ORIGINAL_ARTICLE
دگرگونی حیات اجتماعی فرارود تحت سیاست روسیسازی (1917 ـ 1864)
حیات اجتماعی فرارودیان، طی سیر نزولی خود، در قرن 19 میلادی/13 قمری بار دیگر شاهد هجوم اقوامی بیگانه بود. نویسنده در این نوشتار، ضمن بازسازی روایت حیات اجتماعی مسلمانان این سرزمین و با استفاده از پردازش دادهها و روش توصیفی، زمانی را مد نظر قرار میدهد که فرارود مستعمرة روسیه شد و روسها، با تغییر ترکیب قومی و جمعیتی، مسئول ادارة هفت میلیون مسلمان شدند؛ این سلطه با اتخاذ سیاست «روسیسازی» پی گرفته شد. سؤال اصلی تحقیق این است که «در نتیجة سیاست روسیسازی چه تغییراتی در حیات اجتماعی مسلمانان این سرزمین ایجاد شد؟» بررسی دادهها مؤید آن است که روسها حین اجرای سیاست روسیسازی، که در پی نزدیک ساختن جامعة فرارود به فرهنگ و اجتماع روسها بود، با تبدیل شدن به شهروندان و حاکمان جامعة اسلامی، شکل جدیدی از اجتماع استعمارزده را ایجاد کردند. حاصل پژوهش عمق بیشتری به پاسخ آغازین میبخشد و به این جمعبندی منتهی میشود که استعمارگران روس، با تغییر ترکیب قومی و نفوذ در تشکیلات دینی و قوانین مدنی و ایجاد شهرهای روسی، نوع نوینی از اجتماع استعمارزده را بنا نهادند.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_1751_3c022b48201496f7d32e2691a1575440.pdf
2015-09-22
1
22
روسیه
روسیسازی
فرارود
حیات اجتماعی
سیده فهیمه
ابراهیمی
sfahimeebrahimi@gmail.com
1
دکتری تاریخ، دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ابوالحسن شیرازی، حبیبالله (1370). ملیتهای آسیای میانه، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.
1
اسکرین، فرانسیس هنری (1389). تاریخ ماوراءالنهر در قرون جدید، ترجمة میرزا احمد خان سرتیپ، به کوشش احمد شعبانی و صمد اسماعیلزاده، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
2
اشپولر، برتولد [و دیگران] (1376). آسیای میانه، مجموعۀ مقالات تاریخی، ترجمة کاوه بیات، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
3
بخارای شریف (1330 ق). ش 14، 21 ربیعالآخر.
4
بنگسین، الکساندر و مری براکس آپ (1370). مسلمانان شوروی، گذشته، حال، آینده، ترجمة کاوه بیات، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
5
پاکتچی، احمد (1392). جریانهای تصوف در آسیای مرکزی، تهران: الهدی.
6
خالد، ادیب (1378). «چاپخانهداران مسلمان در آسیای مرکزی دورة تزاری»، ترجمة محسن جعفری مذهب، فصلنامة آسیای مرکزی و قفقاز، دورة سوم، س 8، ش 25.
7
دانش، احمد مخدوم (بیتا). تاریخ امیران منغیتیه، کاتب میرزا قابل غجدوانی، نسخة خطی به شمارة 572، دوشنبه: آکادمی علوم.
8
ریوکین، مایکل (1366). حکومت مسکو و مسئلۀ مسلمانان آسیای مرکزی شوروی، ترجمة محمود رمضانزاده، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
9
سامی، عبدالعظیم (1962). تاریخ سلاطین منغیتیه، چاپ و ترجمۀ ل. م. پیفانوا، مسکو: آکادمی علوم اتحاد شوروی.
10
عبداللهزاده، شیرزاد (1387). «روشنفکری و تلاش برای اصلاح شعور دینی در آسیای میانه»، رودکی، س 9، ش 19.
11
عینی، صدرالدین (1362). یادداشتها، دورة کامل پنججلدی، به کوشش علیاکبر سعیدی سیرجانی، تهران: آگاه.
12
عینی، صدرالدین (1381). تاریخ انقلاب فکری در بخارا، با مقدمة کمالالدین صدرالدینزادة عینی، تهران: سروش.
13
عینی، صدرالدین (1962). کلیات، دوشنبه: دولتی تاجیکستان.
14
عینی، صدرالدین (1963). کلیات، دوشنبه: دولتی تاجیکستان.
15
غفوروف، بابا جان (1997). تاجیکان، دوشنبه: عرفان.
16
فطرت، عبدالرئوف (1390). بیانات سیاح هندی، تهران: شهریاران.
17
کنستنکو (1383). شرح آسیای مرکزی و انتشار سیویلیزاسیون روسی در آن، ترجمۀ مادروس داودخانف، به اهتمام محمدحسنخان صنیعالدوله و غلامحسین زرگرینژاد، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
18
کننساریف، ت. (1380). قرقیزها و خانات خوقند، ترجمۀ علیرضا خداقلیپور، تهران: وزارت امور خارجه.
19
گلمرادزاده، پیوند (1386). «مطبوعات تاجیک در سمرقند»، رودکی، س 8، ش 15.
20
معتمدنژاد، کاظم (1390). مطبوعات در آسیای مرکزی، تحولات روزنامهنگاری در دورة تجددخواهی، اشتراکگرایی و استقلالجویی، تهران: علم.
21
میرزا سراج حکیم (1369). تحف اهل بخارا، با مقدمة محمد اسدیان، تهران: بوعلی.
22
وامبری، آرمینیوس (1380). تاریخ بخارا از کهنترین روزگار تا کنون، ترجمة سیدمحمد روحانی، تهران: سروش.
23
هنری موزر (1356). سفرنامة ترکستان و ایران، گذری در آسیای میانه، ترجمة علی مترجم، به کوشش محمد گلبن، تهران: سحر.
24
Allworth, Edward (1967). Central Asia, A Century Of Russian Rule, New York: Columbia University.
25
Becker, Seymour (2004). Russians protectorates in Central Asia, Bukhara and Khiva 1865-1924, London and NewYork: Routledge Curzon.
26
Crews, Robert D. (2009). For Prophet and Tsar, Islam and Empire in Russia and Central Asia, Cambridge: Harvard University.
27
Geiss, Paul Georg (2005). Pre-Tsarist And Tsarist Central Asia, Communal Commitment And Political Order in Change, London and NewYork: Routledge Curzon.
28
Kaushik, Devendra (1970). Central Asia In Modern Times, A history from early 19th century, N. Khalfin (ed.), Moscow: Progress.
29
Khalid, Adeeb (2003). The Politics Of Muslim Cultural Reform, Jadidism In Central Asia, Oakland: University Of California.
30
Mckenzie, David (1967). ‘Kaufman Of Turkestan, An Assessment Of His Administration 1867-1881’, Slavic Review, Vol. 26, No. 2.
