سعیدی, محمدمسعود. (1397). پژوهش تاریخی- تطبیقی در سازه‌های اجتماعی نکته‌ای روش‌شناختی در ضمن یک مثال تاریخی. تحقیقات تاریخ اجتماعی, 8(2), 1-17. doi: 10.30465/shc.2019.20882.1759
محمدمسعود سعیدی. "پژوهش تاریخی- تطبیقی در سازه‌های اجتماعی نکته‌ای روش‌شناختی در ضمن یک مثال تاریخی". تحقیقات تاریخ اجتماعی, 8, 2, 1397, 1-17. doi: 10.30465/shc.2019.20882.1759
سعیدی, محمدمسعود. (1397). 'پژوهش تاریخی- تطبیقی در سازه‌های اجتماعی نکته‌ای روش‌شناختی در ضمن یک مثال تاریخی', تحقیقات تاریخ اجتماعی, 8(2), pp. 1-17. doi: 10.30465/shc.2019.20882.1759
سعیدی, محمدمسعود. پژوهش تاریخی- تطبیقی در سازه‌های اجتماعی نکته‌ای روش‌شناختی در ضمن یک مثال تاریخی. تحقیقات تاریخ اجتماعی, 1397; 8(2): 1-17. doi: 10.30465/shc.2019.20882.1759
پژوهش تاریخی- تطبیقی در سازه‌های اجتماعی نکته‌ای روش‌شناختی در ضمن یک مثال تاریخی
استادیار پژوهشکده تمدن قرآنی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
چکیده
سازه‌های اجتماعی مفاهیم چندبُعدی، انتزاعی و غالباً نوینی هستند که برای بیان بسیاری از واقعیت‌های زندگی انسانی، بلکه برای سنجش و مطالعۀ علمی آن‌ها تدوین شده‌اند. بررسی واقعیت این مفاهیم در اسناد و مدارک باقیمانده از گذشته، پژوهشگر تاریخ را با مسألۀ ناهم‌سطح بودن افق هرمنوتیک بین عصر حاضر و عصر صدور سند مواجه می‌کند. واژه‌های نوین کنونی، یا در عصر صدور سند وجود ندارند و یا بر مفاهیم دیگری غیر از مفاهیم نوین اجتماعی دلالت می‌کرده‌اند. در این جا، این پرسش مطرح می‌شود که پژوهشگر تاریخ برای مطالعۀ تاریخی در گونه مفاهیم چه باید بکند؟ این پرسش، پرسشی روشی و مرتبط با منطق یا متدولوژی علم تاریخ و در قلمرو فلسفۀ علمِ تاریخ است. محقق تلاش می‌کند تا به روش منطقی پاسخی معرفت‌شناختی پیشنهاد کند. نتیجۀ این بررسیِ متدولوژیک و در واقع، یافتۀ تحقیق این پیشنهاد است که پژوهشگر برای هم‌سطح شدن و برقراری هماهنگی تفسیری میان خود و منابع تاریخ می‌بایست گام‌هایی را بپیماید. نخست، تعریفی نظری و تحلیلی از سازۀ مورد نظر در راستای اهداف پژوهش ارائه کند و سپس این تعریف را به معرّف‌هایی در راستای هم‌سطح شدن با منابع تاریخی بازگرداند. گاه نتیجۀ این روش چنان امکانی را برای پژوهشگر فراهم می‌کند که می‌تواند علاوه بر بررسی مقطعی سازه، آن را به نحو تطبیقی نیز مطالعه نماید.
Historical-Comparative Research on Social Constructs
A Methodological Point with a Historical Example
نویسندگان [English]
MohammadMasood Saeedi
Islamic Science and Culture Academy
چکیده [English]
Social constructs are new multidimensional abstract concepts which are constructed to explicate (describe, explain) and measure many facts of human life. The studying reality of these concepts in remaining documents of the past involves researchers in the problem of unevenness of hermeneutic horizon of the present time and the time the document was produced. There is no new social construct in the issuance date of the historical documents or they exist but imply meaning other than meaning of modern social concepts. As a result, a researcher of history has to take steps in order to coordinate himself/herself with historical sources in terms of the hermeneutic horizon. First, he/she must define the construct theoretically and analytically so that the research reaches its goals, then, he/she must reduce this definition to some indicators which are common between himself/herself and the document. Sometimes applying this method provides the researcher with such a possibility that he can study the construct in a comparative way, in addition to studying it at a certain time.
