2024-03-29T06:01:04Z
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=863
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
نقدِ اجتماعی عکسهای اجتماعی بر اساس سلیقههای چشایی
محمد
حسن پور
حواس پنجگانهی انسانی یکی از مهمترین دادههای مطالعاتی در تاریخ اجتماعی حواس است. و درمیان آن، ذائقهی چشایی بهدلیل درهم تنیدگیِ عمیق آن با فرهنگهای متنوع جوامع گوناگون، بهاشکال متنوعی ظهوریافته و خوراک و دستپخترا در طبقات مختلف اجتماعی وابسته بهآداب و سنتهای متنوعی میسازد. عکسهای اجتماعی این قابلیترا دارند که همچون گواهی بر این مدعا عملکرده و سلیقههای چشاییرا مبتنی بر ساختارها و بافتارهای اجتماعی، ایدئولوژی، و روابط اجتماعی عیان سازند. روش: انسانشناسان و پژوهشگران تاریخ فرهنگی و اجتماعی، مجموعهی ویژگیهای منسجم در سلیقهی چشاییرا "روح غذا" می-نامند که بر کلیت سلیقههای چشایی یک جمعیت انسانی حاکماست. براساس کارکرد تاریخ اجتماعی حواس در مطالعهی اسناد تاریخی زندگیِ روزانه، میتوان حسّ چشاییرا در صورتبندیِ طبقات اجتماعی بهواسطهی عکسهای اجتماعی مورد تحلیل قرار داد.سؤال اصلی اما ایناست که چگونه بهواسطهی بازخوانی حسّ چشایی در عکسهای روزمره، میتوان بهویژگیِ "روح غذا" در یک-طبقهی اجتماعی دستیافت؟ فرض برایناستکه عکسهای اجتماعی، بهویژه آنها که بهصورت دمدستی گرفته میشوند، دارای اطلاعات دیداری قوی راجع بهانواع سلیقههای چشایی در فرهنگها و طبقات مختلف اجتماعی هستند. با مطالعهی آنها براساس تاریخ اجتماعی حواس، میتوان بهالگویی در تحلیل عکس براساس سلیقههای چشایی دستیافت. نتیجه آنکه عکسهای اجتماعی کیفیات متنوعی از "روح غذا" را در طبقات مختلف اجتماعی بهدست میدهند. در پایینِ هرم طبقاتی، افراد بهسفرهی غذا و پر بودن آن توجه بیشتری دارند؛ در طبقهی متوسط شهری، توجه بهسلامت، لذت بردن از دورهمیها، و مطلوبیت اجتماعیاست و در طبقات مرفه ایران، خوراک همچون یک ابژهی زیباشناختیِ عینی در عکسها ارایه میشود.
ذائقهی چشایی در عکسهای اجتماعی
تاریخ اجتماعی حواس
طبقهی اجتماعی
عکسهای اجتماعی ایران
روح غذا
2020
03
15
1
23
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4561_eb2fa438f6b09c6a23a16a936eac4506.pdf
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
نقش اشراف در عزل و نصب پادشاهان اشکانی (از برآمدن اشکانیان تا پایان پادشاهی اردوان دوم)
شهرام
جلیلیان
فرشید
نادری
زهره
تقی پور بیرگانی
چکیده در دورة اشکانیان، اشراف و بزرگان از ارکان اصلی دستگاه پادشاهی بودند. آنها امتیازهای ویژهای در دربار داشتند و عضو شورای بزرگان یا انجمنهای سلطنتی بودند که گهگاه به گزینش یا خلع پادشاهان میپرداختند. اگرچه در سالهای آغاز شاهنشاهی اشکانی، پادشاهان از حمایت و همکاری اشراف و بزرگان برخوردار بودند و قدرت شاهنشاه به مراتب بر قدرت اشراف و بلندپایگان برتری داشت، اما با گسترش قلمرو اشکانیان و با گشوده شدن سرزمینهای تازه، اشراف قدرت بیشتری کسب کردند. افزایش قدرت اشراف باعث شد که در دوران گسیختگی دستگاه پادشاهی، ردپای آنها در برخی شاهگزینیها و یا عزل پادشاهان اشکانی دیده شود. سوال اصلی در پژوهش این است که اشراف و بزرگان اشکانی از آغاز فرمانروایی اشکانیان (247 پ. م.) تا پایان پادشاهی اردوان دوم (10/11- 38 م.) چه نقشی در عزل و نصب پادشاهان داشتهاند؟ این جستار نشان میدهد در این برهه از تاریخ اشکانیان، هنگامی که پادشاه نیرومندی بر تخت سلطنت تکیه میزد، گزینش ولیعهد بهدست خود او انجام میگرفت اما در دورة ناتوانی و ضعف دستگاه پادشاهی، زمینه برای مداخلة اشراف و انجمنهای مشورتی در انتخاب یا عزل پادشاه فراهم میآمد. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و بهدستاویز منابع گوناگون به بررسی و تحلیل نقش بزرگان و اشراف در شاهگزینی پادشاهان اشکانی از آغاز تا مرگ اردوان دوم پرداخته خواهد شد. کلید واژهها: اشکانیان، خاندانهای نژاده، اشراف و بزرگان، عزل و نصب پادشاهان.