31
Morrison, A. S. (2008). Russion Rule in Samarkand 1868-1910, A comparison with British India, Oxford: Oxford University.
32
Pahlen, Count k. k. (2003). Mission to Turkestan, Richard Pierce (ed.), Translated by N. J. Couriss, London: Boston.
33
Pierce, Richard (1960). Russian Central Asia 1867-1917, A Study In Colonial Rule, Oakland: University Of California.
34
Schuyler, Eugene (1966). Turkestan, Notes of journey in Russian Turkestan, Kokand, Bukhara and Khiva, London:Routledge and Kegan Paul.
35
Аинии, С. (1981). Таърихи амироfитияи ьухоро, ье кушиши К Аинии, Душаньи, Эрфон.
36
Кушматов, Аьдували (1990). Вакф, дошанье: ирфан.
37
Рачьов, Зариф (1959). Аз таърихи Афкори Чамъияти-сиёсии халки точик дар нимаи дуйуми асри XIX ва аввли асри ХХ, сmалиноьод: нашриёт давлатии Точикистон.
38
Фитрат, Аьдурауфи (1992). Мунозара, Душанье: ]Ьи но[.
39
Фитрати, Абдуррауф (2011). Рахбари начот, Душанье: Донишгохи Долатии Миллии Точикистон.
40
Хотамов, Намоз (2000). Таърихи халки точик, аз солхи 60-уми асри XIX то соли 1924, дошанье: нашриёт ЭР-граф.
41
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی معیارهای قشربندی دریانوردان سواحل خلیج فارس تا پیش از سلطۀ مرکانتالیسم (قرون 10-7ه.ق/16-13.م)
در زمان حاکمیت ملوک هرمز بر خلیج فارس، نوعی شیوۀ تولید و دریانوردی سنتی پدید آمده بود که نیروی کار آنرا مجموعهای از دریانوردان سازماندهیشده در شبکهای به مدیریت ملوک هرمز تشکیل میدادند. این شبکه با سلطۀ استعمارگران اروپایی و دیدگاه اقتصادی ـ سیاسی آنان (مرکانتالیسم و بهرهکشی) از میان رفت و ساختاری جدید جایگزین آن شد. بر اساس این شیوۀ تولید قدیمی بود که توسعۀ اموری چون ایجاد انواع کشتی و قواعد مالکیت بر آن، ابزارها، دانش، مهارت، و روش دریانوردی قدیم امکانپذیر شد؛ در عین حال، با تکیه بر فرهنگ بومیِ مردمان سواحل خلیج فارس، نوعی قشربندی اجتماعی در میان دریانوردان خلیج فارس پدیدار شده بود که با اوجگیری تجارت دریایی (حدفاصل قرنهای 7- 10 ق./ 13- 16 م.) تکامل یافت. به نظر میرسد که اقشار، با هدف تخصصیشدن و طبقهبندی مهارتها و تخصصهای متنوع خود، درمجموع به سوی پیدایش نوعی تقسیم کار پیش رفتند. نوشتۀ حاضر، از طریق شناسایی و توصیف این اقشار، در پی تحلیل معیار قشربندی این دریانوردان است و برای نیل این هدف از روش تحقیق تاریخی با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد دریانوردان بر اساس برخورداری از ثروت، مالکیت ابزار تولید، دانش دریانوردی و مهارتهای مربوطه، نیروی نظامی و بدنی، و نیروی کار قشربندی میشدهاند.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_1752_416fe2bb58d4b9d5a200f502640d0393.pdf
2015-09-22
23
44
قشر بندی اجتماعی
دریانوردان ایرانی
تجارت دریایی
خلیج فارس
قرن 9ه.ق/15.م
ملوک هرمز
علی
بحرانی پور
bahranipour@hotmail.com
1
دانشیار گروه تاریخ/دانشگاه شهید چمران
LEAD_AUTHOR
ابن بطوطه (1348). سفرنامة ابن بطوطه، رحله ابن بطوطه، ترجمۀ محمد علی موحد، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
1
ابن ماجد (1372). الفوائد فی اصول علم البحر و القواعد، ترجمۀ احمد اقتداری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
2
ابن مجاور، یوسف بن یعقوب (1951). صفه بلاد الیمن و مکه و بعض الحجاز، تاریخ المستبصر، تصحیح اوسکر لوففرین، لیدن: بریل.
3
افشار سیستانی، ایرج (1381). «چشمههای شیرین در ژرفای خلیج فارس»، کیهان فرهنگی، ش 192.
4
باربارو، جوزافا (1349). سفرنامۀ جوزافا باربارو، سفرنامة ونیزیان در ایران، ترجمۀ منوچهر امیر، تهران: خوارزمی.
5
بلوکباشی، علی (1379). جزیرۀ قشم صدف ناشکافته خلیج فارس، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
6
تاورنیه، ژان باپتیست (1336). سفرنامۀ تاورنیه، ترجمۀ ابوایوب نوی، تصحیح حمید شیروانی، اصفهان: کتابخانۀ سنائی و کتابخانۀ تائید.
7
رویمر، هانس روبرتذ(1380). ایران در راه عصر جدید، ترجمۀ آذر آهنچی، تهران: دانشگاه تهران.
8
سمرقندی، عبدالرزاق (1365 ق.). مطلع سعدین و مجمع بحرین، تصحیح محمد شفیع لاهوری، لاهور: مجلس.
9
سیرافی، سلیمان تاجر (1381). سلسله التواریخ یا اخبار الصین و الهند، باضافات ابو زید سیرافی، ترجمۀ حسین قرهچانلو، تهران: اساطیر و مرکز بینالمللی گفتوگوی تمدنها.
10
شجاع (2536). انیس الناس، به کوشش ایرج افشار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
11
شمسالدین محمد بن ابی طالب انصاری دمشقی (1382. نخبه الدهر فی عجایب البر و البحر، ترجمۀ سید حمید طبیبیان، تهران: اساطیر.
12
صفی، فخرالدین علی (1352). لطایف الطوایف، به اهتمام احمد گلچین معانی، تهران: اقبال.
13
فریر، رونالد (1379). تاریخ ایران دورۀ تیموریان (کمبریج)، تجارت در دورة تیموریان، ویراستۀ پیتر جکسن، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: جامی.
14
فیگوئروا، دن گارسیا دو سیلوا (1363). سفرنامۀ دن گارسیا دو سیلوا فیگوئروا، ترجمۀ غلامرضا سمیعی، تهران: نو.
15
کاتبی، سیدی علی (2535). مرآت الممالک، ترجمۀ محمود تفضلی و علی گنجهۀای، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
16
کلاویخو، روی گنزاله (1337). سفرنامۀ کلاویخو، ترجمۀ مسعود رجبنیا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
17
گاوان، خواجه عمادالدین محمود (1948). ریاض الانشاء، به اهتمام شیخ چاند بن حسین بی لت (آکسن) و دکتر غلام یزدانی، حیدر آباد دکن: سرکار عالی.
