اسدی اول, مرضیه, قنوات, عبدالرحیم, غفرانی, علی. (1396). حوادث و بلایای طبیعی ایالت جبال از ظهور اسلام تا حمله مغول. تحقیقات تاریخ اجتماعی, 7(2), 1-22. doi: 10.30465/shc.2018.2940
مرضیه اسدی اول; عبدالرحیم قنوات; علی غفرانی. "حوادث و بلایای طبیعی ایالت جبال از ظهور اسلام تا حمله مغول". تحقیقات تاریخ اجتماعی, 7, 2, 1396, 1-22. doi: 10.30465/shc.2018.2940
اسدی اول, مرضیه, قنوات, عبدالرحیم, غفرانی, علی. (1396). 'حوادث و بلایای طبیعی ایالت جبال از ظهور اسلام تا حمله مغول', تحقیقات تاریخ اجتماعی, 7(2), pp. 1-22. doi: 10.30465/shc.2018.2940
اسدی اول, مرضیه, قنوات, عبدالرحیم, غفرانی, علی. حوادث و بلایای طبیعی ایالت جبال از ظهور اسلام تا حمله مغول. تحقیقات تاریخ اجتماعی, 1396; 7(2): 1-22. doi: 10.30465/shc.2018.2940
حوادث و بلایای طبیعی ایالت جبال از ظهور اسلام تا حمله مغول
1کارشناسی ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی/ دانشگاه فردوسی مشهد
2دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی /دانشگاه فردوسی مشهد
3دانشیار گروه معارف/ دانشگاه بوعلی سینا همدان
چکیده
حوادث طبیعی به مجموعه حوادثی گفته میشود که منشأ انسانی ندارند و معمولاً غیر قابل پیشبینیاند. اینگونه پدیدههای طبیعی از آنجا که آثار منفی بر زندگی انسان دارند، به عنوان بلایای طبیعی معرفی شدهاند. بنا به گزارشهای تاریخی، در سده اول تا هفتم هجری قمری حوادث طبیعی زیادی در ایالت جبال که یکی از ایالتهای بزرگ ایران بوده، رویداده است. در این گزارشها که بیشتر جنبه توصیفی دارند، حجم انبوهی از بلایا به همراه شدت آسیبهای وارده و کشتار فراوان مردم ذکر شده و جنبه تحلیلی آنها بسیار ضعیف است. لذا این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی بهدنبال پاسخ به این سؤال اساسی است که حوادث طبیعی چه تأثیری بر اوضاع اجتماعی و اقتصادی ایالت جبال در دوره مورد نظر داشته است. در نهایت از مجموع تحلیلها، نتایجی بهدست آمده که در متن حاضر در قالب سه دسته پیامدهای اجتماعی- فرهنگی، پیامدهای اقتصادی و پیامدهای سیاسی طبقهبندی شدهاند.
1M.A in History and civilization of Islamic nations / Ferdowsi University of Mashhad
2Associate Professor of History and Civilization of Islamic Nations/ Ferdowsi University
3Associate Professor, Department of Religious Educations/ Bu-Ali Sina University
چکیده [English]
Natural disasters are those which don’t have human cause and are usually unpredictable. Because of their negative impact on human’s life, we call them natural disasters. According to historical reports, between the second to the seventh century, so much natural disasters occurs in the DjibāL'S province which were one of the biggest states in Iran. Most of the reports over this matter are just descriptive and because of large number of death and so on, we could say, their analytical aspects are weak. In this regards, the aim of present study is to answer the question of natural disasters’ role in economic and social situation of DjibāL'S province by an analytic - descriptive method? Finally, from whole analysis, we reach to a conclusion which puts natural disasters results on three division of: social- cultural, economic and political aspects.
ابن تغری بردی، یوسف (بیتا)، النجوم الزاهره فی ملوک مصر والقاهره، ج 3، مصر: وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
ابناثیر، علی بن محمد (1385)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارصادر.
ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی (1412 ق)،المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی (1428 ق)، شذور العقود فی تاریخ العهود،تحقیق و تصحیح ابوهیثم شهبائی و احمد عبدالکریم نجیب، بیجا: مرکز نجیبویه.
ابنخلکان، احمد بن محمد (1900 م)، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، تحقیق احسان عباس، ج 6، بیروت: دارصادر.
ابنکثیر، اسماعیل بن عمر (1407 ق)، البدایة و النهایة، ج 12، بیروت: دارالفکر.
ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله (1377)، ذکر اخبار اصفهان، ترجمة نورالله کسایی، ج 1، تهران: سروش.
اسفزاری، ابوحاتم مظفر (1356)، رسالة آثار علوی، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، بیجا: بنیاد فرهنگ ایران.
اشپولر، برتولد (1373)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمة جواد فلاطوری و مریم میراحمدی، ج 1 و 2، تهران: علمی و فرهنگی.
دیانت، ابوالحسن (1367)، فرهنگ تاریخی سنجشها و ارزشها، تبریز: نیما.
رافعی قزوینی، عبدالکریم بن محمد (1480 ق)، التدوین فی اخبار قزوین، تحقیق عزیزالله عطاردی، ج 1 و 4، بیروت: دارالکتب العلمیه.
راوندی، محمد بن علی (1364)، راحة الصدور و آیة السرور در تاریخ آلسلجوق، تصحیح محمد اقبال و مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر.
زجاجی، حکیم (1383)، همایوننامه، تصحیح علی پیرنیا، تهران: علمی و فرهنگی.
زهرایی، مهدی و اصغر وطنی اسکویی (1383)، بررسی آسیبپذیری لرزهای ساختمانهای شهر قزوین، تهران: مرکز تحقیقات ساختمان و مرکز.
سبط بن جوزی، یوسف بن قزاوغلی (1370)، مرآة الزمان فی تاریخ الاعیان، ج 1، حیدرآباد دکن: مجلس دائرةالمعارف العثمانی.
سلطانی، محمود (1371)، «محیطزیست و زیانهای زمینشناختی آن»، خلاصة مقالات اولین کنفرانس بینالمللی بلایای طبیعی در مناطق شهری (بخش زلزله)، تهران: دفتر مطالعات و برنامهریزی شهر تهران، 21 تا 23 اردیبهشت.
شاردن، ژان (1372)، سفرنامه، ترجمة اقبال یغمایی، ج 2، تهران: توس.
شعبانی، امامعلی و حمیده مهرعلیتبار (1392)، «حوادث و بلایای طبیعی در قرون میانة تاریخ ایران»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، دورة سوم، ش 1.
شمس دولتآبادی، محمدرضا (1373)، حوادث طبیعی در جهان اسلام و پیآمدهای آن از آغاز تا حملة مغول، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
طبری، محمد بن جریر (1387)، تاریخ الطبری، ج 8 و 9، بیروت: دارالتراث.
عبدالعال، طه حسین (2013 م)، الکوارث الطبیعیة فی بلاد العراق و فارس فی العصرین البویهی و السلجوقی، قاهره: دارالآفاق العربیة.
عمادالدین اصفهانی، محمد بن محمد (1375)، خریدة القصر و جریدة العصر، تحقیق محمد بهجة الاثری و جمیل سعید، ج 8 و 9، بغداد: مطبوعات الجمع العلمی العراقی.