اشکانیان
خاندانهای نژاده
اشراف و بزرگان
2020
03
16
25
49
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4562_47f8695d545210dc488848f91767faaa.pdf
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
واکاوی رفتار سیاسی فرودستان در عصر قاجاریه با تکیه بر ضرب المثل های فارسی
مهدی
میرکیایی
کاوش در زندگی سیاسی فرودستان از حوزههایی است که عموما در تاریخ نگاری ایران از آن غفلت شده است.خشونت عریان قدرت در عصر پیشامدرن تودهها را به استتار اعتراضات وادار میکرد؛ از همین رو رصد این اعتراضات در بایگانی ها یا تاریخ نگاری های رسمی دشوار است. در این میان قوالب گوناگون فرهنگ عامه ظرفیت مناسبی برای این پوشش و استتار داشتند. ضربالمثلها یکی از متداول ترین این قالب ها هستند که بررسی بخشی از آنها با درونمایۀ نقد قدرت، در شناخت رفتار سیاسی تودهها بسیار موثر است. این پژوهش در پی یافتن پاسخ این پرسش هاست: این ضربالمثلها به کدام سطوح از کنش سیاسی تودهها تعلق دارند و کدام یک از بخش های روایت رسمی حکومت را به چالش می کشند؟ فرض پژوهش این است که با استفاده از ضربالمثلها می توان واکنش تودهها به سلطه را در سه سطح تأیید، نقد غیابی و نیز انتقاد استتار شده در حضور ارباب قدرت رصد کرد. این ضربالمثلها ادعای سیادت ذاتی، اقتدار و دادپیشگی زمامداران را زیر سوال میبرند.چهارچوب نظری پژوهش، نظریۀ «روایت های نهانی» است که واضع آن، جیمز سی. اسکات، حیات سیاسی فرودستان را با تقسیم بندی آن به سطوح مختلفِ واکنش به قدرت تشریح کرده و بخصوص شیوههای متنوع نقد تلویحی قدرت در حضور ارباب قدرت را شناسایی و تبیین کرده است.
قاجاریه
اعتراض سیاسی
ضرب المثل
فرودستان
2020
03
15
51
76
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4563_18350d4cf133ca148333633ca0c4506e.pdf
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
مسئلۀ پرداخت مواجب موروثی در عصر قاجار
شهرام
یوسفیفر
امین
محمدی
پرداخت مواجب موروثی یکی از مسائل مهم ایران عصر قاجار بود، چراکه سهم زیادی از بودجۀ حکومت صرف پرداخت مواجبی میشد که بخشی از آن به صورت موروثی به مواجببگیران رسیده بود و آنها در ازای دریافت مواجب، هیچ خدمتی به دولت نمیکردند. پرداخت این نوع مواجب که در منابع عصر قاجار از آن با عنوان مواجب موروثی، مواجب متوفی، مستمری یا وظیفه یاد شده است، از آغاز حکومت قاجاران تا پایان سلطنت مظفرالدین شاه، بر اساس دستورالعمل سادهای انجام میگرفت که نحوۀ اجرای آن با توجه به نظر و سیاست شاه یا صدراعظم دستخوش تغییر میشد. پس از استقرار مشروطیت، مجلس و دولت انجام اصلاحات در سازوکار پرداخت مواجب موروثی را ضروری دانستند و در سال 1326 ق قانون 10 مادهای را برای آن تدوین و تصویب کردند. مسئلۀ اصلی این پژوهش بررسی ضرورت انجام اصلاحات در سازوکار پرداخت مواجب موروثی و عملکرد دولت و مجلس در این حوزه پس از استقرار نظام مشروطه است.یافتههای این پژوهش نشان می دهد که رعایت نکردن دستورالعمل پرداخت مواجب موروثی و تخلفات متعدد در سازوکار سنتی آن از یکسو و هزینههایی که مادامالعمربودن این مواجب به بار میآورد از سوی دیگر باعث شد پس از پیروزی مشروطه، حکومت اصلاحات اساسی در این سازوکار مالی انجام دهد. با وجود اینکه اصلاحات مزبور در راستای جلوگیری از اتلاف منابع مالی دولت انجام گرفت، ورشکستگی مالیه باعث بروز مشکلات فراوان برای دولت و مواجببگیران شد و اثرات مثبت این اصلاحات را کمرنگ کرد.
