نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه تاریخ، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.

2 دانشجوی دکتری تاریخ، دانشگاه لرستان/ خرم آباد/ ایران.

چکیده

تلاش حکومت پهلوی اول برای ایجاد تغییر در جایگاه اجتماعی و فرهنگی زنان در حوزۀ فردی و اجتماعی، توجه به ورزش زنان را در پی داشت. روزنامۀ اطلاعات که به عنوان یک ارگان همسو با دولت، نقش قابل توجهی در پیشبرد برنامه‌های فرهنگی-اجتماعی پهلوی اول داشت، مسأله ورود زنان به حوزه ورزش را نیز به نحو چشمگیری مورد توجه قرار داد و در تمام دوره حکومت پهلوی اول برای ترغیب زنان به ورزش تلاش کرد. این مقاله درصدد است که با روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که روزنامۀ اطلاعات در عصر پهلوی‌اول به چه نحوی سعی در ترویج ورزش زنان در جامعه سنتی ایران داشت؟
یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که روزنامۀ اطلاعات در دورۀ رضاشاه، با درج مقالاتی دربارۀ مزیت ورزش برای زنان و گزارش رویدادها و فعالیت‌های فرهنگی- ورزشی زنان ایران و جهان، نقش قابل‌توجهی در عمومیت بخشیدن به ورزش زنان در جامعه داشته است. تغییر نگرش جامعه به ورزش زنان، تأکید بر اهمیت ورزش به عنوان عامل اصلی سلامتی، تأکید بر تأثیر فزایندۀ ورزش بر زیبایی چهره و تناسب اندام، تأکید بر آموزش ورزش از طریق معرفی رشته‌های ورزشی متناسب و آموزش نحوه انجام آنها از مهمترین محورهای مورد توجه روزنامه در زمینه ورزش زنان بود.

