نوع مقاله : مقالات پژوهشی ویژه نامه تاریخ اجتماعی و مجلس پژوهی در ایران( سردبیر مهمان دکتر مرتضی نورایی)
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه بین الملل امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین، قزوین، ایران
چکیده
نهضت مشروطه سرآغاز تأسیس نظام پارلمانی و بستری مناسب در حوزة تدوین قوانین وقف بود. تأسیس ادارة اوقاف و آزادی نسبی مطبوعات، زمینههای مساعدی را برای طرح موضوعات وقف و بیان موانع راه واقفین فراهم کرد. پژوهش حاضر موضوع تأثیر دوسویة قوانین نوین وقف را با تمرکز بر واقفان شاکی اصفهان در مواجهه با نابسامانی‌های امور وقفی در همان شهر و بر پایة روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از اسناد و منابع تاریخی موردبررسی قرار داده است. پرسش اصلی در اینجا این است که روند تکوینی قوانین وقف در پنج دورة مجلس چگونه به توانمندسازی نهاد وقف در پاسخگویی به معضلات و چالشهای واقفین شاکی اصفهانی کمک کرد؟ پرسش مذکور این مدعا را تقویت ساخت که مجلس با تصویب بودجة مستقل وزارت اوقاف زمینهساز تقویت ادارات تازهتأسیس اوقاف در شهرستانها شد و الزام در شناسایی واقفین حقیقی و حقوقی مزایای امنیت ملکی، بهینهسازی نظام مالیاتی، و نظارت بر عایدات املاک موقوفه را در پی داشت، همچنین با ایجاد «قانون هماهنگی در عملکرد» میان قوة قضایی و اجرایی، به رفع معضلات واقفین شاکی کمک مؤثری کرد. یافته‌های پژوهش ما را به‌سوی پارادایمی آشکار رهنمون می‌سازد: تصویب قوانین حمایتی مؤثر برای نظامندکردن موقوفه‌ها؛ تأسیس مراجع قانونی منجر به آشکارشدن آسیب‌های اجتماعی واقفین اصفهانی و طرح موضوع جهت احقاق حق؛ و علل زمینه‌ای همچون آسیب‌پذیری در برقراری امنیت اجتماعی و اقتدار سیاسی، کمبود منابع مالی و انسانی متخصص، و تضاد درون‌نهادی بین وراث و متولیان موقوفه‌ها سبب ناکارآمدی قوانین وقف شد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)