مواجب موروثی
عصر قاجار
قانون وظایف
مشروطیت
اسناد تاریخی
2019
12
22
1
29
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4504_26c4e60cef80395d48b627fb47a05a2d.pdf
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
ساخت دولت جاهطلب در تاریخ اندیشۀ سیاسی- اجتماعی ایران
شایان
کرمی
این مقاله قصد دارد، یک چهارچوب نظری برای مطالعه دولت در تاریخ اندیشۀ سیاسی- اجتماعی ایران ارائه کند. مسئله اصلی مقاله تبیین عمدهترین شاخصهای جاهطلبی دولت در ایران است. به عبارت دیگر، مقاله قصد دارد نظریه «دولت جاهطلب» را به مثابۀ رهیافتی بدیل برای تبیین مهمترین رخدادهای تاریخ اندیشۀ سیاسی- اجتماعی ایران ارائه کند. دادهها از منابع کتابخانهای جمعآوری و به روش تاریخی «تحلیل جاه» تجزیه و تحلیل شده است. در روش تاریخی تحلیل جاه، شاخصهای جاهطلبی در چند مرحله، بر مبنای مقایسه مداوم ویژگی-های مشترک تعیین میشود. یافتهها نشان میدهد جاهطلبی، بهعنوان یک الگوی کهن سیاسی، ویژگی مشترک همه دولتهای ایرانی بوده است. جاه یک موقعیت سیاسی- اجتماعی ویژه برای اعمال نفوذ و منفعتجویی است که دولت در ایجاد آن نقش اصلی دارد. در یک نظام سیاسی جاهطلب، قوانین الهی و سیاسی جامعه برای رشد و توسعه جاه تفسیر و تنظیم میشود. به واسطۀ تنظیم قوانین در راستای رشد جاهطلبی، سال به سال از سهم مقدار درآمد مالیاتی دولت کاسته و بر داراییهای اقلیت جاهطلب افزوده میشود. تا جاییکه خزانه دولت تهی میشود و تبعیض، رانت و فساد بروز میکند. دولت جاهطلب انحصارگرا و نشان حلقه (دایره)، نماد انحصارگرایی و جاهطلبی محسوب میشود.عمدهترین شاخصهای جاهطلبی دولت عبارتند از: اقتصاد توزیعی، عدالتجویی، انحصارگرایی، حمایت از نیروی کار غیرمولد و اتحاد دین و سیاست. برونداد دولت جاهطلب، تبعیض، رشوه، رانت، فساد و انقلاب است.
"جاهطلبی"
"دولت جاهطلب"
"انحصارگرایی"
"عدالت اجتماعی"
2020
03
15
105
127
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4564_514a7e56f232a01e3ee50565860c3f5c.pdf
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
چگونگی استقرار مهاجران گرجی در ایران دوره صفوی
محسن
بیگدلی
ایران از دیرباز به سبب موقعیت سوق الجیشی به عنوان چهارراه عبور گروه ها و اقوام مختلف شناخته شده است. گاه ایران خود مقصد مهاجرت بوده و گاه واسط مهاجرت به مکانی دیگر. گاه مهاجرت خودخواسته بوده و گاه به اجبار سیاسی یا مذهبی. یکی از گروه های قومی ساکن در ایران گرجی ها هستند. تا بحال حضور گرجی ها در ایران به مثابه گروهی اسیر تلقی شده که توسط شاهان صفوی در جنگ با کفار اسیر و به تدریج در دستگاه حکومتی و جامعه ایرانی وارد شدند. در این مقاله به عنوان اقلیت قومی نگریسته می شود که مجبور به مهاجرت از موطن خود به سرزمین مجاور شده اند و از آنجا که مانند مهاجرت اختیاری، حق انتخاب محل مهاجرت را نداشته اند به منظور سازگاری با جامعه جدید و دستیابی به امنیت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در محیطی که به آنها به عنوان گروهی اسیر نگریسته می شود، دست به اقداماتی زدند. بر این اساس، مساله این مقاله آن است، سازگاری اجباری گرجی ها در چارچوب جامعه ایرانی عصر صفوی چگونه بود. برآیند داده های موجود بیانگر آن است، نخستین اسرای گرجی با درک این موضوع که در سرزمین جدید به عنوان اسیر و به منظور حفظ جامعه اقلیت خود، به جایگاه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نیاز دارند، با بهره گیری از وضعیت سیاسی دربار و نیاز شاهان صفوی جهت کاهش قدرت اهل قلم و اهل شمشیر، خود را به شاهان صفوی نزدیک کرده و توانستند در ساختار سیاسی قدرت جایگاه محکی بدست آوردند. مهاجران بعدی با کمک شبکه حمایتی مهاجران نخستین توانستند، این زنجیره را محکم کرده و به نوعی امنیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برای ساختارهای جامعه گرجی ایران دست یابند.
