Document Type : Research Article

Authors

1 Associate Professor of History Department, Kharazmi University

2 Ph.D. Student in history/ Kharazmi University

Abstract

One of the most important social phenomena in the late nineteenth and early twentieth century Iran was labor migration to the south of Russian empire, especially toBaku and its surrounding areas. In the early years of the twenties century, wave of strikes, ethnic conflicts and the revolution of 1905 encompassed these areas. These events also affected the lives of thousands of migrant Iranians who were doing different, mostly unskilled, types of jobs in the Baku area. This article, using various documents and sources, attempts to illustrate the effects of those events on emigrant Iranian labor force and to evaluate the role played by the Russo- Caucasian revolutionary parties in establishing an Iranian political party. At first Iranian avoided political activities but, by the time the revolutionary movement spread in the Baku region, some Iranians became affected by liberal intellectuals, newspapers, political parties and revolutionary movement. A number of them like Haydar Khan Amo-oghli, Asadullah Ghaffarzadeh and … joined the Russian Political Parties and finally, a group of Iranian militants created their first political party called Ijtimaiyun-e Amiyun (Social Democrat).

Keywords

آرشیو اسناد وزارت خارجه ایران
آروتونیان، گ.س. (1385). انقلاب ایران و بلشویک­های ماوراری قفقاز، ترجمه محمد نایب­پور، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
ابراهیم­اف (شاهین)، ت.ا. (1360). پیدایش حزب کمونیست ایران، ترجمه ر.رادنیا، تهران: گونش.
اردوبادی، محمدسعید، (1380). سال­های خونین، نکته­هایی ناگفته از سرآغازدرگیری­های مسلمانان و ارامنه در قفقاز (1905-1906)، ترجمه علی­رضا نقی­پور، تبریز: اختر.
آفاناسیان، سرژ (1370). ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، از استقلال تا استقرار رژیم شوروی (1923-1917)، تهران: معین.
انصاری کاشانی، میرزا تقی­خان (1393). سفرنامه تفلیس، به کوشش فرامرز معتمد دزفولی، تهران: تاریخ ایران.
ترمیناسیان، آناهید (1371). «انقلاب 1905 در قفقاز»، قفقاز در تاریخ معاصر، ترجمه کاوه بیات، بهنام جعفری، تهران: پروین.
پیشه­وری، جعفر (1359). تاریخچه حزب عدالت، تهران: علم.
جاوید، سلام­الله (1347). نهضت مشروطیت ایران و نقش آزادی­خواهان جهان، تهران: دنیا.
حکیمان، حسن (1374). «کارمزدی و مهاجرت: کارگران ایرانی در جنوب روسیه 1914-1880»، ترجمه افسانه منفرد، تاریخ معاصر ایران، کتاب هفتم.
خاطرات حیدرخان عمواوغلی (1325)، مجله یادگار، سال سوم، شماره پنجم.
خسروپناه، محمدحسین، الیور باست (1388). فرقه عدالت ایران از جنوب قفقاز تا شمال خراسان (1917-1920)، تهران: شیرازه.
دهنوی، نظام­علی (1383). ایرانیان مهاجر در قفقاز، فعالیت­های فرهنگی در سال­های 1931-1900م.، تهران: مرکز اسناد و خدمات پژوهشی.
رادزینسکی، ادوارد (1393). استالین، ترجمه آبتین گلکار، تهران: ماهی.
رحمان، ثابت (1358) نینی (مبارزات انقلابی کارگران و زحمتکشان باکو در سال­های (1904-1901)، ترجمه سیروس مددی، تهران: ارمغان.
رسول­زاده، محمدامین (1377). گزارش­هایی از انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه رحیم رئیس­نیا، تهران: شیرازه
رئیس­نیا، رحیم (1360). حیدر عمواوغلی در گذر از طوفان­ها، تهران: دنیا.
سلیمانوف، مناف (1385). باکو شهر نفت و موسیقی، ترجمه صمد سرداری­نیا، تهران: اختر.
سویتوخوسکی، تادیوس (1381). آذربایجان روسیه؛ شکل­گیری هویت ملی در یک جامعه مسلمان، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: شادگان.
سیف، احمد (1377). اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران: چشمه.
شاکری، (1384). پیشینه­های اقتصادی- اجتماعی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال دموکراسی، تهران: نشر اختران.
علی­اف، ا.ق. (1360). تاریخ آذربایجان، ترجمه نصراله اسحقی بیات، جلد دوم، تبریز: ارک.
عیسوی، چارلز (1369). تاریخ اقتصادی ایران (عصر قاجار 1332-1215 ق)، ترجمه یعقوب آژند، تهران: گستره.
فوران، جان (1392). مقاومت شکننده تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال­های پس از انقلاب اسلامی، ترجمه احمد تدین، چاپ سیزدهم، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
کدی، نیکی (1386). ریشه­های انقلاب ایران، ترجمه عبدالکریم گواهی، تهران: علم.
کسروی، احمد (1363). تاریخ مشروطه ایران، چاپ شانزدهم، تهران: امیرکبیر.
کلانتری باغمیشه، میرزا ابراهیم­خان (1372). روزنامه خاطرات شرف­الدوله، به کوشش یحیی ذکاء، تهران: فکرروز.
کنت دوگوبینو، (1385). سه سال در ایران، ترجمه و اقتباس ذبیح­الله منصوری، تهران: نگارستان کتاب.
مراغه­ای، زین­العابدین (1357). سیاحت­نامه ابراهیم­بیک، چاپ چهارم، تهران: سپیده.
مشروطه گیلان از یادداشت­های رابینو به انضمام وقایع مشهد 1912 (1352). به کوشش محمد روشن، رشت: طاعتی.
وطن­دوست، غلام­رضا (1384). «مقدمات جهانی شدن و انتقال نیروی کار در آستانه مشروطیت در ایران»، فصلنامه روابط خارجی، شماره 23.
یزدانی، سهراب (1392). اجتماعیون عامیون، چاپ دوم، تهران: نی.
یقیکیان، گریگور (1363). شوروی و جنبش جنگل، به کوشش برزویه دهگان، تهران: نوین.
حبل­المتین، سال 13، شماره 37، 23 ربیع­الاول 1324.
حبل­المتین، سال 14، شماره 20، 8 ذیقعده 1324.
ایران نو، شماره 167، 1328ق.
Altstadt, Audrey L. (1953). The Azerbaijani Turks, Power and Identity under Russian Rule, Hoover Institution press Stanford University.
Bayat, Mangol (1991). Iran’s First Revolution Shi'ism and the Constitutional Revolution of 1905-1909, New York: Oxford University Press.
Ghulief , A.N. (1973). Azerbaijan SSR, Great Soviet Encyclopedia, Vol 1, 3ed Ed, New York: Mc Millan.