نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه تاریخ، دانشگاه تهران
چکیده
آئین فتوت و جوان‌مردی یکی از پدیده‌های دیرپای تاریخ ایران، از دوران باستان تا روزگار معاصر، به‌حساب می‌آید. به رغم نفوذ و گسترش این مسلک در میان بسیاری از گروه‌های اجتماعی، بیش‌تر تحقیقات و پژوهش‌هایی که در این زمینه به خامه آمده است به طور عمده جنبه‌های عیاری و جنگاوری این سنت اجتماعی را به بحث گذاشته و زوایای اجتماعی و اقتصادی آن را فرو گذاشته است. این مقاله، با بررسی ابعاد مختلف آئین فتوت در سرزمین خراسان، به اثبات این موضوع می‌پردازد که در خلال دورة مورد بحث تا آغاز عصر خلافت ناصرلدین الله و کوشش او در شکل‌دهی به این آئین سنت فتوت با آئین تصوف درآمیخت. همچنین در طی این دوره، این آئین جنبه‌های اجتماعی برجسته‌ای یافت؛ چنان‌که این ویژگی‌ها در سنت فتوت بغداد به شکل پراکنده و اندک یافت می‌شد و فقط در زمان خلافت ناصر خلیفة عباسی و آن هم در دورة محدودی شکل سازمان‌یافته به خود گرفت. این مقاله ویژگی فتوت ناصری را مورد پژوهش قرار نمی‌دهد و محدودة آن منحصر به دورة یادشده و آن هم در سرزمین خراسان است، زیرا تاکنون مقاله و تحقیق مستقلی در این زمینه صورت نگرفته است. روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و شیوة گردآوری اطلاعات آن کتاب‌خانه‌ای است.
کلیدواژه‌ها
)