی آن چه بود؟ نتایج تحقیق نشان می­دهد تحرک اجتماعی و امکان گذر از طبقه پایین جامعه به طبقه بالا و پیوند متقابل فرصتها و امکان تمرکز آنها، نتایج چندی برای توسعه درون­زای ایران صفوی و به تبع توسعه تمدّنی داشته است. ساختار سیاسی صفویان به­دنبال یک تغییر ساده سیاسی و سلسله­ای درصدد تحول طبقات اجتماعی جهت یافتن به نظمی جدید در پیوند با نظام سیاسی برآمدند. در نظم جدید اجتماعی، طبقه غلامّان گرجی و عالمان دینی در کنار عناصر ایرانی و اهل­قلم، بهرهمند از مزایای اجتماعی و اقتصادی (صاحبان قدرت، ثروت و موقعیت) شدند که در مقابل باعث تضعیف نظام هنجاری ترکان قزلباش، صوفیان و موجب تجلّی مفهوم دولت-ملت ایرانی گردید. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی ضمن توجه به ضرورت کاربرد رویکردهای جامعهشناختی در تحلیل پدیدههای تاریخی و برپایه منابع کتابخانهای سامان­یافته است.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4196_dac7807a761004f81a3aeda9dc86bf59.pdf
2019-08-23
271
297
10.30465/shc.2019.23107.1831
حاکمیت سیاسی
نظام اجتماعی
تمدّن
تشیّع
صفویه
زهرا سادات
کشاورز
zahra.sadat.keshavarz@gmail.com
1
دانشجوی دکتری تاریخ/ دانشگاه اصفهان
AUTHOR
محمدعلی
چلونگر
m.chelongar@yahoo.com
2
استاد گروه تاریخ /دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
LEAD_AUTHOR
اصغر
منتظر القائم
montazer5337@yahoo.com
3
استاد گروه تاریخ/ دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
AUTHOR
آزادارمکی، تقی و علی جنادله (1393). «ﭘﻴﻜﺮﺑﻨﺪی ﻧﻬﺎدی ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻮازﻧﻪ ﻗﺪرت در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻨﺘﻲ اﻳﺮان (ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ ﺗﺤﻮﻻت اﻳﺮان از ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺗﺎ ﻗﺎﺟﺎرﻳﻪ ﺑﺮاﺳﺎس روﻳﻜﺮد ﻧﻬﺎدﮔﺮاﻳﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ)». ﻣﺠﻠه ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان. دوره ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ، ﺷﻤﺎره 3، ص64-29.
1
ابی­صعب، رولاجردی، تغییر مذهب در ایران، ترجمه منصور صفت­گل، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1396.
2
افوشتهای نطنزی، محمودبن هدایتالله (1350). نقاوةالآثار، بهاهتمام احسان اشراقی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
3
الیاس، نوربرت (1377). «تکنیک و تمدّن»، ترجمه مراد فرهادپور، مجله ارغنوان، شماره13، صص246-209.
4
الیاس، نوربرت (1393). در باب فرایند تمدّن؛ بررسی­هایی در تکوین جامعه­شناختی و روان­شناختی آن، ترجمه غلامرضا خدیوی، تهران: نشر جامعه­شناسان.
5
انصاری، ابراهیم (1378). نظریههای قشربندی اجتماعی و طبقه تاریخی آن در ایران، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
6
بهرام­نژاد، محسن (1383الف). «هویت سیاسی دولت صفوی (طرح مقدمه­ای بر پژوهش چگونگی نوسازی اندیشه ایران سیاسی و مذهبی در عهد صفویه)»، مجموعه مقالات همایش صفویه در گستره تاریخ ایران زمین، دانشگاه تبریز، تبریز.
7
بهرام­نژاد، محسن (1383ب). «مبانی و زیرساخت­های هویت سیاسی-ملی دولت صفوی»، رساله دکتری دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران.
8
ترکمان منشی، اسکندربیک (1350). تاریخ عالمآرای عباسی، با اهتمام ایرج افشار، تهران: مؤسسه امیرکبیر.
9
حیدری الصفوی، شاه طهماسب بن اسماعیل (1363). تذکره شاه طهماسب، تصحیح امرالله صفری، تهران: شرق.
10
خواندمیر، غیاث­الدین بن همام­الدین الحسینی (1362). حبیب السیر، زیر نظر محمد دیر سیاقی، تهران: خیام.