کلیدواژه‌ها [English]
social construct", "historical-comparative research", "indicator", "crisis of legitimacy", "Qajar"
مراجع
آبراهامیان، یرواند( 1388)، ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمد‌ابراهیم فتاحی، تهران: نشرنی
آبراهامیان، یرواند( 1389)، ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ کاظم فیروزمند و دیگران، تهران: نشر مرکز
آرون، ریمون( 1364)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی
الگار، حامد( 1369)، دین و دولت در ایران، نقش علما در دورۀ قاجار، مشهد: انتشارات توس
بشیریه، حسین( 1387)، گذار به مردم‌سالاری، تهران: نشر نگاه معاصر
بنائی، محسن (1381)، جای پای اساطیر در کیستی ایرانیان، ص 15-50 در امیر رضایی (ویراستار) خودکاوی ملّی در عصر جهانی‌شدن، تهران: قصیده‌سرا
جعفریان، رسول ( 1381)، هویت ایرانی در کشاکش تحولات سیاسی ایران در چهار قرن اخیر، ص 5-27 در گروه تحقیقات سیاسی اسلام (گردآورنده)، مؤلفه‌های هویت ملّی در ایران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی( 1370)، نهضت مشروطۀ ایران بر پایۀ اسناد وزارت امورخارجه، تهران: واحد نشر اسناد
راش، مایکل( 1377)، جامعه و سیاست، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، قم: سمت
رزاقی، ابراهیم( 1367)، اقتصاد ایران، تهران: نشرنی
رفیع‌پور، فرامرز( 1378)، کند و کاوها و پنداشته‌ها، تهران: شرکت سهامی انتشار
ریتزر، جرج( 1374)، نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی
سو، آلوین ی.( 1378)، تغییر اجتماعی و توسعه، ترجمۀ محمود حبیبی مظاهری، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی
عظیمی، فخرالدین( 1387)، بحران دموکراسی در ایران 1320-1332، ترجمۀ عبدالرضا (هوشنگ) مهدوی و بیژن نوذری، تهران: نشر‌آسیم
عیسوی، چارلز( 1362)، تاریخ اقتصادی ایران، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: نشرگستره
کاتم، ریچارد( 1368)، ناسیونالیسم در ایران قرن بیستم و دکتر محمد مصدق، ص 35-73، در جیمز بیل و ویلیام‌راجر لویس (گردآورنده)، مصدق، نفت، ناسیونالیسم ایرانی، ترجمۀ عبدالرضا‌هوشنگ مهدوی و کاوه بیات، تهران: نشرنو
کاتم، ریچارد( 1371)، ناسیونالیسم در ایران، ترجمۀ احمد تدین، تهران: انتشارات کویر
کاتوزیان، محمد‌علی 1384)، تضاد دولت و ملت، نظریۀ تاریخ و سیاست در ایران، ترجمۀ علیرضا طیب، تهران: نشرنی
کرلینجر، فرد، ان.( 1377)، مبانی پژوهش در علوم رفتاری، ج1، ترجمۀ حسن‌پاشا شریفی و جعفر نجفی‌زند، تهران: انتشارات آوای نور
کوزر، لوئیس( 1372)، زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی
گازیوروسکی، مارک جی.( 1379)، مشروعیت رژیم و امنیت ملّی، مورد مربوط به حکومت پهلوی در ایران، ص 303-330 در ادوارد ای. آزر و چونگ این مون (گردآورنده)، امنیت ملّی در جهان سوم، ترجمۀ پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی، تهران: انتشارات پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی
لوئیس، برنارد( 1381)، خاورمیانه، دو هزار سال تاریخ از ظهور مسیحیت تا امروز، ترجمۀ حسن کامشاد، تهران: نشرنی
معاصر، حسن( 1347)، تاریخ استقرارمشروطیت در ایران، ج1، بی‌جا: انتشارات ابن‌سینا
Huntington, Samuel P. (1991), The Third Wave, Democratization in the Late Twentieth Century, USA: University of Oklahoma Press
Rousseau, Jean Jacques (1762) 1782, The Social Contract or principles of Political Right, Translated by G. D. H. Cole, public domain
ابتدای صفحه