اسرای گرجی
صفویه
مهاجرت
امنیت اجتماعی
امنیت فرهنگی
شبکه حمایتی
2020
02
14
129
153
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4621_3591a24cb12a1a88237d597da6a68e41.pdf
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
کلیمیان دورۀ قاجار؛ یک بررسی اجتماعی-اقتصادی
نورالدین
نعمتی
سیروس
فیضی
مظهر
ادوای
در اواخر سده هجدهم و اوایل سده نوزدهم، هنگامی که دولت ایران برای توسعه کشور به قدرتهای اروپایی روی آورد، نفوذ این قدرتها در ایران بیش از پیش فزونی گرفت. یکی از شیوه های معروف این قدرتها برای گسترش نفوذ، حمایت از اقلیتهای مذهبی و گسترش فعالیتهای میسیونری بود. در حالی که دولت در روابط گسترده با قدرتهای اروپایی، برنامه های اصلاحی نوین و غرب گرایانه ای در پیش گرفته بود، کلیمیان ایران نیز با درک شرایط بینالمللی و اوضاع داخلی، گامهای مؤثری در جهت تحول حیات اجتماعی و اقتصادی خود برداشتند. حکومت قاجار نیز زیر فشار قدرتهای اروپایی و نهادهای بینالمللی هوادار یهودیها، با تحولات مهمی در زندگی کلیمیان ایران موافقت کرد. این مقاله در پی بررسی این پرسش است که در سالهای 1264 تا 1324ق چگونه شرایط زندگی اجتماعی و اقتصادی کلیمیان ایران متحول شد. فرضیه مقاله این است که کلیمیان با کمک نهادهای بینالمللی هوادار یهودیها و کشورهای قدرتمند اروپایی، حکومت قاجار را ترغیب کردند تا فرصتهای بیشتری در جهت بهبود حیات اجتماعی و اقتصادی شان در زمینه های مختلف واگذارد.
قاجارها
کلیمیان
آلیانس
قدرتهای اروپایی
فعالیتهای مسیونری
2020
03
15
155
176
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4566_c96a0a319c13e6241f318b078cfe2828.pdf
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
تاثیرات میتراییسم بر مسیحیت و پیامدهای اجتماعی آن
علی
رضائیان ابرقوئی
محمد کریم
یوسف جمالی
ناصر
جدیدی
مقارن شدن گسترش و نفوذ مهرپرستی با ظهور مسیحیت در اروپا موجب نزاع بین آنها گردید و در نهایت، مسیحیت توانست بر میتراپرستی فایق آمده و بسیاری از شعایر آن را به خود گیرد. بر این اساس باید ریشههای مسیحیت را در جهانبینی میتراییسم جستجو کرد. هدف از این پژوهش، بررسی روند تأثیرپذیری مسیحیت از میتراپرستی و شباهت شعایر و باورهای آنها است. پرسش اصلی در این پژوهش: «پیامدهای اجتماعی جامعه مسیحی که بهواسطه تأثیرپذیری مسیحیت از میتراییسم چگونه است و به چه شکل توانست خودنمایی کند؟» و فرضیه مطروحه: «شباهتهایی که آشکارا نشان از میتراپرستی بر مسیحیت می­باشد، تأثیر منطقی مسیحیت از آیین میتراییسم دارد.» می­باشد. این پژوهش بر اساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و بر اساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. چگونگی گردآوری اطلاعات در این پژوهش بهروش اسنادی (کتابخانهای) است که بر اساس آن کلیه منابع و شواهد تاریخی مورد مطالعه و فیشبرداری قرار خواهند گرفت. نتایج حاصل بدستآمده، اقتباس شعایر میتراییسم ازجمله حربههای روحانیون مسیحی در جذب سنّتها و باورهای میترایی و تبدیل آنها به شاخصههای ایمانی آیین مسیحیت بود. این تأثیرات در بسیاری از مبانی مسیحیت همچون غسل تعمید و شام آخر، به­وضوح قابل­مشاهده است.