11
رجبزاده، احمد (1376). «تحلیلی ساختی از چرخههای توسعه و انقطاع تمدّن اسلامی (بررسی موردی عصر صفوی)»، نامه پژوهش فرهنگی، شماره 4، ص 49-90.
12
روملو، حسن (1349). احسنالتواریخ. به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
13
رویمر، هانسروبرت، تاریخ ایران دوره تیموریان، ترجمه یعقوب آژند، تهران، جامی، 1380.
14
سیوری، راجر (1372). ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی. تهران: نشر مرکز.
15
سیوری، راجر (1380). در باب صفویان، ترجمه رمضان­علی روح­الهی. تهران: نشر مرکز.
16
شاردن، ژان (1345). سفرنامه، ترجمه محمد عباسی. جلد سوم، چهارم، تهران: امیرکبیر.
17
فرهانی منفرد، مهدی، مهاجرت علمای شیعه از جبل عامل به ایران، تهران: امیر کبیر، 1377.
18
قمی، احمد بن حسین (1359). خلاصه التواریخ، تصحیح احسان اشراقی، ج1، تهران: دانشگاه تهران.
19
لاکهارت، لارنس (1383). انقراض سلسله صفویه، اسماعیل دولتشاهی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
20
لمبتون، آن. کی. اس (1377). مالک و زارع، منوچهر امیری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
21
میرزا سمیعا (1368)، تذکره­الملوک و سازمان اداری حکومت صفوی، به کوشش محمود دبیر سیاقی، تهران: امیرکبیر.
22
مینورسکی، ولادیمیر (1368). سازمان اداری حکومت صفویان (یا تعلیقات مینورسکی بر تذکرةالملوک)، ترجمه مسعود رجبنیا، با حواشی سیّدمحمد دبیر سیاقی، تهران: امیرکبیر.
23
نوائی، عبدالحسین؛ غفاریفرد، عباسقلی (1381). تاریخ تحولات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره صفویه، تهران: سمت.
24
نیومن، اندرو، ایران عصر صفوی، ترجمه بهزاد کریمی، تهران، شرکت نشر نقد افکار، 1394.
25
-Babayan, Kathryn. (1994), “The Safavid Synthesis: From Qizilbash Islam to Imamite SHiism”, Iranian Studies, Religion and Society in Islamic Iran during the Pre- Modern Era, PP: 135- 161.
26
Clamard, Jean. (1996), “Shi’i Rituals and Power: The Consolidation of Safavid Shi’ism: Folklore and Popular Religion ”. in Charles Melville (ed). Safavid Pesia: A History of an Islamic Society, London.
27
Elias, Norbert. (1939). “The Civilizing Process”. Oxford, Blackwell.
28
Floor, Willem. (1998), “A Fiscal History of Iran in the Safavid and Qajar Periods”, New York.
29
Idem. (2001), “Safavid Government Institutions”, Costa Mesa.
30
Lockhart, Laurence. (1958), “THE Fall of The Safavi Dynasty And the Afghan Occupation of Persia”, London.
31
Matthee, Rudolph p. (1999), “The Politics of Trade in Safavid Iran: Silk for Silver, 1600-1730”, London.
32
Minorsky, Vladimir. (1964), “Iranica Twenty Articles”, Publications of the University of Tehran.
33
Newman, Andrew. J. (1993), “The Myth of the Clerical Migration to Safawid Iran: Arab ShiiteOpposition to Ali al- Karaki and Safawidshiism”, Die welt des Islam. New Series, Vol. 33, Issue 1, Apr, PP: 66-112.
34
Reid, James. (1983), Tribalism and Society in Islamic Iran 1500-1629, Maliba undena publications.
35
Roemer, Hans R. (1990), “The Qizilbash Turcomans: Founders and Victims of the Safavid Theocracy”, in Michel M. Mazzaoui and Vera Moreen (eds), Intellectual Studies on SLAM: Essays Written in Honor of Martin B. Dickson, Utah.
36
Idem. (1986), “The Safavid period”, in p. Jackson and L. Lockhart (eds), the Cambridge History of Iran. Cambridge, Vol.27.
37
Savory, Roger. (1960), “Some Notes on the Provincial Administration of the Early Safawid Empire”, Bulletion of the school of oriental and African Studies, University of London, Vol.27, No.1, PP: 114-128.