کلیدواژه‌ها

آشنا، حسام الدین (1371)، «پیشاهنگی در ایران- برگی از سیاست فرهنگی دوران رضا شاه 1320-1304»، گنجینه اسناد، س2، ش3-4، صص 2-24. 
 ایران امروز (1319)، س2، ش‌۲.
 بصاری، طلعت(۱۳۴۶)، زندخت پیشاهنگ نهضت آزادی بانوان ایران، تهران: انتشارات زبان و فرهنگ ایران.
ترابی فارسانی، سهیلا(۱۳۹۵)،«زن و تحول گفتمان از خلال نشریه­های زنان(از مشروطه تا پهلوی)»، تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، س26، ش۳۰ (پیاپی120)، صص69-92.
ثواقب، جهانبخش و پروین رستمی، روح­الله بهرامی، محسن رحمتی(۱۳۹۸)،«بازتاب جایگاه اجتماعی زنان عصر پهلوی­اول در روزنامۀ اطلاعات(۱۳۰۶تا۱۳۲۰)»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، س9، ش۱، صص25-58.
حامدی، زهرا (۱۳۹۴)، «بازتاب تعاملات فکری اندیشه­گران در خصوص آموزش زنان در دورۀ پهلوی­اول مبتنی بر سه نشریۀ عالم نسوان، شفق سرخ و اطلاعات»، تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، دورۀ جدید، س25، ش۲۷(پیاپی117)، صص103-124.
دختران ایران (۱۳۱۰)، س1، ش۲.
دلفانی، محمود (1375)، «سازمان پرورش افکار؛ جستاری بر سازمان­ها و سیاست­های فرهنگی ایران در دورۀ رضاشاه»، گنجینۀ اسناد، س6، ش21-22، صص 70-94.  
راهنمای زندگی(۱۳۱۹)، س1، ش1 و 8.
روزنامه اطلاعات، شماره‌های 12 تیر۱۳۰۸؛ 25 فروردین 1310؛ 20 خرداد۱۳۱۲؛30 اردیبهشت ۱۳۱۴؛31 اردیبهشت ۱۳۱۴؛ 4 خرداد 1314؛ 7مرداد 1314؛ 30 مهر 1314؛ 18 بهمن 1314؛ 10 اسفند 1314؛ 31 اردیبهشت 1315؛ 15 خرداد 1315؛ 4 شهریور 1315؛ 15 بهمن 1315؛ 20 آبان 1316؛ 12 دی 1316؛ 18 آبان 1317؛ 10 دی 1317؛ 21 دی 1317؛19 خرداد 1318؛ 26 تیر 1318؛ 22 اردیبهشت 1319؛ 29 شهریور 1319؛ 9مهر1319.
سلماسی­زاده، محمد، آمنه امیری(۱۳۹۶)،«تاْثیر نوسازی حکومت پهلوی­اول بر پایگاه زنان در خانواده و اجتماع»، تاریخ­نامۀ ایران بعد از اسلام، س8، ش۱۵، صص63-90.
شمیم،علی اصغر (1384) ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران: مدبر.
صالحیار، غلامحسین(۲۵۳۵)، چشم­انداز جهانی و ویژگی ایرانی مطبوعات، تهران: وزارت اطلاعات و جهانگردی، اداره کل اطلاعات.
صداقت­زادگان، شهناز(۱۳۸۵)،«زنان و ورزش»، رشد آموزش علوم اجتماعی، س10، ش۲، صص 29-35.
صدرهاشمی، محمد(1327)، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان: نشر کمال،.
صدیق، عیسی (1332)، سیر فرهنگ در ایران و مغرب زمین، تهران: دانشگاه تهران.
 صدیق، عیسی (2535)، دوره مختصر تاریخ فرهنگ ایران، تهران: شرکت سهامی طبع کتاب.
صفایی، ابراهیم (بی­تا)، رضاشاه کبیر در آیینۀ خاطرات، تهران: انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر.
عالم نسوان (۱۳۰۶)، س 8، ش۱۲.
عباسی، سمیه و منصور موسوی(۱۳۹۳)،«نگاهی به موقعیت زنان ایران در دورۀ پهلوی از سال۱۳۰۰تا۱۳۳۲ش»، پژوهش­نامۀ زنان، س5، ش9، صص59-82..
فتحی، مریم(۱۳۸۳)، کانون بانوان با رویکردی به ریشه­های تاریخی حرکت­های زنان در ایران، تهران: مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
مجموعه آیین­نامه­های سازمان پرورش افکار که از۱۲دی ماه۱۳۱۷تا۶ خرداد۱۳۱۸به تصویب رسیده و مجموعه نخستین سخنرانی­های پرورش افکار که از۱۳بهمن۱۳۱۷تا۳خرداد۱۳۱۸در تالار دبیرستان دارالفنون ایراد شده است(1318)، تهران: دبیرخانه سازمان پرورش افکار.
ملک­زاده، الهام(۱۳۹۱)،«تحلیل اسنادی روند فعالیت­های حرفۀ مامایی در سازمان بهداری دورۀ رضاشاه»، گنجینۀ اسناد، س22، ش3 (پیاپی 87)، صص58-73.
 نامۀ بانوان­ایران (۱۳۱۹)، س20، ش۳. ­
نسوان وطن­خواه (۱۳۰۳)،س3، ش۵،۶، ۷، ۸.
نفیسی، سعید(بی­تا)، تاریخ معاصر ایران از کودتای سوم اسفندماه۱۲۹۹تا بیست و چهارم شهریورماه ۱۳۲۰(تاریخ شهریاری شاهنشاه رضاشاه پهلوی)، تهران: بی­نا.
نیکوبخت، محمد و سید امیراحمد مظفری وحسین مفتخری(۱۳۸۵)«نحوۀ پرداختن مردم ایران به ورزش و تربیت بدنی با توجه به تحولات مدیریتی از آغاز سلطنت هخامنشیان تا پایان سلطنت پهلوی»،  نشریۀ علوم حرکتی و ورزش، س 4، ش۷، صص 25-32.
یوسفی­فر، شهرام، شهناز جنگجو(۱۳۹۵الف)،«چگونگی  بازنمایی زنان و زنانگی در آگهی­های تجاری روزنامۀ اطلاعات(1320-1304)»، پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، س5، ش2، صص109-129.
یوسفی­فر، شهرام، شهناز جنگجو(۱۳۹۵ب)،«کارکرد فرهنگی آگهی‌های تجاری مرتبط با زنان در روزنامه اطلاعات (1305-1320)»،  مطالعات فرهنگ- ارتباطات، س17، ش36، صص 175-202.
یوسفی­فر، شهرام، شهناز جنگجو(1398)، «مسئله زن و زنانگی در روزنامه اطلاعات در دوره پهلوی اول(1320-1304)»، پژوهش‌نامه زنان، س10، ش2، صص231-254.