مهر
آیین میترا
مسیحیت
عیسی
تأثیرات
2020
03
15
177
206
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_4961_22d6a4fcb28cd5966725438c3524c363.pdf
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
تاثیر اعتقادات دینی بر جامعه ساسانی به روایت ماتیکان هزار دادستان با تاکید بر مبحث ستوری زنان
سهیلا
کامجو
زهرا
حامدی
الهام
ملک زاده
چکیده در دوران فراز ساسانیان دین زرتشتی در مشروعیت بخشی به نظام ساسانی نقش قابل ملاحظهای داشت. این مساله در افزایش دامنه تاثیر و بازخوردهای دینی در عرصههای مختلف خود را نشان داد. در این راستا مسایل حقوقی نیز به تبع دیگر حوزهها تحتالشعاع قرار گرفت. در این اثنا حقوق زنان و بویژه مساله ستواری (قیمومیت) به استناد کتاب ماتیکان هزار دادستان که مهمترین متن حقوقی و قضایی بر جای مانده از این دوره است نیز تحت تاثیر قرار گرفت. جستار حاضر بر اساس روش توصیفی تحلیلی بر آن است تا تاثیر آیین زرتشتی بر مباحث حقوقی زنان بویژه مبحث ستواری و چگونگی تحول در احکام ستوری را مورد واکاوی قرار دهد و در پی پاسخگویی به این پرسش است که آیین زرتشتی چه تاثیراتی بر مباحث حقوقی زنان به ویژه بر مبحث ستواری داشته است؟ بررسی احکام ستوری نشان میدهد که زنان در ابتدا با قابلیت زایش و در ادامه با شایستگی توانستند به مقام ستواری در خانواده و اجتماع برسند. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که وضعیت حقوقی زنان ستوار در این عصر با وجود کاستیهایی، موجب بهبود شرایط اجتماعی آنان شد بطوری که زنان توانستند به بهرهمندیهایی همچون تن ستواری و سالاری خویش بر خانواده برسند.
کلیدواژهها: ساسانیان
ماتیکان هزار دادستان
ستواری
دین زرتشتی
زنان
2020
03
15
177
206
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_5070_0997101ef19febe8d1106f97de2a55f7.pdf
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
روزنامۀ اطلاعات و ورزش زنان در عصر پهلویاول(۱۳۰۴-۱۳۲۰)
محسن
رحمتی
پریوش
خنجری
تلاش حکومت پهلوی اول برای ایجاد تغییر در جایگاه اجتماعی و فرهنگی زنان در حوزۀ فردی و اجتماعی، توجه به ورزش زنان را در پی داشت. روزنامۀ اطلاعات که به عنوان یک ارگان همسو با دولت، نقش قابل توجهی در پیشبرد برنامههای فرهنگی-اجتماعی پهلوی اول داشت، مسأله ورود زنان به حوزه ورزش را نیز به نحو چشمگیری مورد توجه قرار داد و در تمام دوره حکومت پهلوی اول برای ترغیب زنان به ورزش تلاش کرد. این مقاله درصدد است که با روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که روزنامۀ اطلاعات در عصر پهلویاول به چه نحوی سعی در ترویج ورزش زنان در جامعه سنتی ایران داشت؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که روزنامۀ اطلاعات در دورۀ رضاشاه، با درج مقالاتی دربارۀ مزیت ورزش برای زنان و گزارش رویدادها و فعالیتهای فرهنگی- ورزشی زنان ایران و جهان، نقش قابلتوجهی در عمومیت بخشیدن به ورزش زنان در جامعه داشته است. تغییر نگرش جامعه به ورزش زنان، تأکید بر اهمیت ورزش به عنوان عامل اصلی سلامتی، تأکید بر تأثیر فزایندۀ ورزش بر زیبایی چهره و تناسب اندام، تأکید بر آموزش ورزش از طریق معرفی رشتههای ورزشی متناسب و آموزش نحوه انجام آنها از مهمترین محورهای مورد توجه روزنامه در زمینه ورزش زنان بود.