38
Idem. (1987), “The Qizilbash, Education and the Arts”, in Studies on the History of Safavid Iran, London.
39
ORIGINAL_ARTICLE
اسبان ورجاوند؛ تطوّر ارجمندی اسب نزد هندیایرانیان، پیش و از پس مهاجرت
اسب جایگاهی بس ارزنده و نقش بسیار پررنگی در میان تیرههای هندیایرانی داشته است. این جایگاه ارزندۀ اسب در متنهای دینی هندیان و ایرانیان یعنی وداها و اوستا بازتاب و نمود چشمگیری داشته است. این بازتاب را در متنهای کهن همچون ریگودا و نیز یشتهای کهن میتوان دید. افزون بر این، در میان سکاها نیز اسب اهمیت فراوانی داشته چنانکه سکاها با خاکسپاریهای پر زرق و برقِ درگذشتگان خود همراه با اسبهای سپندشان چه در نزد مردمان دورۀ باستان و چه در نزد پژوهشگران امروزی نام و آوازهای سخت پیدا کردهاند. این پژوهش به این پرسش و مسئله میپردازد که چه عاملهایی باعث شده است که اسب در متنهای دینی هندیایرانیان جایگاه سپندی پیدا کند؟ نتایج این پژوهش برپایۀ نظریۀ ماتریالیسم فرهنگی ماروین هریس نشان میدهد که اسب در آغاز به دلایل اقتصادی وجهی سپند پیدا کرده و در متنهای آیینی مهم جلوه میکند چنانکه این ارجمندی در یافتههای باستانشناسی محوطههای گوناگون نیز بازتاب یافته است. بااینحال اسب رفته رفته نقش آیینی خود را از دست میدهد چنانکه اشاره به اسب در متنهای متأخر پهلوی رنگ میبازد و چندان جلوهگری نمیکند و صرفاً نقش جنگاورانۀ آن مهم جلوه میکند. دادههای این پژوهش به روش اسنادی تهیه شده و با رویکردی تفسیرگرایانه به تحلیل این موضوع میپردازد.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4073_33cbb3a0e4ed94b9d6a5bd0333880b88.pdf
2019-08-23
297
319
10.30465/shc.2019.24377.1870
اسب
هندیایرانیان
آیین
اقتصاد
ماتریالسیم فرهنگی
سید مهدی
موسوی
smkooh@yahoo.com
1
دانشیار باستانشناسی/ دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
شاهین
آریامنش
aryamanesh.shahin@gmail.com
2
دکتری باستانشناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، گروه پژوهشی باستانکاوی تیسافرن
AUTHOR
آذری، شهلا (1386)، ارتشتار، در دانشنامه ایران. جلد ۲. تهران: بنیاد دائرةالمعارف بزرگ اسلامی: ۲۵۵.
1
آنتونی، دیوید، دابلیو (1395)، هندواروپاییان، نقش اسب و چرخ در گسترش زبانهای هندواروپایی، ترجمۀ خشایار بهاری، تهران، فرزان روز.
2
استرابو (1382)، جغرافیا (سرزمینهای زیر فرمان هخامنشیان)، ترجمۀ همایون صنعتیزاده، تهران: بنیاد موقوفات افشار.
3
بویس، مری (1386)، زرتشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسکر بهرامی، تهران: انتشارات ققنوس.
4
بهار، مهرداد (1386)، دربارۀ اساطیر ایران، در جستاری در فرهنگ ایران، تهران، نشر اسطوره: 13-83.
5
بیوار، ا، د، ه (1387)، تاریخ سیاسی ایران در دورۀ اشکانی، تاریخ ایران، از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان (جلد سوم، قسمت اول)، گردآورنده: احسان یارشاطر، ترجمۀ حسن انوشه، تهران، امیرکبیر، چاپ پنجم، 193-200.
6
پورداود، ابراهیم (1384)، گاتها کهنترین بخش اوستا، تهران: انتشارات اساطیر
7
پورداود، ابراهیم (1386)، فرهنگ ایران باستان، تهران: چاپ دوم، اساطیر.
8
حاکمی، علی (1396)، کاوشهای باستانشناسی رودبار گیلان، 1343 تا 1347 هجری خورشیدی، بهکوشش شاهین آریامنش، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.
