نوع مقاله : مقالات پژوهشی ویژه نامه تاریخ اجتماعی و مجلس پژوهی در ایران( سردبیر مهمان دکتر مرتضی نورایی)
نویسندگان
1 پژوهشگر پسادکتری دانشگاه اصفهان- مدرس دانشگاه پیام نور اصفهان
2 استاد دانشگاه اصفهان
چکیده
به دنبال اشغال ایران توسط متفقین در شهریور ۱۳۲۰ ش/ آگست ۱۹۴۱ م، طبقه زمین‌دار، ضعف دولت مرکزی در فضای آشفته جنگ جهانی دوم را غیمت شمرد تا به تحکیم موقعیت اجتماعی خود پرداخته و سهم بیشتری در مناسبات قدرت کسب کند. نمود بارز این پدیده در انتخابات مجلس چهاردهم شورای ملی به وقوع پیوست، جایی که با استعفای رضاشاه و تفویض سلطنت به ولیعهد جوان، خلاء استبداد متمرکز پیشین، فضا را برای ظهور مجدد خان‌سالاری‌های پراکنده و نقش‌آفرینی ملاکان محلی در انتخابات مجلس مهیا کرده بود.
پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی و تلفیق دو روش کیفی و کمی، بر پایه اسناد منتشر نشده آرشیو مجلس شورای اسلامی، نشان می‌دهد که چگونه سرنوشت انتخابات مجلس چهاردهم، در بسیاری از حوزه‌ها به دست ملاکین افتاد و چهره‌هایی جدید از طبقه زمین‌دار برای نخستین بار به نمایندگی مجلس رسیدند. این مقاله با مطالعه موردی حوزه انتخابیه شهرضا بر پایه اسناد منتشر نشده آرشیو مجلس شورای اسلامی، به ارائه تحلیل آماری از نحوه توزیع تعرفه و اخذ رای در این حوزه انتخابیه می‌پردازد. مسئله اصلی این پژوهش آن است که چگونه نامزد شهرضا با داشتن جمعیت رای‌دهنده کمتر نسبت به نامزد مردم لنجان به مجلس شورای ملی راه یافت. یافته‌ها موید این فرضیه تحقیق است که طبقه زمین‌دار محلی شهرضا، با دخالت‌های فراقانونی برای پیروزی کاندیدای مورد نظر خود، نه تنها آزادی‌های حداقلی و سلامت انتخابات را مخدوش نمود، بلکه عملاً بخش عمده‌ای از رای‌دهندگان منطقه لنجان را نیز، از حق طبیعی مشارکت در انتخابات محروم ساخت.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)