روزنامۀ اطلاعات
ورزش
زنان
پهلویاول
2020
03
15
237
261
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_5071_a8352aa6748093dcfa8e8374f6930057.pdf
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
تحولات گذار از طب سنتی به پزشکی نوین در مناطق کردنشین (وضعیت پزشکی، بیماری و درمان از 1304- 1320)
مطلب
مطلبی
سید محمود
سادات
در این پژوهش به روند اقدامات و تحولات بهداشتی و درمانی مناطق کردنشین در دوره پهلوی اول پرداخته شده است. با وجودی که تجربة گـذار از طـب سـنتی و مواجهـه بـا مفهـومی متجدد از پزشکی و بهداشت در دورة قاجار رقم خورد، نمودهای عینی این تحول در مناطق کردنشین با تأخیری دو سه دههای همراه بود. در دوره جنگ جهانی اول و ورود نیروهای متخاصم به صفحات غربی ایران، نخستین مراکز مدرن پزشکی دائر شدند و در دهه دوم سلطنت رضاشاه، با تأسیس بیمارستانها و روشهای مدرن، مبارزه با بیماریها ادامه یافت. با توجه به تحولات و دگرگونیهای اساسی بهداشت و درمان در دوره مورد مطالعه، این پژوهش بر آن است با تکیه بر اسناد و مدارک منتشر نشدة آرشیوی، روزنامهها و با روش توصیفی – تحلیلی روند تحولات و اقدامات بهداشتی و درمانی مناطق کردنشین را در دورة مورد نظر بررسی نماید. نتایج پژوهش بیانگر دائر شدن تدریجی مراکز درمانی، داروخانهها و کاربست روشهای مدرن برای بیماریهای مسری است. با این وجود در دوره مورد مطالعه، طبیبان و داروفروشان سنتی هم به حیات خویش ادامه داده و در شهرهای کوچک و نواحی روستایی، آنها با چالشی جدی مواجه نشدند.
طب سنتی. مناطق کردنشین. پزشکی نوین. پهلوی اول
2020
03
15
263
285
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_5072_f59cf6fb6f34abe501ddca8a70319791.pdf
تحقیقات تاریخ اجتماعی
2383-0484
2383-0484
1398
9
2
«هزارش ماتم و یک دم عروسی»: بازتاب مسئلهی کودکهمسری در روزنامهنگاری تجددگرای زنان دورهی پهلوی
توران
طولابی
بهاره
صفائیان
نگرشهای فرهنگی سنتی به زیست اجتماعی کودکان در دورهی مدرن و متأثر از ظهور گفتمانهای نوگرا تغییر کرد. در ایران معاصر نیز تحتتأثیر تحولی که انگارههای فرهنگی تجددگرا ایجاد کرد، ضرورت بازاندیشی در نگرشهای فرهنگی حاکم بر زیست اجتماعی کودکان، توجه طیفی از جامعهی متجدد روبهظهور را جلب کرد. مراد آنان ارائهی تعریفی نو از کودکانگی، با رشتهای از مشخصهها و بایستههای برخاسته از تجدد حقمدار بود. در پژوهش پیش رو کوشش میشود تا سهم روزنامهنگاری زنان در دورهی رضاشاه، در ایجاد گفتار نوسازی فرهنگی واکاوی شود و عاملیت نقش آنان برای بهبود و ارتقای زیست دختران در قالب بایستههایی چون شناخت دورهی بلوغ و مسائل روانی و بهداشتی آنان، سن ازدواج و بسط آگاهی خانواده و جامعه در این زمینه روشن شود. حاصل واکاوی محتوای روزنامههای فوق بیانگر آن است که این نویسندگان کوشیدهاند کودکانگی را که در سایه نگرشهای فرهنگی سنتی یا متأثر از مصائب اقتصادی و معیشتی به محاق رفته بود، به دختران خردسال بازگردانند. روزنامهنگاری زنان با طرح بایستگی بسط نظام آموزشی و بهداشت کودکان، ایجاد پشتوانهی قانونی ازدواج آنان بر حفظ کودکانگی پافشاری کرده و کوشید دهلیزی برای جایگزینی تلقی مدرن از کودکی با نگرش سنتی مسلط بر سپهر فرهنگی جامعه ایجاد کند.
کودکهمسری
روزنامهنگاری
تجدد
عالم نسوان
پهلوی
2020
03
15
287
318
https://socialhistory.ihcs.ac.ir/article_5345_5c929dde45d55f680fb5d25678bd2249.pdf