9
دوستخواه، جلیل (1375)، اوستا: کهنترین سرودها و متنهای ایران، گردآوری و پژوهش، دو جلد، تهران: مروارید.
10
رضالو، رضا و یحیی آیرملو (1393)، آیین تدفین اسب در میان اقوام سکایی، مطالعۀ موردی گورستان خرمآباد مشگینشهر، جامعهشناسی تاریخی، پاییز و زمستان 1393: دورۀ 6، شمارۀ 3: 113-144.
11
رضالو، رضا و یحیی آیرملو (1394)، شواهد باستانشناختی جدید از حضور تاریخی اقوام سکایی در ایران، فصلنامۀ پژوهشهای تاریخی، زمستان 1394، شمارۀ 28: 17-32.
12
سرکاراتی، بهمن (1393)، رستم، یک شخصیت تاریخی یا اسطورهای؟ در سایههای شکارشده، چاپ دوم، تهران، طهوری: 27-50.
13
شایست ناشایست (1390). ترجمه و پژوهش: کتایون مزداپور، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
14
صفا، ذبیحالله (1389)، حماسهسرایی در ایران، چاپ نهم، تهران، امیرکبیر.
15
فرای، ریچارد نلسون (1386). تاریخ باستانی ایران، ترجمۀ مسعود رجبنیا، چاپ سوم، تهران، علمی و فرهنگی
16
فردوسی، ابوالقاسم (1361)، شاهنامه، بهکوشش محمد دبیرسیاقی، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی.
17
فرنبغ دادگی (1380)، بندهش، گزارنده بهار، مهرداد، تهران: انتشارات توس، چاپ دوم.
18
فکوهی، ناصر (1392)، تاریخ اندیشه و نظریههای انسانشناسی، تهران: نشر نی، چاپ هشتم.
19
قریب، بدرالزمان (1392الف)، رستم در روایات سغدی، در مطالعات سغدی، به کوشش محمد شکری فومشی، چاپ دوم، تهران، طهوری: 167-173.
20
قریب، بدرالزمان (1392ب)، پژوهشی پیرامون روایت سغدی رستم (با ترجمه متن، آوانوشت، تحلیل سبک و ویژگیهای دستوری)، در مطالعات سغدی، به کوشش محمد شکری فومشی، چاپ دوم، تهران، طهوری: 175-198.
21
کریستنسن، آرتور (1336)، کیانیان، ترجمۀ ذبیحالله صفا، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
22
کریستنسن، آرتور (1345)، مزداپرستی در ایران قدیم، ترجمۀ ذبیحالله صفا، تهران، دانشگاه تهران.
23
کویاجی، جهانگیر کوورجی (1388)، رستم در افسانه و تاریخ، در بنیادهای اسطوره و حماسۀ ایران، گزارش و ویرایش: جلیل دوستخواه، چاپ سوم، تهران، آگه: 207-218.
24
لطیفپور، صبا (1394)، مراسم قربانی نزد هندی اروپاییان، هندیان و ایرانیان، ویژهنامه نامه فرهنگستان (شبه قاره)، پاییز و زمستان 1394 شماره 5: 53-77.
25
مینوی خرد (1354)، ترجمۀ احمد تفضلی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
26
هُرن، پاول و هاینریش هوبشمان (1394). فرهنگ ریشهشناسی فارسی، مترجم متن و مؤلف شواهد فارسی و پهلوی: جلال خالقی مطلق، تهران، انتشارات مهرافروز.
27
هرودت (1340)، تاریخ، جلد چهارم، ترجمه با مقدمه و توضیحات و حوای: هادی هدایتی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
28
هینتس، والتر (1390)، داریوش و ایرانیان، ترجمه پرویز رجبی، تهران: نشر ماهی.
29
Arrian, Anabasis of Alexander, vol. II, Leob Classical Library.
30
Artamonov, M (1966), Sokrovishcha Skifskikh Kuganov Sobranii Gosudarstvennogo Ermitazha-Pragu-Lenin grad from Great SovietEncycolopedia, Vol.29, 1982.
31
Aryamanesh, Shahin & Mousavi, Seyed Mehdi, in press, Archaeological Evidence of Scythian Presence in Iran’s Gilan Province.
