2استاد پژوهشکده تاریخ/ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
3دانش‌آموختة دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه خوارزمی و کارشناس پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
بلوچستان از ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی پیچیده‌ای برخوردار است. ترکیب جمعیتی شهر زاهدان از ملیت‌ها، طوایف و اقوام مختلف تشکیل شده و مجموعه‌ای پیچیده و ناهمگون بوده است. قوم بلوچ بیشترین شمار جمعیت را تا پیش از دوره پهلوی اول داشت ولی به تدریج به دلیل مهاجرت از شمار آنها کاسته شد بررسی زمینه‌های شکل‌گیری و تغییرات این ویژگی جمعیتی در شهر زاهدان ضروری است. این نوشتار درصد است تا با بررسی تحلیلی اسناد و منابع کتابخانه‌ای به این پرسش پاسخ دهد که عناصر اجتماعی و فرهنگی- مذهبی چه تأثیری در روند مهاجرت بلوچ‌ها از زاهدان در دوره مورد نظر داشتند؟. نتیجه بررسی نشان می‌دهد، عوامل فرهنگی و مذهبی، از مولفه‌های بسترساز و تکمیل‌کننده روند مهاجرت در زاهدان دوره پهلوی اول بود. پیوندهای خویشاوندی و خاستگاه اجتماعی مشترک قوم بلوچ در کشورهای اطراف سبب می‌شد تا شماری از ساکنان بومی این منطقه که به دلایل اجتماعی و اقتصادی (مانند تنگناهای ناشی از سلسله مراتب اجتماعی و سنن حاکم بر ساکنان بومی) به آن‌سوی مرزها مهاجرت کنند.
The Effect of Socio-cultural and Religious Factors on the Baluch Immigration from Zahedan across the Border
(during First Pahlavi Era)
چکیده [English]
Baluchestan is one of the most complicated areas in Iran regarding social and cultural features. Zahedan as its capital is a place being affected by national and regional factors and a place where populations holding various perceptions of life-style with combination of various nationalities, races, tribes, and classes live together. All the above mentioned factors have made this region a complicated and heterogeneous case so far. Baluch tribe was one of the main population groups of Zahedan during the First Pahlavi era and the largest among other races of the region (prior to the First Pahlavi era). One of the main causes of the change in the size of the population of this group was the immigration of a part of Baluch population across the border during the First Pahlavi era. This divergent and heterogonous structure of population has remained until today; as a result, the examination of the background of this issue is necessary. This paper explores how socio-cultural and religious factors influenced the rate of the immigration of Baluch people from Zahedan through analysis of documents and library sources. The results of the study indicate that socio-cultural and religious factors were among the indices which paved the way for this immigration during the First Pahlavi era in Zahedan. Kinship bonds and the common social origins of Baluch people in surrounding countries set the ground for a number of indigenous dwellers, in particular, the Baluch. They suffered from certain predicaments resulted from social hierarchy and dominant traditions derived by social and economic stimulators. So they could not manage to settle and live in Zahedan anymore and immigrated across the border.
کلیدواژه ها [English]
Zahedan, immigration, the Baluch, culture, religion, social hierarchy
مراجع
احمدی، حمید ، قومیت و قومیت گرایی در ایران.
اعتمادالسلطنه، محمد حسن خان، مراﺓالبلدان، تصحیح عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث، تهران: دانشگاه تهران،1367.
اعتمادالسلطنه، مراه‌البلدان، تصحیح عبدالحسین نوایی و میرهاشم محدث، تهران: دانشگاه تهران،1367.
باقر سلمان نجار، حلم الهجره للثروت: الهجره والعماله المهاجرت فی الخلیج [الفارسی]،بیروت: مرکز دراسات وحده العربیه، 2001.
جردن، تری و لستر راونتری ، مقدمه‌ای بر جغرافیای فرهنگی،ترجمه سیمین تولایی و محمد سلیمانی،تهران: پژوهشگاه فرهنگ،هنر و ارتباطات، 1380.
جهانبانی، امان‌الله. سرگذشت بلوچستان و مرزهای آن. تهران: بی‌نا، 1338.
جهانبانی، امان‌الله، عملیات قشون در بلوچستان، تهران: چاپخانه مجلس،بی‌تا.
جهانبانی، امان‌الله ، مجله قشون، مهر1308، سال8.
حائری، محمد، «توصیف ساختمانی گروه اسمی در زبان بلوچی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس،1369
حاج حسینی، حسین ، «سیری در نظریه‌های مهاجرت»، راهبرد،ش41، (پاییز1385)،ص 37.
حسین محبوبی اردکانی، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران،ج2،تهران: دانشگاه تهران،1376.
ذبیح الله ناصح، بلوچستان،بی جا: ابن سینا، 1345.
رضا‌شاه پهلوی، سفرنامه مازندران، مرکز پژوهش و نشر فرهنگ سیاسی دوران پهلوی، تهران: 1305
زاهد زاهدانی سید سعید ،.« نظریه‌ای در مورد مهاجرت با توجه به نمونه ایران»، مجله علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه شیراز، دوره 2، ش1 (مسلسسل5)، پاییز 1375،صص2-3
زرین کلک، بهناز ، اسنادی از روابط ایران و انگلیس ( 13230-1325)، تهران: سازمان اسناد. 1382.
زنجانی، حبیب‌الله، مهاجرت، تهران: سمت. 1380.
سایکس، سرپرسی ، سفرنامه یا ده هزار میل در ایران، ترجمه حسین سعادت نوری،چ2، تهران: کتابخانه این سینا،1336 .
شکوئی، حسن ، فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی،تهران: موسسه گیتاشناسی،1382،
فیلد، هنری ، مردم شناسی ایران،ترجمه عبدالله فریار ، تهران: کتابخانه ابن سینا، 1343،صص 281و287-288.
کریمی پور، یدالله، ایران و همسایگانش(منابع تنش و تهدید)، تهران: جهاد دانشگاهی تربیت معلم، 1379
مابریلی، جیمز ، عملیات در ایران،( جنگ جهانی اول 1914- 1919)، ترجمه: کاوه بیات،تهران: رسا،1369.
مکی حسین ، تاریخ بیست سالة ایران، ج4-5، تهران: امیر کبیر، 1362.
ملکشاهی، هاشم، «انگلیس و جدایی بلوچستان »، تاریخ معاصر ایران، س12، ش45، بهار 1387.
ناصری نیا، محمدرضا، شناخت تاریخی بلوچستان، دوره قاجار و قبل از آن، تهران: عقیل،1388.
اسناد کتابخانه ملی و سازمان اسناد ایران(با نام اختصاری: ساکما)
اسناد کتابخانه و مرکز اسناد مجلس (با نام اختصاری: ماکم)
02404-21 ؛ 02413-21
Bogue, Donald J.,"International Migration: What is Driving it? What is its Future,?", Population Research Center and Center on Aging, Chicago: University of Chicago. 2010.
Janmahmad, The Baluch Culture Heritage ,Karachi: royal book Co.,1982,p.125-130
Mahmud, Hasan, Atish Dipankar, Md. Abdus Sabur, Sharmin Tamanna. ” International Migration, Remittances and Development”. Journal of Sustainable Development, Vol.2, NO.1, 2009, p.149.
Massey, Douglas S., Joaquin Arango, Graeme Hugo, Ali Kouaouci, Adela Pellegrino,J. Edward TaylorSource,"Theories of International Migration: A Review and AppraisalAuthor(s)", Population and Development Review, Vol. 19, No. 3, pp. 431-466,(Sep., 1993).
ابتدای صفحه