نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای پژوهش هنر/دانشگاه هنر تهران

2 دانشیار گروه پژوهش هنر/دانشگاه هنر تهران

چکیده

از میانه‌ی سده‌ی سیزدهم ق.، تماس فکری با غرب از طریق نهادهای نوین نظامی، بوروکراتیک، و آموزشی، زمینه‌ی شکل‌گیری طبقه‌ی تحصیل‌کرده و حرفه‌ای تجددگرایی را در ایران فراهم ساخت که عامل رواج سبک‌های پوشاک اروپایی مردانه در ایران بودند. این پژوهش با روش تحلیل متون تاریخی، جریان اقتباس پوشاک اروپایی و دلالت‌های اجتماعی آن را بررسی کرده، و درصدد پاسخ به این پرسش است که چه رابطه‌ای میان ظهور طبقات نوین متوسط شهری، و پیدایی نهادهای اداری و آموزشی مدرن، با مدرن شدن لباس مردان ایرانی وجود داشت؟ لباس اروپایی نزد تجددگرایان ایرانی، تجسمِ نوعی ادراک اجتماعی مدرن، مظهر اقتداء به جهان پیشرفته‌تر غرب، و نیز تمایز از اشرافیت و سنت بود. هدف این نوشتار این است که نشان دهد فرآیند مدرن شدن پوشاک مردان در ایران، پیش از تغییرات آمرانه‌ی عصر پهلوی، مبنایی اجتماعی در تحولات عصر مشروطه داشته است.

کلیدواژه‌ها

ادیب، م. ق (1303). «ازدواج در ایران»، جمعیت نسوان وطن‌خواه ایران، سال 1، شماره‌ی 7 و 8، (ماه انتشار ندارد).
امانت، عباس (1393). قبله‌ی عالم: ناصرالدین شاه قاجار و پادشاهی ایران، ترجمه حسن کامشاد، تهران: کارنامه.
آبراهامیان، یرواند (1389). تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نی.
آدمیت، فریدون (1357).  اندیشه‌های میرزاآقاخان کرمانی، تهران: پیام.
پولاک، یاکوب ادوارد (1361). ایران و ایرانیان: سفرنامه پولاک، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران خوارزمی.
تقی‌زاده، سیدحسن (1298). کاوه، دوره دوم، شماره 1، جمادی‌الاول 1338 ق./بهمن 1298 ش./فوریه 1920 م.
تقی‌زاده، سیدحسن (1379).  تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران: فردوس.
رایت، دنیس (1368). ایرانیان در میان انگلیسیها: صحنههایی از تاریخ مناسبات ایران و بریتانیا، ترجمه کریم امامی، تهران: نشر نو.
رائین، اسماعیل (1350). میرزا ملکم‌ خان، تهران: بنگاه مطبوعاتی صفیعلیشاه.
شادمان، سیدفخرالدین (1382). تسخیر تمدن فرنگی، تهران: گام نو.
شریعتپناهی، حسامالدین (1372).  اروپاییها و لباس ایرانیان، تهران: قومس.
شهری، جعفر (1371).  طهران قدیم، جلد اول، تهران: معین.
صوفی نیارکی نجفی، تقی (1385). «بازتاب گفتمان سنّت و تجدد در دهه‌ی سوم عصر مشروطه، برداشتی از کتاب مدینه‌الاسلام روح التمدن»، مطالعات تاریخی؛ شماره 13، تابستان 1385، ص‌ص 58 تا  111.
طریقی، مژگان (1390). ایران عصر قاجار (از دید مونتابونه، عکاس ایتالیایی)، تهران: میردشتی.
عیسوی، چارلز فیلیپ (1362). تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران: گستره.
کرزن، جرج ناتانیل (1362). ایران و قضیه ایران، ترجمه غ. وحید مازندرانی، جلد اول، تهران: علمی و فرهنگی.
کرمانی، ناظم‌الاسلام (1357).  تاریخ بیداری ایرانیان، جلد دوم، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
محبوبی اردکانی، حسین (1357). تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، تهران: دانشگاه تهران.
محمدکمال، سارا (1395). «از مدارس رشدیه تا رشد مدارس جدید در ایران»، وبسایت انسان‌شناسی و فرهنگ. http://anthropology.ir/node/3134.html
مستوفی، عبدالله (1384). شرح زندگانی من (تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه)، جلد اول، تهران: زوار.
نجمی، ناصر (1326). عباس‌ میرزا و جنگ‌‌های ایران با روسیه تزاری، تهران: کانون معرفت.
همراز، ویدا (1391). مبلغان مسیحی در ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
 
Druesedow, Jean L. (1990). Men’s Fashion Illustration from the turn of the Century, NY: Jno.
Farmanfarmaian, Roxane (Ed.) (2008). War and Peace in Qajar Persia, London and NY: Routledge.
Flügel, John C. (1930). The Psychology of Clothes, London: Hogarth Press.
Hollander, Anne (1994). Sex and Suits, NY: Alfred A. Knopf Inc.
Kuchta, David (2009). “Three-Piece Suite” In: McNeil, Peter; Karaminas, Vicki, The Men’s Fashion Reader, NY: Berg.
Shields, Rob (2009). “A Tale of Three Louis: Ambiguity, Masculinity and the Bow Tie”, In: McNeil, Peter; Karaminas, Vicki. The Men’s Fashion Reader, NY: Berg.
Svendsen, Lars (2006). Fashion: A Philosophy, London: Reaktion Books Ltd.