32
Charleen, Gaunitz1, Antoine Fages, Kristian Hanghøj, Anders Albrechtsen, Naveed Khan, Mikkel Schubert, Andaine Seguin-Orlando, Ivy J. Owens, Sabine Felkel, Olivier Bignon-Lau, Peter de Barros Damgaard, Alissa Mittnik, Azadeh F. Mohaseb, Hossein Davoudi, Saleh Alquraishi, Ahmed H. Alfarhan, Khaled A. S. Al-Rasheid, Eric Crubézy, Norbert Benecke, Sandra Olsen, Dorcas Brown, David Anthony, Ken Massy, Vladimir Pitulko, Aleksei Kasparov, Gottfried Brem, Michael Hofreite, Gulmira Mukhtarova, Nurbol Baimukhanov, Lembi Lõugas, Vedat Onar, Philipp W. Stockhammer, Johannes Krause, Bazartseren Boldgiv, Sainbileg Undrakhbold, Diimaajav Erdenebaatar, Sébastien Lepetz, Marjan Mashkour, Arne Ludwig, Barbara Wallner, Victor Merz, Ilja Merz, Viktor Zaibert, Eske Willerslev, Pablo Librado, Alan K. Outram, Ludovic Orlando (2018), Ancient genomes revisit the ancestry of domestic and Przewalski’s horses, Science, Vol 360, Issue 6384: 1-13.
33
Chugunov, K. V (2017), Early Nomads of Central Asia and Southern Siberia, in Scythians Warriors of Anciebt Siberia, edited by St John Simpson and Scetlana Pankova, Thames & Hadson: 72-87.
34
Chugunov, K. V., Rjabkova, T. V. & Simpson, St J (2017), Mounted Warriors, in Scythians Warriors of Anciebt Siberia, edited by St John Simpson and Scetlana Pankova, Thames & Hadson: 194-255.
35
David W. Anthony (1991), The Archaeology of Indo-European Origins. Journal of Indo-European Studies 19/3-4(1991): 193-221.
36
Gershevitch, I (1985), The Avestan Hymn to Mithra, with an introduction translation and commentary by Ilya Gershevitch, 1st Edition, Cambridge University Press.
37
Grenet, Frantz (2015), Zoroastrianism in Central Asia, in The Wiley Blackwell Companion to Zoroastrianism, Edited by Michael Stausberg and Yuhan Sohrab‐Dinshaw Vevaina with the assistance of Anna Tessmann, Wiley Blackwell, Pp: 129-146.
38
Harris, M (1968), The Rise of Anthropological Theory, Thomas Y. Crowell Company.
39
Harris, M (1974), Cows, Pigs, Wars, and Witches: The Riddles of Culture, Random House.
40
Harris, M (1978), Cannibals and Kings: Origins of Cultures, Vintage.
41
Harris, M (1978), India's Sacred Cow, Human Nature, 1 (2): 28–36.
42
Ions, Veronica (1973), Indian Mythology, London, Paul Hamlyn.
43
Outram, A.K. Stear, N.A, Bendrey, R., Olsen, S., Kasparov, A., Zaibert, V., Thorpe, N. and Evershed, R.P (2009), The Earliest Horse Harnessing and Milking, Science. 323(5919): 1332–1335.
44
Lamberg-Karlovsky. C. C (2002), “Archaeology and Language The Indo-Iranians”, Current Anthropology, Volume 43, Number I, February 2002, 63-88.
45
Mallory, J. P (1990), In search of the Indo-Europeans: Language, Archeology and Myth, London.
46
Minns, E.H (2003), “Scythians”, in J. Hastings (ed), Encycolopedia ofReligion Aaand Eethics, London & New York: T&T Clark.
47
Murphy, E.J (2000), Mummification and Boby Processing: Evidence from the Iron Age in southern Siberia, in kurgans, Ritual sites, andSettlements: Eurasian Bronz and Iron Age, Jeannine Davis-Kirnbel et al (eds), Oxford: Archeopress, pp.279-292.
48
Radhakrishnan, S. (1948), Indian Philosophy, 2 Vols, London: George Allen & Unwin Ltd.
49
Rostovtzeff, M. & Hon. D. Lilt (1969), Iranians & Greeks in South Russia, New York: Russell & Russell.
50
Rudenko, Sergei I (1970), Frozen Tombs of Siberia, the Pazyryk Burials of Iron Age Horsemen, translated and with a preface by M. W. Thompson, University of California Press, Berkeley and Los Angeles.
51
Sarianidi, V. I (1998a), Myths of ancient Bactria and Margiana on its seals and amulets. Moscow: Pentagraphic Ltd.