18
گری، بازیل (1369). نقاشی ایران، ترجمۀ عربعلی شروه، تهران: عصر جدید.
19
موسوی، محمود (1367). گزارش باستانشناسی، کاوش باستانشناسی در شهر تاریخی حریره، جزیره کیش، ویرایش مهرداد ملک بهار، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
20
ناصر خسرو قبادیانی بلخی (1381). سفرنامۀ حکیم ناصر خسرو قبادیانی بلخی، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: زوار.
21
الندوی، سلیمان (1950). ثقافه الهند، العلاقات التجاریه بین العرب و الهند، (مجلس الهند للروابط الثقافیه).
22
نظامی باخرزی، عبدالواسع (1371). مقامات جامی، تصحیح نجیب مایل هروی، تهران: نی.
23
نوربخش، حسین (1376). ایرانیان دریانورد، پیشگام و نوآور در دریاها. تهران: کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران.
24
همدانی، میر سید علی (1382)، فتوتنامه، رساله فتوّتیه، به کوشش محمد ریاض و عبدالکریم جربزهدار، تهران: اساطیر.
25
وصاف الحضرۀ شیرازی، فضلالله بن عبدالله (1338)، تاریخ وصاف الحضره، بمبئی: بی نا.
26
ولی، عباس (1381). ایران پیش از سرمایهداری، ترجمۀ حسن شمسآوری، تهران: مرکز.
27
Serjeant, R. B. (1963). The Portuguese off the south Arabian Coasts, Hazrami Chronicles, Oxford: Clarendon.
28
ORIGINAL_ARTICLE
منصب معونت در شهرهای دوره آلبویه
هدف از این پژوهش بررسی روند دگرگونی معنایی و کارکردی منصب معونت از 321 تا 448 هجری قمری است. در این تحقیق به تأثیرات «ساختار سیاسی دولت آل بویه» و «تحولات درونی شهرها» بر نمود بیش از پیش منصب «معونت» در جامعۀ شهری آل بویه پرداخته میشود. روش انجام این پژوهش بر نظریۀ «نقش» و «کارکرد» گیدنز در حوزۀ علوم اجتماعی استوار است. بر این اساس، با توجه به منابع مکتوب، دادههای منابع گردآوری و پس از آن با صورتبندی مبانی نظری، ضمن توصیف وضعیت «معونت»، دادههای به دست آمده ارزیابی شده است. یافتههای پژوهش گویای آن است که اهمیت یافتن منصب معونت، بهمثابۀ بازوی نظامی و مجری قانون در شهرها، نشاندهندۀ بهرهگیری هوشمندانۀ امرای آل بویه از تغییرات اجتماعی (شکلگیری فرهنگ غیردینی)، و رضایت نداشتن رعایای شهری از نهاد شرطه، و با هدف تسلط بر بغداد و دستگاه خلافت عباسی بوده است.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_1753_ae7b34f599bc0d24a80c11732eeff3e4.pdf
2015-09-22
45
64
دوره آلبویه
تشکیلات نظامی
معونت
شرطه
سید محمد رحیم
ربانی زاده
1
استادیار پژوهشکده تاریخ/پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
مریم
نصری دشت ارزندی
maryam.nasri68@gmail.com
2
کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی/ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
ابن اثیر، عزالدین علی (1965). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار الصادر.
1
ابن اخوه، محمد بن احمد قریشی (1360). معالم القربه فی الاحکام الحسبه، آیین شهرداری در قرن 7 ق، ترجمۀ جعفر شعار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
2
ابن اسفندیار، محمد بن حسن (1366). تاریخ طبرستان، ترجمة عباس اقبال آشتیانى، تهران: پدیدة خاور.
3
ابن الاثیر، عزالدین علی بن ابی الکرم محمد جزری (1371). تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ترجمۀ عباس خلیلی و ابوالقاسم حالت، تهران: مطبوعات علمی.
4
ابن تغرى بردى، یوسف بن تغرى بردى (1392 ق). النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة، قاهره: الموسسة المصریة العامة.
5
ابن حوقل، محمد بن حوقل (1938). صورة الأرض، بیروت: دار صادر.
6
ابن خلدون (1353). مقدمة ابن خلدون، ترجمۀ محمد پروین گنابادی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
7
ابن عدیم، عمر بن احمد (بیتا). بغیة الطلب فى تاریخ حلب، بیروت: دار الفکر.
8
ابن فضلان، احمد (2003). رحلة ابن فضلان الی بلاد الترک و الروس و الصقالبة، بیروت (ابوظبی): المؤسسة العربیة للدراسات و النشر (دار السویدی).
9
ابن فهد، عمر بن محمد (1403 ق). إتحاف الورى بأخبار أم القرى، مکه: معهد البحوث العلمیه و احیاء التراث الاسلامی.
10
ابن مسکویه، احمد بن علی (1369). تجارب الامم و تعاقب الهمم، ترجمۀ ابوالقاسم امامی و علینقی منزوی، تهران: سروش.
11
ابن مسکویه، احمد بن علی (1379). تجارب الامم و تعاقب الهمم، ترجمۀ ابوالقاسم امامی، تهران: سروش.
12
ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم (2003). لسان العرب، بیروت: دار صادر.
13
ازدى، یزید بن محمد (1427 ق). تاریخ الموصل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
14
اشپولر، برتولد (1373). تاریخ ایران در نخستین قرون اسلامی، ترجمۀ جواد فلاطوری و مریم میراحمدی، تهران: علمی فرهنگی.
15
اصطخرى، ابراهیم بن محمد (2004). المسالک و الممالک، قاهره: الهیئة العامة لقصور الثقافة.
16
الاصفهانى، حمزة بن الحسن (بیتا). تاریخ سنى ملوک الارض و الانبیاء علیهم الصلاه و السلام، بیروت: دار مکتبة الحیاة.
17
آل خلیفه، محمد على (1425 ق). أمراء الکوفة و حکامها، تهران: موسسة الصادق (ع).
18
براقی، حسین (1407 ق). تاریخ الکوفه، بیروت: دار الاضواء.
19
بلعمى، ابو على (1378). تاریخنامة طبری، ترجمة محمد روشن، تهران: سروش.
20
حافظ ابرو، عبد الله بن لطف الله (1375). جغرافیاى حافظ ابرو، ترجمۀ صادق سجادى، تهران: میراث مکتوب.
21
خطیب بغدادى، احمد بن على (1417 ق). تاریخ بغداد، أو مدینة السلام، بیروت: دار الکتب العلمیة.
22
روی متحده، پرویز (1388). اوضاع اجتماعی در دورۀ آل بویه؛ وفاداری رهبری در جامعۀ اسلامی در سدههای نخستین، ترجمۀ محمدرضا مصباحی و علی یحیایی، مشهد: خانۀ آبی.
