خراسان، از مناطق مرزی و مسیرهای ارتباطی مهم و درعین حال از کانون‌های بااهمیت سیاسی و تمدنی ایران، شاهد تحولات تاریخی بسیاری بوده است. از دوره‌های مهم در این تحولات، دوران حملة مغول به ایران و عصر حکومت ایلخانان بود. از پیامدهای مهم هجوم و سلطة مغولان در این بخش از ایران، تغییرات گستردة جمعیتی است که آثار آن تا عصر حاضر نیز کمابیش باقی مانده است. علاوه‌بر کشته‌شدن ده‌ها هزار نفر از مردم خراسان طی حملات مغول، عدة زیادی از آنان نیز به دلایل و اشکال گوناگون راهی مناطق دیگر ایران و سایر سرزمین‌ها شدند. علاوه‌بر مهاجرت‌های اجباری به‌عللی چون گریز از کشتار و ویران‌گری مغولان، عده‌ای نیز بر اثر ضرورت‌های سیاسی ـ نظامی، علمی ـ فرهنگی، و یا به‌علل شخصی خراسان را ترک کردند. از دیگر سو، گروه‌ها و افراد جدیدی هم‌چون گروه‌های ترک ـ مغول وارد این منطقه شدند. در منابع و تحقیقات به‌دست آمده با دیدگاهی فاجعه‌انگار به مواردی چون کشتارها در جریان نخستین حملات مغول اشاره شده، اما دربارة ابعاد، اَشکال، و جزئیات آن‌ها توضیح چندانی عرضه نشده است. هم‌چنین به جنبة دیگر موضوع یعنی بازگشت گروه‌هایی از گریختگان و نیز ورود گروه‌های تازه‌وارد کم‌تر توجه شده است. بدین‌ترتیب، مسئلة اساسی این مقاله عرضة تصویری دقیق و همه‌جانبه از تغییرات جمعیتی خراسان اعم از کاهش و مهاجرت اهالی و ورود گروه‌های دیگر به خراسان در دورة مورد بحث است.
The Impact of Mogol Invasion and Rule
on the Population of Khorasan (616-736 g)
نویسندگان [English]
Javad Abbasi1؛ Toktam Yarmohammadi2
چکیده [English]
Khorasan is one of the border regions, an important route and a political center which has witnessed many historical upheavals. The time of invasion and domination of Mogol and the rule of Ilkhanans is one of the important periods in this part of Iran. One of the important consequences of this event has been the changes in the population make up whose results has lasted even to the present. Besides the fact that many were massacred in that historically significant time, a great number of people moved to the other parts of the country or other lands. Many left their homeland Khorasan trying to escape massacre and many more left for other reasons; like political, military and scientific-cultural. At the same time some other people like Turks and Mogols came in to Khorasan. Historical ducuments indicate a catastrophic happenings taking place in the early periods of invasion, without paying much attention to the details. Also not much is said about the coming back of the groups who had escaped and the new groups who came. Therefore the main concern of this article is to discuss these matters and present a concise picture of the population changes of Khorasan in its various dimensions of that period
ابتدای صفحه