نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه تاریخT دانشگاه تهران، تهران-ایران

2 استادیار گروه مطالعات منطقه ای، دانشگاه تهران/ تهران/ ایران.

3 دانشجوی دکتری تاریخ/دانشگاه فردوسی مشهد/ ایران.

چکیده

در اواخر سده هجدهم و اوایل سده نوزدهم، هنگامی که دولت ایران برای توسعه کشور به قدرتهای اروپایی روی آورد، نفوذ این قدرتها در ایران بیش از پیش فزونی گرفت. یکی از شیوه های معروف این قدرتها برای گسترش نفوذ، حمایت از اقلیت‌های مذهبی و گسترش فعالیت‌های میسیونری بود. در حالی که دولت در روابط گسترده با قدرتهای اروپایی، برنامه های اصلاحی نوین و غرب گرایانه ای در پیش گرفته بود، کلیمیان ایران نیز با درک شرایط بین‌المللی و اوضاع داخلی، گام‌های مؤثری در جهت تحول حیات اجتماعی و اقتصادی خود برداشتند. حکومت قاجار نیز زیر فشار قدرتهای اروپایی و نهادهای بین‌المللی هوادار یهودی‌ها، با تحولات مهمی در زندگی کلیمیان ایران موافقت کرد. این مقاله در پی بررسی این پرسش است که در سال‌های 1264 تا 1324ق چگونه شرایط زندگی اجتماعی و اقتصادی کلیمیان ایران متحول شد. فرضیه مقاله این است که کلیمیان با کمک نهادهای بین‌المللی هوادار یهودیها و کشورهای قدرتمند اروپایی، حکومت قاجار را ترغیب کردند تا فرصتهای بیشتری در جهت بهبود حیات اجتماعی و اقتصادی شان در زمینه های مختلف واگذارد.

کلیدواژه‌ها

بیکرمن، الیاس جی، و والتر جی فیشل (2007). «ایران» در ­­دانشنامه یهودیکا، ویراسته مایکل برنباوم و فرد اسکولنیک، جلد 15. دیترویت: خانه نشر کیتر و تامسون گیل، صص 92-782.
کوهن، آوراهام (1986). «یهودیان ایران و تلاش­های آموزشی اتحادیه جهانی یهود»، مطالعات اجتماعی یهود، جلد 48، شماره 1، صص 44-15.
فیشل، والتر جی، حییم جی کوهن، و آمنون نتضر (2007). «شیراز» در دانشنامه یهودیکا، ویراسته مایکل برنباوم و فرد اسکولنیک. جلد 18. دیترویت: خانه نشر کیتر و تامسون گیل، ص 489.
لوب، دی لاورنس (1996). «یهودیان ایران» در دانشنامه فرهنگ­های جهان، جلد 9. ویراسته جان میدلتون و عمال رسام. بوستون، ماساچوست: جی کی هال، 41-138.
لوب، دی لاورنس (1996). «وضعیت دیمی و نقش­های یهودیان در جامعه ایرانی» در یهودیان در میان جوامع مسلمان در خاورمیانه پیش از استعمار، ویراسته شلومو دیشن و والتر پی زینر. لندن: پالگریو مکمیلان، 60-247.
نتضر، آمنون (2007). «همدان» در دانشنامه یهودیکا، جلد 8، ویراسته مایکل برنباوم و فرد اسکولنیک. دیترویت: خانه نشر کیتر و تامسون گیل، صص 93-292.
نتضر، آمنون (2007). «قزوین» در دانشنامه یهودیکا، جلد 12، ویراسته مایکل برنباوم و فرد اسکولنیک. دیترویت: خانه نشر کیتر و تامسون گیل، صص 47-46.
شاهور، سُلی (2009). مدارس فراموش شده (بهایی­ها و آموزش نوین در ایران) 1934-1899، لندن: انتشارات آی بی تاوریس.
یروسوشالمی، دیوید (2009). یهودیان ایران در سده نوزدهم (جنبه­های تاریخی، اجتماعی، و فرهنگی)، «شرایط و ناتوانی­های یهودیان در ایران در دهه 1850»، بنیامین معروف به بنیامین دوم. لیدن، بوستون: بریل، 18-11.
یروسوشالمی، دیوید (2009) «درباره شرایط حقوقی و عملی یهودیان ایران در سال 1873 آن گونه که در تاریخنگاری یهود آمده است، لندن، 12 سپتامبر 1873»، صص 24-18.
یروسوشالمی، دیوید (2009) «برآوردها و تصاویری در مورد جمعیت یهودیان ایران در خلال سال­های 1903-1889، بر پایه منابع اروپایی، لندن، 12 سپتامبر 1873»، صص 87-76.
یروسوشالمی، دیوید (2009) «فرهنگ و آموزش یهودیان در ایران سده نوزدهم، بر پایه نظر پروفسور فقید عذرا سیون ملامد (1903-1994)»، صص 151-141.
یروسوشالمی، دیوید (2009) «جامعه یهودیان کاشان به هنگام قحطی بزرگ 2-1871: تیمونی آشر، فرزند یوسف، بومی کاشان (حدود 1872)»، صص 243-240.
یروسوشالمی، دیوید (2009) «جامعه یهودیان تهران و واگیری وبای 1892»، گزارش میرزا نورالله حکیم در اطلاعات مسیونری یهود. لندن، مارس 1893، صص 255-250.
یروسوشالمی، دیوید (2009) «گزارش کنسول انگلیس در بیت­المقدس راجع به شرایط مهاجران ایرانی در فلسطین عثمانی در سال 1892»، وزارت خارجه انگلیس، 195/1765، شماره 6، صص 306-297.
یروسوشالمی، دیوید (2009) «گزارش کنسول انگلیس در بیت­المقدس راجع به شرایط مهاجران ایرانی در فلسطین عثمانی در سال 1892»، وزارت خارجه انگلیس، 195/1765، شماره 6، صص 21-306.