23
رهنما، محمدهاشم (بیتا). «تأثیر نظام اجتماعی و اقتصادی بر دوگانگی نهاد خلافت و سلطنت در دورة آل بویه»، پژوهشنامة تاریخ، س 4، ش 13.
24
زرینکوب، عبدالحسین (1375). روزگاران، تهران: سخن.
25
ساکت، محمدحسین (1365). نهاد دادرسی در اسلام، پژوهشی در روند و روش دادرسی و سازمانهای وابسته از آغاز تا سدۀ سیزدهم هجری، مشهد: آستان قدس رضوی.
26
سباعی، احمد (1420 ق). تاریخ مکة، مکة مکرمه: مکتبه احیاء التراث الاسلامی.
27
طبری، محمد بن جریر (1375). تاریخ طبری، ترجمة ابوالقاسم پاینده، ج 13، تهران: اساطیر.
28
عبدالغنى، عارف احمد (بیتا). تاریخ أُمراء المدینة المنورة، دمشق: دار کنان للطباعه و النشر و التوزیع.
29
فرصت شیرازى، محمد نصیر بن جعفر (1377). آثار عجم، تهران: امیرکبیر.
30
فقهی، علی اصغر (1357). آل بویه و اوضاع زمان ایشان با نموداری از زندگی مردم آن عصر، گیلان: صبا.
31
قلقشندی (بیتا). صبح الاعشی فی الصناعة الانشاء، قاهره: دارالکتب المصریّه و وزارة الثقافة القومیّة.
32
قمى، حسن بن محمد بن حسن (1385). تاریخ قم، به کوشش حسن بن على بن عبدالملک قمى و محمدرضا انصارى قمى، قم: کتابخانۀ آیتالله مرعشى نجفى.
33
کبیر، مفیز (1381). آل بویه در بغداد؛ خلافت در سرپنجة قدرت ایرانیان، ترجمۀ مهدی افشار، تهران: رفعت.
34
الکندی، ابی عمر محمد بن یوسف (1908). الولاه و کتاب القضاه، بیروت: مطبعه الاباء الیسوعین.
35
کوئن، بروس (1387). مبانی جامعهشناسی، با تجدید نظر اساتید و اضافات، ترجمۀ غلام عباس توسلی و رضا فاضل، تهران: سمت.
36
گردیزی، ابی السعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود (1363). زین الاخبار، ترجمۀ عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
37
گیدنز، آنتونی (1384). مسائل محوری در نظریة اجتماعی، کنش، ساختار و تناقض در تحلیل اجتماعی، ترجمۀ محمد رضایی، تهران: سعاد.
38
مصطفی ابراهیم و آخرون (2004). مجمع اللغه العربیه، مکتبه الشروق الدولیه.
39
معاضیدى، عبدالقادر سلمان (1426ق). واسط فى العصر العباسى 324-656 ق، 953-1359 م، بیروت: الدار العربیة للموسوعات.
40
معاضیدی، عبد القادر (1978). «التنظیمات الإداریة بواسط فی العصر العباسی»، الأستاذ، ع 2.
41
مقدسی، محمد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمۀ علینقی منزوی، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
42
مقریزى، احمد بن على (1422ق). المواعظ و الإعتبار فى ذکر الخطط و الآثار، لندن: مؤسسة الفرقان للتراث الاسلامی.
43
نفیسی، سعید (1335). تاریخ خاندان طاهری، تهران: شرکت نسبی حاج محمد حسین اقبال و شرکاء.
44
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تأثیرات سیاسی و اجتماعیِ طریقتهای کردستان در آغاز سدة بیستم
در آغاز قرن بیستم، رهبران طریقتهای کردستان، بهویژه نقشبندیه، برای افزایش نفوذ و اعتبارِ سیاسی و اجتماعی خود، در عرصههای گوناگون، اقدامات بسیاری انجام دادند. در دورة مشروطه و پس از آن، نفوذ رهبران طریقت نقشبندیه افزایش یافت و این رهبران در ماجرای شورشهای سهگانة سالارالدوله در کردستان از وی حمایت کردند، با وقوع جنگ جهانی اول به جانب عثمانی گراییدند و به همراه ارتش آن کشور وارد کردستان ایران شدند و مریدانشان را به جهاد در برابر کفارِ روسیه و انگلستان فراخواندند؛ اما در عین حال، گاه با قدرتهای درگیرِ جنگ نیز وارد معاملههای سیاسی میشدند. به طور کلی، طریقتهای کردستان در این دوره به بیشترین میزانِ فعالیت سیاسی و اجتماعی دست یازیدند تا بر قدرت سیاسی و اجتماعی خود بیفزایند؛ امری که در نهایت، با روی کار آمدن رضاخان، به شکست آنان در این عرصهها منتهی شد.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_1754_2ea3d05d03e36e7ea7b91449f33384ed.pdf
2015-09-22
65
82
ایران
عثمانی
کردستان
طریقتها
مشروطه
جنگ جهانی اوّل
عباس
زارعی مهرورز
mehrvarz@basu.ac.ir
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه بوعلی سینا
LEAD_AUTHOR
ادموندز، سیسیل جی. (1367). کردها، ترکها، عربها، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: روزبهان.
1
اسناد سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران.
2
امینالدوله، علی خان (1370). خاطرات سیاسی میرزا علی خان امینالدوله، به کوشش حافظ فرمانفرمائیان، زیر نظر ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
3
آذری شهرضایی، رضا (1385). اسناد مشروطیت در کردستان و کرمانشاهان، تهران: مجلس شورای اسلامی.
4
بدیعی، ربیع (1370). جغرافیای مفصل ایران، جغرافیای اقتصادی، تهران: اقبال.
5
برزویی، مجتبی (1378). اوضاع سیاسی کردستان از 1258 تا 1325، مقدمـة ابراهیم یونسی، تهران: فکر نو.
6
برویینسن، مارتین وان (1378). جامعهشناسی مردم کرد: آغا، شیخ و دولت، ساختارهای اجتماعی و سیاسی کردستان، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: پانیذ.
7
توکلی، محمد رئوف (1378). تاریخ تصوف در کردستان، تهران: توکلی.
8
تیمورزاده، مصطفی (1380). وحشت در سقز، به کوشش شهباز محسنی، تهران: شیرازه.
9
جاف، حسن (1353). «طریقت در میـان کردهـا»، بررسـیهای تاریـخی، س 9، ش 5.
10
جاف، حسن (1357). «تحقیق در مورد شرح حال و آثار مـولانا خالد نقشبندی»، هشـتمیـن کنـگـرة تحقیقات ایرانی، تهران.
11
زارعی مهرورز، عباس (1388). گنجینة کردستان، فهرست نسخههای خطی و کهن کتابخانة ادارة میراث فرهنگی کردستان، قم: مجمع ذخائر اسلامی.
12
زکیبگ، محمدامین (1381). زبدة تاریخ کرد و کردستان، ترجمة یدالله روشن اردلان، تهران: توس.