52
Sarianidi, V. I (1998b), Margiana and Protozoroastrianism. Athens: Kapon Editions.
53
Sinha, S. N. and N. K. Basu (1992), The History of Marriage and prostitution (Vedas to Vatsyayana), New Delhi.
54
Shapur Shahbazi, Alireza (1987), Asb I. in pre-Islamic Iran, Encyclopaedia Iranica, vol. II, 1987, p. 725.
55
Skjærvø, Prods Oktor (2008), The Horse in Indo-Iranian Mythology, Journal of the American Oriental Society, 128.2: 295-302.
56
Tairov, A. D., & S G. Botalov (1988), Kurgan u sela Varna. In Zdanobich, G. (ed.) Problemy arkheologiyi Uralo-Kazakhestskikh stepi, Chelyabinsk: 100-125.
57
The Rigveda, The Earliest Religious Poetry of India (2014), Translated by Stephanie W. Jamison and Joel P. Brereton, 3 Vols, Published in the United States of America by Oxford University Press.
58
Witzel, Michael (1997), The development of the Vedic canon and its schools: the social and political milieu, in Inside the Texts, Beyond the Texts. New Approaches to the Study of the Vedas, ed. M. Witzel, Harvard Oriental Studies, Opera Minora, vol. 2, Cambridge 1997: 257-348.
59
ORIGINAL_ARTICLE
نفت شاه (نفت شهر) بررسی جغرافیای تاریخی و تکوین شهر نفتی در ایران
اکتشافات نفتی یکی از مؤلفههای اساسی در شکلگیری شهر در تاریخ جهان معاصر به شمار می آید . یکی از این شهر های نفتی که تا کنون مورد توجه و بررسی علمی قرار نگرفته است نفت شاه در مرز های غربی ایران است . این پژوهش با اتخاذ روش تحلیلی-توصیفی و با بررسی مولفه های مورد نظر برای نخستین بار به چگونگی تاریخ اکتشافات نفتی ، روند تکوین و شکلگیری تاریخی و ساختار شهری نفت شاه (نفت شهر) بهعنوان یکی از شهرهای نوبنیاد و مبتنی بر انرژی در تاریخ معاصر ایران می پردازد. نتایج پژوهش نشان داده که نفت و تأسیسات نفتی نقش مهمی در شکلگیری شهر ، ترکیب جمعیتی ، تکوین هویتی ، ساختار و نظام شهری نفت شاه به عنوان شهری نوپدید در حاشیهی مرزهای غربی ایران و در جنوب غربی کرمانشاه ایفا نموده است. شهری که بقاء و حیات آن تنها به منابع نفتی، انرژی ، انتظام و امنیت مبتنی بر حراست از تاسیسات نفتی استوار بوده است.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4565_84965d91828cf3c25a17b292647ff8c5.pdf
2019-08-23
281
313
10.30465/shc.2019.25472.1897
ایران
کرمانشاه
نفت
نفت شاه (نفت شهر )
شهر نفتی
فرشته
ازره
friazrh@gmail.com
1
دانشجو کارشناسی ارشد تاریخ/ دانشگاه محقق اردبیلی،
AUTHOR
روح اله
بهرامی
dr.bahrami2009@gmail.com
2
دانشیار گروه تاریخ/ دانشگاه رازی
LEAD_AUTHOR
فرهاد
پوریانژاد
f.pouria@gmail.com
3
استادیار گروه تاریخ دانشگاه محقق اردبیلی
AUTHOR
جعفر
آقازاده
j.agazadeh@uma.ac.ir
4
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه محقق اردبیلی
AUTHOR
اتحادیه، منصوره؛ 1394؛ نفت چیاسرخ کرمانشاه؛ چاپ اول؛ تهران: نشر تاریخ ایران.
1
افشار سیستانی، ایرج، تابستان 1371، کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن؛ چاپ اول؛ تهران؛ نشر ارژنگ؛ ج 1و 2.
2
امینی، علیرضا؛1382؛ تاریخ روابط خارجی ایران از قاجاریه تا سقوط رضا شاه؛ تهران؛ نشر خط سوم.
3
انوری، حسن؛1381؛فرهنگ بزرگ سخن؛ جلد 5؛ تهران: نشر سخن.