13
زیوهر، مهلا عهبدوللا (1985). گهنجینه مردان و یادداشتی روژانی دهربهدهری، محمدی مهلا کریم پیشهکی و پهراویزی بونوسیون، ئهمینداریتی گشتیی روشنبیری و لاوان، بهغدا: [بینا].
14
سالنامة دنیا (1335). «حضرت حسامالدین»، س 12.
15
شمدت، دانا آدامز (بیتا). سفری به سوی مردان شجاع در کردستان، ترجمة محمد مجدی (از روی ترجمة عربی)، سقز و بانه: محمدی و جوانبخت.
16
شمیم، علیاصغر (1370). کردستان، تهران: مدبّر.
17
ضیایی، رئوف (1367). یادداشتهایی از کردستان، خاطرات شیخ رئوف ضیایی از وقـایع حضور روسیه و بریتانیـا و عثـمانی و آشوبهای محـلی، به کوشش عمر فـاروقی، ارومیه: مرکز نشر فرهنگ و ادبیات کردی.
18
کینان، درک (1376). کردها و کردستان، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: نگاه.
19
کریمیان سردشتی، نادر (1380). تذکرة عرفای کردستان، تهران: نگاه سبز.
20
مدرس، عبدالکریم بن محمد (1385). یادیمه ردان، سنندج: کردستان.
21
مردوخ کردستانی، محمد (1379). تاریخ مردوخ، تهران: کارنگ.
22
مشکور، محمدجواد (1372). فرهنگ فرق اسلامی، با مقدمه و توضیحات کاظم مدیر شانهچی، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
23
معتمدی، مهیندخت (1368). مولانا خالد نقشبندی و پیروان طریقت او، تهران: پاژنگ.
24
مکداول، دیوید (1380). تاریخ معاصر کرد، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: پانیذ.
25
میراحمدی، مریم (1363). دین و مذهب در عصر صفوی، تهران: امیرکبیر.
26
میراحمدی، مریم (1366). پژوهشی در تاریخ معاصر ایران، برخورد شرق و غرب در ایران 1900-1950، مشهد: آستان قدس رضوی.
27
نقشبندی، عثمان (1379). بر پهنة باد، سنندج: کردستان.
28
نقشة راهنمای گردشگری استان کردستان (بیتا). سنندج: ادارة کل میراث فرهنگی و گردشگری استان کردستان.
29
ووستنفلد، فردیناند و ادوارد ماهلر (1360). تقویم تطبیقی هزار و پانصد سالة هجری قمری و میلادی، با مقدمه و تجدید نظر حکیمالدین قریشی، تهران: فرهنگسرای نیاوران.
30
Bainbridge, William Sims (1997(. The sociology of religious movements, New York, London: Routledge.
31
Bruinessen, Martin van (1994). ‘Kurdish Nationalism and Competing Ethnic Loyalties’, Original English version of ‘Nationalisme Kurde et ethnicities intra-kurdes’, Peuples Mediterraneens, No. 68-69.
32
Bruinessen, Martin van (1998). ‘The Kurds and Islam’, Islamic Area Studies Project, No. 13, [slighty revised version of the ‘article in Islam des Kurdes’, Les Annales de l’ Autre Islam, No. 5].
33
Coan, Frederick G. (1939). Yesterday in Persia and Kurdistan, foreword by Robert E. Speer, Colifornia: Sounders Studio.
34
Stark, Rodney and William Sims Bainbridge (1985). The future of religion, secularization, revival, and cult formation, California, London: University of California.
35
Stark, Rodney and William Sims Bainbridge (1996). A theory of religion, with a new foreward by Jeffrey K. Hadden, New Brunswick, New Jersey: Rutgers University.
36
ORIGINAL_ARTICLE
رابطة دیانت و سیاست در جامعة سلجوقی تضاد اجتماعی و فرهنگی ایدئولوژی خواجه نظامالملک و خلافت عباسی
ایدئولوژی و سیاست در جامعه و تاریخ (از جمله در دورة سلجوقی) رابطة تنگاتنگی با یکدیگر دارند. به سبب نادیده انگاشتن پویایی تاریخی ایدئولوژیها و بحث فرهنگی و هویتی آن، تاریخ ایدئولوژیک دورة سلجوقی و مهمترین بخش آن، ایدئولوژی خواجه نظامالملک، همواره موضوع پیچیدة تاریخی است و سبب بروز گمراهیهایی در تاریخنگاری دورة سلجوقی شده است. در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل هرمنوتیکی، نسبت ایدئولوژی و سیاست در چالش مذهبی ـ سیاسی سلطنت سلجوقی و خلافت عباسی در سدة پنجم قمری و همچنین نکات اصلی ایدئولوژی خواجه نظامالملک با توجه به تضاد فرهنگی و هویتی آن با ایدئولوژی عربی خلافت عباسی بررسی میشود.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_1845_82cbcef08d5d78e15b7a90f2dc7beabc.pdf
2015-09-21
83
100
سلجوقیان
عباسیان
ایدئولوژی
حنبلی
شافعی
توموکو
شیمویاما
atomoko@gmail.com
1
دانشجوی دکتری تاریخ ایران/ تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
سیدهاشم
آقاجری
aghajeri@modares.ac.ir
2
استادیار گروه تاریخ/ دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
ابن ابی یعلی الفراّء (١٤١٩ ق). طبقات الحنابلة، ج 3، تصحیح عبد الرحمن بن سلیمان العثمین، ریاض: الامانة العامة للاحتقال بمرور مأته عام.
1
ابن اثیر، ابوالحسن بن علی بن محمد (١٣٨٥ ق/ ١٩٦٥ م). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار الصدر.
2
ابن جوزی، ابوالفرج عبد الرحمن (١٤١٢ ق/ ١٩٩٢ م). المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد عبد القادر عطا و مصطفى عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة.
3
راوندی، محمد بن علی بن سلیمان (١٣٦٣). راحت الصدور و آیت السرور در تاریخ آل سلجوق، تصحیح: محمد اقبال، تهران: علیاکبر علمی.
4
سبط ابن جوزی، شمس الدین ابی المظفر یوسف بن قزاوغلی (١٤٢٢ ق). مرآة الزمان فی تاریخ الاعیان (الجزء الثانی عشر، ٤٤٧ - ٤٥٢ ق)، تصحیح: فحیمی سعد، بیروت: عالم الکتب.
5
سبط ابن جوزی، شمس الدین ابی المظفر یوسف بن قزاوغلی (١٩٦٨ م). مرآة الزمان فی تاریخ الاعیان (الحوادث الخاصة بتاریخ السلاجقه بین السنوات ١٠٨٦ – ١٠٥٦ م)، تحقیق و تصحیح: علی سویم، انقرة: مطبعة الجمیعة الترکیة.
6
السبکی، تاج الدین عبد الوهاب بن علی (١٣٨٣ ق). طبقات الشافعیة، تصحیح: محمود محمد الطناحی، ج ٣، قاهره: دار الاحیاء الکتب العربیة.
7
صفا، ذبیحالله (١٣٧٦). تاریخ سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران از آغاز تا پایان عهد صفوی، تهران: فردوسی.
8
صفی، امید (١٣٨٩). سیاست/ دانش در جهان اسلام، همسویی معرفت و ایدئولوژی در دورة سلجوقی، مترجم مجتبی فاضلی، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگ و اجتماعی.
9
طباطبایی، سیدجواد (١٣٨٤). خواجه نظامالملک طوسی: گفتار در تداوم فرهنگی ایران، تبریز: ستوده.
10
ظهیرالدین نیشابوری (١٣٩٠). سلجوقنامه، تصحیح: میرزا اسماعیل افشار و محمد رمضانی، تهران: اساطیر.
11
کلوزنر، کارلا (١٣٨١). دیوانسالاری در عهد سلجوقی، ترجمة یعقوب آژند، تهران: امیرکبیر.
12
نجمالدین ابوبکر رازی (١٣٦٥). مرصاد العباد، به اهتمام محمد امین ریاحی، تهران: علمی فرهنگی.
13
نظامالملک، ابوعلی حسن طوسی (١٣٦٤). سیرالملوک (سیاستنامه)، به اهتمام هیوبرت دارک، تهران: علمی فرهنگی.
14
یوسفیفر، شهرام (١٣٩٠). جستارهایی در مناسبات شهر و شهرنشینی در سدههای میانة تاریخ ایران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
15
Bartol’d, V. V. (1967). Turkestan down to the Mongol Invasion, 3rd revised ed, London: Luzac.
16
Berkey, Jonathan P. (2003). The Formation of Islam: Religion and Society in the Near East, 600-1800, Cambridge: Cambridge University Press.
17
Bosworth, C. E. (1968). “The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000-1227)”, J. A. Boyle (ed), The Cambridge History of Iran, vol. 5.
18
Bulliet, Richard (1972). Patricians of Nishapur: A Study in Medieval Islamic Social History, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
19
Bulliet, Richard (1973). “Political and religious history of Nishapur”, Buse, H. and D.S. Richards (eds.), Islamic Civilization 950-1150, (Papers on Islamic History, 3, Oxford: Bruno Cassirer, 1973, variorum reprint, 1990).
20
Cahen, Claude (1958, 1959). “Mouvements populaires et autonomisme urbain dans l’Asie musulmane du Moyen Age”, Arabica.
21
Daftary, Farhad (1990). The Ismā‘īlīs: Their history and doctrines, Cambridge: Cambridge University Press.
22
Hodgson, Mashall G. S. (1974). The Venture of Islam: Conscience and History in a World Civilization, vol.2, The Expansion of Islam in the Middle Periods, Chicago, London: The University of Chicago Press.
23
Humphreys, R. Stephen (1991). “Ideology and propaganda: religion and state in the early Seljukid period”, in idem, Islamic History: A Framework for Inquiry, Princeton: Princeton Univ. Press, revised edition.
24
Lambton, A. K. S. (1981). State and Government in Medieval Islam: An introduction to the study of Islamic political theory: the jurists, Oxford: Oxford University Press, rep. 1991.
25
Lambton, A. K. S. (1968). “The Internal structure of the Saljuq Empire”, J. A. Boyle, (ed.) The Cambridge History of Iran, vol.5, Cambridge: Cambridge University Press.
26
Lambton, A. K. S. (1984). “The dilemma of government in Islamic Persia”, Iran.
27
Madelung, Wilferd (1988). Religious Trends in Early Islamic Iran, New York: State University of New York.
28
Makdisi, George (1963). Ibn ‘Aqil et la resurgence de l’Islam traditionaliste au XI siècle, Damascus-Paris: Institut Française de Damas.
29
Makdisi, George (1973). “The Sunni Revival”, Islamic Civilization, 950-1150, ed. D.S. Richards, Oxford: Bruno Cassirer, variorum reprint, 1990.
30
Makdisi, George (1982). The Rise of Colleges: Institutions of Learning in Islam and the West, Edinburgh, Edinburgh Univ. Press.
31
Safi, Omid (2000). “Power and the Politics of Knowledge: Negotiating Political Ideology and Religious Orthodoxy in Saljuq Iran”, Duke University, Department of Religion.
32
Yavari, Neguin (1996). “Nizam al-Mulk and the Restoration of Sunnism in Iran in the Eleventh Century”, Tahqīqāt-e Islami, Tehran: bonyād-e dā’erat al-ma‘āref-e eslāmī.
33
ORIGINAL_ARTICLE
ناسازگاریهای زندگی کوچرویی با زندگی شهری و روستایی در ایران دورة مغول
با ورود مغولها نظام اجتماعی کوچرویی در ایران غلبه یافت و از آنجا که نسبت به تجربة اجتماعی زندگی کوچرویی ایرانیان شرایط بسیار ابتداییتری داشت، پیامدهای اجتماعی ناگواری به بار آورد. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل تاریخی، ضمن بررسی ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی جماعت کوچرو و یکجانشین، پیامدهای ناشی از گسترش تضاد بین زندگی یکجانشینی و صحراگردی و مناسبات حاکم بر آن در دورة مغول در ایران بررسی میشود. حضور صحراگردان ترک و مغول پیرامون برخی مراکز شهری ایران سبب افزایش تعارضات زندگی صحراگردی و یکجانشینی، کمتوجهی به ساختارهای زندگی شهری، و تلاش برای حفظ ارزشهای خود در این دوره شد. این امر سبب ویرانی روستاها و شهرهای ایران، زوال مناسبات شهری، کاهش جمعیت، تبدیل شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک و شهرهای کوچک به روستا، تضعیف بخشهای تولیدی در پی کاهش نیروی کار و ضعف مناسبات بازارها، فقر بیشتر روستاییان و پیشهوران شهری، تغییر شیوههای بهرهبرداری از منابع و مراتع، و تخریب کشاورزی و شبکههای آبیاری شد.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_1755_2a0af211e5ec3da7d8959987e0a5630c.pdf
2015-09-22
101
120
ایران
مغول
مناسبات روستایی و شهری
مناسبات کوچرویی
تعارضها و تضادها
قربانعلی
کنارودی
gh.k.edu@gmail.com
1
استادیار گروه تاریخ /دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن
LEAD_AUTHOR
سهیلا
نعیمی
sohayla.n@gmail.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ/ داشنگاه خوارزمی
AUTHOR
ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری (1388). «تحلیلی بر مطالعات روستایی در ایران»، مجلة توسعة روستایی، ش 1.
1
اشرف، احمد (1353). «ویژگیهای شهرنشینی در ایران دورة اسلامی»، مجلة مطالعات جامعهشناختی، دانشگاه تهران: ش 4.