4
آذرنوش، آذرتاش؛ 1391؛ فرهنگ معاصر عربی به فارسی؛ تهران: نشرنی.
5
شفیعی ، حسن ؛ 1378؛ نفت در دوره ی رضا شاه (اسنادی از تجدید نظر در امتیاز نامه ی دارسی و قرارداد 1933م.)؛ اداره ی کل آرشیو، اسناد و موزه ی دفتر رئیس جمهور؛ چاپ اول؛ تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
6
بازدید میدانی از تأسیسات نفت نفت شهر و مکان سابق شهر نفت شاه،طینه و رودخانه کنگاوکُش؛ 5و6اردیبهشت ماه 1398.
7
بشارتی فر، صادق، و دیگران؛ 1396؛ تحلیل و تبیین تأثیرات صنعت نفت بر ساختار فضایی شهر (مطالعه ی موردی شهر آبادان)؛ پژوهش های جغرافیای انسانی؛ دوره ی 49؛ شماره ی 3؛ پاییز؛ از 376-657.
8
جعفری، عباس؛ 1384؛ دانشنامه گیتا شناسی؛ جلد دوم؛ چاپ اول؛ تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
9
دمورگان، ژاک؛ 1339؛ هیئت علمی فرانسه در ایران ( مطالعات جغرافیایی)؛ ترجمه کاظم ودیعی؛جلد دوم؛ تبریز؛ انتشارات چهر.
10
دهخدا، علی اکبر؛ 1335؛ لغت نامه دهخدا؛ حرف «ط»؛ تهران: مؤسسه انتشارات مجلس شورای ملی.
11
دهخدا، علی اکبر؛ 1344؛ لغت نامه دهخدا؛ زیر نظر:دکتر محمد معین؛ حرف «ت»:8 ؛ تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه
12
ذوقی، ایرج، 1373، مسائل سیاسی و اقتصادی نفت ایران؛ تهران: نشر پاژنگ.
13
راسخی لنگرودی، احمد؛ 1385؛ موج نفت (تاریخ نفت ایران از امتیاز تا قرارداد)؛ تهران؛ انتشارات اطلاعات.
14
رزم آرا، حاجیعلی؛ 1331؛ فرهنگ جغرافیایی ایران-استان کردستان: جلد5؛ تهران: انتشارات دایره جغرافیایی ستاد ارتش؛ چاپخانه ارتش.
15
سازمان اسناد و آرشیو ملی کشور؛ شناسه سند 30989/240؛ تغییر نام نفط خانه به نفت شاه؛ 1313ش.
16
سازمان اسناد و آرشیو ملی کشور؛ شناسه سند25512/240؛ تغییر نام نفط خانه به نفت شاه؛ 1313ش.
17
سلطانی، محمد علی، 1373، جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان؛ ج 1؛تهران: نشر سُها.
18
شرافکندی، عبدالرحمن؛ 1392؛ فرهنگ کردی -فارسی هژار؛ انتشارات: سروش ، چاپ نهم.
19
شیخ امام شهاب الدین أبی عبداله یاقوت بن عبداله الحموی الرومی البغدادی؛ معجم البلدان؛ قرن 13؛ جلد 4, بیروت: دارالکتب العلمیه.
20
صفی زاده بوره که یی، صدیق؛1380؛ فرهنگ کردی-فارسی ،انتشارات پلیکان ،چاپ :اول.
21
عمید، حسن؛ 1360؛ فرهنگ عمید؛ تهران: انتشارات امیرکبیر.
22
غیااث الدین محمد بن جلال الدین بن شرف الدین راپوری؛چراغ هدایت؛ 1363؛ غیاث اللغات؛ تألیف:سراج الدین علی خان بن حسام الگوالیری اکبرآبادی؛تهران: انتشارات امیرکبیر.
23
قدمی، مصطفی،و دیگران؛ 1390؛ تعیین استراتژی های توسعه ی شهرهای متکی به صنعت استخراج نفت با استفاده از روش SWOT، آنالیز IEA و ماتریس QSPM (نمونه ی مورد مطالعه: شهر دوگنبدان)؛ مدرس علوم انسانی- برنامه ریزی و آمایش فضا؛ دوره ی پانزدهم؛ شماره ی 3؛ پاییز؛ از 58-38.
24
کریم پور، کریم؛ 1394؛ تاریخچه نفت شهر؛ کرمانشاه؛ چاپ مسعود (شرافت وزیری).