2
اشرف، احمد (1359). موانع تاریخی رشد سرمایهداری در ایران دورة قاجاریه، تهران: زمینه.
3
اقبال آشتیانی، عباس (1365). تاریخ مغول، از حملة چنگیز تا تشکیل دولت تیموری، تهران: امیرکبیر.
4
اماناللهی بهاروند، سکندر (1383). «زوال کوچنشینی در ایران: یکجانشینی ایلات و عشایر»، فصلنامة مطالعات ملی، ش 17.
5
بارتولد، و. و. (1376). تاریخ ترکهای آسیای مرکزی، ترجمة غفار حسینی، تهران: توس.
6
باستانیراد، حسن (1390). «شهرپژوهی تاریخی در ایران»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 156.
7
بیانی، شیرین (1349). «بررسی اوضاع اجتماعی ایران از خلال جامعالتواریخ رشیدالدین فضلالله»، مجلة بررسیهای تاریخی، ش 27.
8
بیانی، شیرین (1371). دین و دولت در ایران عهد مغول (حکومت ایلخانی: نبرد میان دو فرهنگ)، ج 2، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
9
پاپلی یزدی، محمدحسین و مجید لباف خانیکی (1379). «مرتع نظامهای بهرهبرداری»، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، ش 56 و 57.
10
پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ (1357). کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، 2 جلد، ترجمة کریم کشاورز، تهران: نیل.
11
پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ و دیگران (1366). تاریخ اجتماعی و اقتصادی ایران در دورة مغول، ترجمة یعقوب آژند، تهران: اطلاعات.
12
پیگولوسکایا و دیگران (1352). تاریخ ایران، ترجمة کریم کشاورز، تهران: پیام.
13
تسف ولادیمیر، باریس یاکوولهویچ (1365). نظام اجتماعی مغول، فئودالیسم خانهبدوشی، ترجمة شیرین بیانی، تهران: علمی و فرهنگی.
14
جوینی، علاءالدین عطاملک بن بهاءالدین بن محمد (1361). تسلیه الاخوان، تصحیح و تحشیة عباس ماهیار، تهران: آباد.
15
حسینی، میرهادی (1383). «تحقیقات مغولی در سه دهة اخیر به زبان انگلیسی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 81 تا 83.
16
خسروی، خسرو (1352). نظامهای بهرهبرداری از زمین در ایران، تهران: پیام.
17
دامادی، محمد (1384). «رسم اقطاع در عصر ایلخانان با اشاراتی به اوضاع و احوال اجتماعی مردم»، نامة انجمن، ش 17.
18
رجبزاده، هاشم (1377). خواجه رشیدالدین فضلالله، تهران: طرح نو.
19
رشیدوو، پی نن (1368). سقوط بغداد و حکمروایی مغولان در عراق، ترجمة اسدالله آزاد، مشهد: آستان قدس رضوی.
20
زاهدی مازندرانی، محمدجواد (1373). «مروری تحلیلی بر سیر تحقیقات روستایی و عشایری در ایران»، مجلة اقتصاد کشاورزی و توسعه، ش 6.
21
سلطانزاده، حسین (1362). روند شکلگیری شهر و مراکز مذهبی در ایران، تهران: آگاه.
22
سلطانزاده، حسین (1370). فضاهای شهری در بافتهای تاریخی ایران، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
23
سهامی، سیروس (1353). «اوج و فرود زندگی کوچنشینی در ایران»، مجلة جستارهای ادبی، ش 38.
24
سیفی هروی، سیف بن محمد بن یعقوب (1383). تاریخنامة هرات، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: اساطیر.
25
فلامکی، منصور (1350). سهم فضاهای معماری در زندگی سنتی ایران، مجموعهمقلات مرمت و بناها و شهرهای تاریخی، تهران: دانشکدة هنرهای زیبا.
26
قراگزلو، محمد (1384). «درآمدی پیرامون برآیندهای سیاسی و اقتصادی یورش مغول»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، ش 213 - 214.
27
کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد (1384). تاریخ اولجایتو، به اهتمام مهین همبلی، تهران: علمی و فرهنگی.
28
گروسه، رِنه (1353). امپراطوری صحرانوردان، ترجمة عبدالحسین میکده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
29
لمبتون، ا. ک. س. (1382). تداوم و تحول در تاریخ میانة ایران، ترجمة یعقوب آژند، تهران: نشر نی.
30
مارکوپولو (1350). سفرنامة مارکوپولو، با مقدمة جان ماسفیلد، ترجمة حبیبالله صحیحی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
31
مشیری، رحیم و نصرالله مولایی (1379). درآمدی بر اقتصاد کوچنشینان، تهران: قومس.
32
مفتاح، الهامه (1385). «زندگی و معیشت مغولان، ساختار اجتماعی»، فصلنامة جستارهای تاریخی (فرهنگ)، دورة نوزدهم، ش 4.
33
مورگان، دیوید (1380). مغولها، ترجمة عباس مخبر، تهران: مرکز.
34
نخجوانی، محمد بن هندوشاه بن سنجر بن عبدالله صاحبی (1964). دستور الکاتب فی تعیین المراتب، 2 جلد، اهتمام و تصحیح عبدالکریم علیزاده، مسکو.
35
نعمانی، فرهاد (1358). تکامل فئودالیزم در ایران، تهران: خوارزمی.
36
نمازی، حسین (1374). نظامهای اقتصادی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
37
نیکخلق، علیاکبر و عسکری نوری (1377). جامعهشناسی عشایر ایران، تهران: چاپخش.
38
همدانی، رشیدالدین فضلالله (1364 ق). مکاتبات رشیدی، جمعآوری مولانا محمد ابرقوهی و تصحیح و تحشیة محمد شفیع، لاهور: پنجاب.
39
همدانی، رشیدالدین فضلالله (1373). جامعالتواریخ، به تصحیح و تحشیة محمد روشن و مصطفی موسوی، 4 جلد، تهران: البرز.
40
یوسفی، غلامحسین (1348). «انعکاس اوضاع اجتماعی ایران در آثار رشیدالدین فضلالله»، مجلة جستارهای ادبی، ش 19.
41
یوسفیفر، شهرام (بیتا). «درآمدی بر سنخشناسی منابع و مآخذ مطالعات تاریخ شهر در سدههای میانة تاریخ ایران»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 157.
42
یوان چائویی شه (1350). تاریخ سری مغولان، ترجمة فرانسه از پل پلیو، ترجمة فارسی شیرین بیانی، تهران: دانشگاه تهران.