25
مردوخ روحانی، ماجد؛ 1392،فرهنگ فارسی -کردی ،انتشارات کردستان ،چاپ :دوم
26
مصاحبه با امید صفرشاهی؛ (دکترای باستان شناسی)؛ موضوع مصاحبه: سابقه ی سکونت انسانی در نفت شاه در دوران پیش از تاریخ و باستان؛ 2فروردین ماه 1398.
27
مصاحبه با آرمند، حسن؛ از اهالی قدیم نفت شاه ساکن در لندن؛ مصاحبه: محله های قدیمی و معماری نفت شاه و امکانات موجود در نفت شاه در گذشته؛ فرشته ازره؛ 9دی ماه 1397؛ اینترنتی / 10دی ماه 1397
28
مصاحبه با سجاد علی بیگی؛ (استاد یار گروه باستان شناسی دانشگاه رازی کرمانشاه)؛ موضوع مصاحبه: سابقه ی سکونت انسانی در نفت شاه در دوران پیش از تاریخ و باستان؛ مصاحبه کننده: 10 آذر ماه 1397.
29
مصاحبه با مصطفی میهن زاده؛ (بازنشسته شرکت ملی ملی نفت ایران)؛ موضوع مصاحبه: صنایع ماشینی در نفت شاه؛ 18 اردیبهشت 1397. و22 فروردین 1398.
30
مصاحبه با منصور ملایری؛ (مدیر اسبق روابط عمومی خطوط لوله نفت و مخابرات منطقه غرب کشور)؛ موضوع مصاحبه: مناطق نفت خیز چیا سرخ و نفت شاه؛18 دی ماه 1397.
31
مطیعی، همایون؛ 1383؛ سرگذشت قرارداد دارسی و به وجود آمدن شرکت نفت انگلیس و پرشیا؛ مجله ی اقتصاد انرژی؛ شماره 69 و70؛ اسفند؛ از 23-16.
32
مکی، حسین؛ بی تا؛ خلع ید (کتاب سیاه)؛ تهران: نشر سازمان انتشارات نو.
33
مکی، حسین؛1380؛ تاریخ بیست ساله ایران؛ ج 4؛ تهران؛ انتشارات علمی.
34
میرترابی، سعید؛ 1384؛ مسائل نفت ایران؛ تهران؛ شرکت نشر قومس.
35
میهن زاده، مصطفی: 1395؛ نفت شهر در آیینه تاریخ؛ کرج، نشر الماس البرز.
36
ناشناس؛ 1344؛ پیشرفت های صنعت نفت در ایران؛ مجله ی بورس؛ دوره ی یکم؛ مهرماه؛ شماره ی 36؛ از 100-97.
37
ناشناس؛ 1347؛ صنعت نفت ایران در غرب کرمانشاه و نفت شاه؛ مجله ی بورس؛ دوره ی اول؛ آذر؛ شماره ی 65؛ص52.
38
ناشناس؛ 1348؛ فعالیت شرکت ملی نفت ایران در زمینه اکتشاف و تولید نفت در خارج از حوزه ی قرارداد، مجله ی یغما؛ مرداد؛ شماره ی 251؛ از 286-282.
39
ناشناس؛ بی تا؛ نظری به مناطق نفت خیز ایران در حوزه ی قرار دادها؛ تهران: شرکت سهامی افست.
40
ناشناس؛1392؛ اتو اطلس ایران، گیتا شناسی- واحد پژوهش و تألیف؛ تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی و گیتا شناسی.
41
وبر، ماکس؛1373؛ شهر در گذرزمان؛ ترجمه: شیوا کاویانی؛ چاپ دوم؛ تهران: شرکت سهامی انتشار.
42
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا، 1357، تاریخ روابط خارجی ایران؛ تهران: انتشارت امیرکبیر.
43
یوسفی فر، شهرام؛ 1389؛ الگوی پیدایش شهر و شهرنشینی در تاریخ ایران؛ نشریه تاریخ ایران؛ بهار؛ شماره ی 64؛ از 145-170.
44
Takahiro,A.Sachiko,(2007):Urbanization,educational expansion and expendiluresin equality in Indonesia 1996,1999 and 2002 internaional fir policy research institute.
45
Felicitas Hillmann, Ernst Spaan:Comparative Population Studies- Vol. 42 (2017): 25-54
46