43
ORIGINAL_ARTICLE
زمینهها و عوامل اجتماعی و طبیعی رشد سازمان نظامی غوریان
در نوشتار حاضر به بررسی زمینهها و عوامل مؤثر در شکلگیری و ارتقای توانمندی نظامی غوریان و چگونگی اقدامات نظامی آنها برای مقابله با مهاجمان و رقیبان پرداخته شده است. همچنین با اتکا به اطلاعات موجود در منابع تاریخی و با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی، فراز و فرودهای دستیابی غوریان به قدرت و توانمندی نظامی و عوامل مختلف مؤثر در شکلگیری و پیشرفت قدرت نظامی غوریان بررسی شده است. در این گفتار، این پرسش اساسی مورد توجه قرار گرفته است که شکلگیری قدرت نظامی غوریان و ارتقای توانمندی نظامی آنان متأثر از چه عوامل داخلی و بیرونی بود؟ یافتههای این پژوهش مشخص میکند که بخشی از شکلگیری و ارتقای توانمندی نظامی غوریان مرهون عوامل داخلی مانند موقعیت کوهستانی غور، خصوصیات مردم این سرزمین، و برخورداری غور از معادن فلزات مورد استفاده در ساخت جنگافزارها بود. افزون بر این، نقش عوامل بیرونی مانند درگیریهای غوریان با برخی همسایگان و افزایش انگیزة غوریان برای دستیابی به قدرت و دفع مهاجمان، گسترش قلمرو غوریان، تقابل آنها با رقیبان قدرتمند، و ارتقای توانمندی نظامی غوریان از طریق بهرهمندی آنها از تجارب نظامی دیگر قدرتها نیز بازنمود شده است.
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_1756_426a69eeb653e033d2c43cd429811319.pdf
2015-09-22
121
142
جنگ
مهارتهای نظامی
غوریان
سلجوقیان
غزنویان
خوارزمشاهیان
جمشید
نوروزی
njamshid1346@gmail.com
1
استادیار گروه تاریخ/ دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
ابناثیر، عزالدین علی (1371). تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ترجمة ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، ج 20 تا 31، تهران: علمی.
1
ابن اسفندیار، بهاءالدین محمد بن حسن (1366). تاریخ طبرستان، مصحح عباس اقبال، ج 2، تهران: کلاله خاور.
2
ابنفندق (بیهقی)، ابوالحسن علی بن القاسم بن زید (1361). تاریخ بیهق، مصحح احمد بهمنیار، بیجا: بینا.
3
اسعدی، زهره (1386). «مناسبات سیاسی غوریان با سلطان محمد خوارزمشاه»، مسکویه، ش 7.
4
بغدادی، بهاءالدین محمدبن مؤید (1315). التوسل الیالترسل، مصحح احمد بهمنیار، تهران: شرکت سهامی چاپ و انتشار.
5
بیهقی، ابوالفضل (1374). تاریخ بیهقی، تصحیح خلیل خطیبرهبر، تهران: مهتاب.
6
تاریخ سیستان (1366). تصحیح ملکالشعرای بهار، تهران: پدیدة خاور.
7
تتوی، قاضی احمد و آصفخان قزوینی (1382). تاریخ الفی، ج 3، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: علمی و فرهنگی.
8
جوزجانی، منهاجالسراج (1363). طبقات ناصری، تصحیح عبدالحی حبیبی، ج 1 و 2، تهران: دنیای کتاب.
9
جوینی، عطاملک (1385). تاریخ جهانگشای جوینی، تصحیح محمد قزوینی، ج1 و 2، تهران: دنیای کتاب.
10
حدود العالم من المشرق الی المغرب (1340). به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: دانشگاه تهران.
11
خسروبیگی، هوشنگ (1391). «زمینهها و عوامل شکلگیری و توسعة قدرت نظامی خوارزمشاهیان»، دو فصلنامة علمی پژوهشی تاریخ ایران، ش 5/ 71، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
12
خسروبیگی، هوشنگ (1388). سازمان اداری خوارزمشاهیان، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
13
خواندمیر، غیاثالدین بن همامالدین (1380). تاریخ حبیبالسیر، ج 2، تهران: خیام.
14
رنجبر، روحالله (1380). «بررسی روابط دولت غوریان با دولتهای همجوار (493 – 612 ق)»، پایاننامة کارشناسی ارشد، به راهنمایی ابوالقاسم فروزانی، شیراز: دانشگاه شیراز.
15
روشنضمیر، مهدی (1357). تاریخ سیاسی و نظامی دودمان غوری، تهران، دانشگاه ملی ایران.
16
زمچی اسفزاری (1338). روضاتالجنات فی اوصاف مدینة هرات، تصحیح محمدکاظم امام، ج 1، تهران: دانشگاه تهران.
17
سیفی هروی، سیف بن محمد (1381). پیراستة تاریخنامة هرات، تصحیح محمد آصف فکرت، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
18
شبانکارهاى، محمد بن على بن محمد (1363). مجمعالانساب، تصحیح میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
19
عتبی، ابونصر محمدبن عبدالجبار (1374). تاریخ یمینی (ترجمة تاریخ یمینی)، ترجمة ابوالشرف ناصح بن ظفر جرفادقانی، تصحیح جعفر شعار، تهران: علمی و فرهنگی.
20
فخر مدبر، محمد بن منصور بن سعید ملقب به مبارکشاه (1346). آداب الحرب و الشجاعه، تصحیح احمد سهیلی خوانساری، تهران: اقبال.
21
گردیزی، ابوسعید عبدالحی بن ضحاک ابن محمود (1363). تاریخ گردیزی (زینالاخبار)، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
22
لسترنج، گای (1386). جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمة محمود عرفان، تهران: علمی و فرهنگی.
23
مستمند غوری، قاضی غوثالدین (1387). تاریخ مختصر غور، هرات: کتابخانة فیضی.
24
مستوفی، حمدالله (1364). تاریخ گزیده، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
25
مستوفی، حمدالله (1362). نزهة القلوب، به اهتمام گای لسترانج، تهران: دنیای کتاب.
26
میرخواند، میرمحمد بن سید برهانالدین خواندشاه (1339). تاریخ روضةالصفا، ج 4، تهران: مرکزی، خیام، پیروز.
27
مؤید ثابتی، سیدعلی (1346). اسناد و نامههای تاریخی، تهران: طهوری.
28
نسوی، شهابالدین محمد (1365). سیرت جلالالدین منکبرنی، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: علمی و فرهنگی.
29
نظامالملک، حسن بن علی (1356). سیرالملوک (سیاستنامه)، به اهتمام هیوبرت دارک، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
30
نظامی عروضی سمرقندی، احمد (1333). چهار مقاله، تصحیح محمد قزوینی، تهران: زوار.
31
هندوشاه استرآبادی، محمد قاسم (1387). تاریخ فرشته یا گلشن ابراهیمی، تصحیح محمدرضا نصیری، ج 1، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
32
یاقوت حموی (1376). معجمالبلدان، ترجمة علینقی منزوی، ج 1، تهران: سازمان میراث فرهنگی.
33
Bosworth, C. E. (1977). “The early Islamic history of Ghur”, The Medieval History of Iran, Afghanistan and Central Asia, London: Variorum Reprints.
34