نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ، دانشگاه تربیت مدرس،

2 کارشناسی ارشد تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی، (نویسنده مسئول)

چکیده

انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 به واسطۀ ماهیت ائتلافی خود، حاصل تعامل و همکاری گروه‎ها و طبقات اجتماعی مختلف بود. یکی از طبقات اجتماعی مهم حاضر در انقلاب اسلامی ایران، طبقۀ کارگر بود. مسئلۀ این پژوهش چرایی ورود کارگران به انقلاب اسلامی ایران به‎رغم اعطای برخی امتیازهای اقتصادی، رفاهی رژیم حاکم به آنان است که کوشش شده‎است تا با استفاده از روش توصیفی ـ تفسیری و رهیافت فرهنگی ـ جامعه‎شناختی، به پاسخ‎گویی بدان مسئله پرداخته‎شود. طبق نتایج به‎دست‎آمده در این پژوهش، فرهنگ و اقتصاد به عنوان دو عامل تکمیل‎کننده در انقلاب اسلامی در یک راستا و همسو با هم، نقشی تعیین‎کننده در شکل‎گیری نارضایتی کارگران و در نهایت ورود کارگران به انقلاب اسلامی داشتند.

کلیدواژه‌ها

آبراهامیان، یرواند (1387). ایران بین دو انقلاب، ترجمة احمد گل‌محمدی، تهران: نی.
آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد طبقه‎بندی‎نشده، شماره‎های بازیابی: 14274، 37103.
آیندگان (1353، 19 اسفند). «هویدا از کارفرمایان رفاه بیشتر کارگران را خواست»، ش 2171.
آیندگان (1357، 11 خرداد). «کارخانه‎ها با صد کارگر باید به فکر مسکن باشند»، ش 3131.
آیندگان (1357، 6 تیر). «راه میان خانه و کارخانه کوتاه می‎شود»، ش 3153.
آیندگان (1357، 7 شهریور). «سه عید مذهبی به تعطیلات کارگران اضافه شد»، ش 3204.
آیندگان (1357، 12 شهریور). «قسم می‎خورم که مشکل مسکن کارگران را حل کنم»، ش 3208.
آیندگان،(1357، 6خرداد). «مشکل مسکن کارگران فارس»، شماره 3126.
اسناد انقلاب اسلامی (1374). ج 4، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
اشرف، احمد؛ و علی بنوعزیزی (1387). طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، ترجمة سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نیلوفر.
اشرفی، محسن (1367). «دستمزدها و قدرت خرید کارگران در ایران: ۱۳۵۷ـ1337»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، س 2، ش 8.
انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک (1384). ج 8، 9، 12، 17، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی.
اطلاعات (1357، 29 مهر). «ادامۀ اعتصابات در تهران»، ش 15737.
اطلاعات (1357، 17 دی). «اعلامیۀ شمارۀ یک اعتصابی صنعت نفت»، ش 15753.
ایوانف، میخائیل. س. (۱۳۵۶). تاریخ نوین ایران، ترجمة هوشنگ تیزابی و حسن قائم‌پناه، بی‌جا:بی‌نا.
بشیریه، حسین (1373). «جزوة درسی جامعه‌شناسی سیاسی»، تهران: دانشکدة حقوق و علوم سیاسی.
بشیریه، حسین (1374). جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: نی.
بیات، آصف (1384). «کنترل سیاسی و سازماندهی کارگری در ایران»، مجلة نگاه، ش 13.
پهلوی، محمدرضا (1371). پاسخ به تاریخ، به کوشش شهریار ماکان، تهران: شهر آب.
تریمبرگر، آلنکی (1388)، «ای. پی. تامپسون: فهم فرایندتاریخ»، بینش و روش در جامعه شناسی تاریخی، به‌کوشش تدا اسکاچپول‌، ترجمة هاشم آقاجری، تهران: نشرمرکز.
جمالی، فیروز (1381). «مهاجرت، شهرها و سازگاری مهاجران»، مجلۀ دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز، ش 182.
جوادی‌نجار، زهرا (۱۳۵۲). «بررسی نحوة گذران فراغت کارگران کارخانجات تهران»، پایان‌نامة دورة کارشناسی جامعه شناسی‌، دانشکدة تعاون و علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
حافظیان، فاطمه (1380). تشکل‌های کارگری و کارفرمایی در ایران، تهران: اندیشة برتر.
زیاری، کرامت‌الله (1377). «مدل‌های تحلیلی فقر، توزیع درآمد و نابرابری‌های منطقه‌ای در ایران»، تحقیقات جغرافیایی، ش 48.
سوداگر، محمدرضا (1369). رشد روابط سرمایه‌داری در ایران ۱۳۵۷ـ1342، تهران: شعلة اندیشه.
صحیفه امام(بی‌تا). (دوره22 جلدی)، چاپ چهارم، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
فوران، جان (1383). مقاومت شکننده، ترجمة احمد تدین، تهران: رسا.
کالین‌لیز، لئو پانیچ (1386). مانیفست پس از 150 سال، ترجمة حسن مرتضوی، تهران: آگه.
کاووسی، فریدون (1357). کارگر ایرانی در ایران امروز، تهران: نشر مرکز تحقیقات.
کیهان (8/7/57). «شکایات و خواسته‎های کارگران کشور اعلام شد»، ش 10576.
کیهان (17/7/1357)،«اعتصاب در تهران و شهرستان ها ادامه دارد»، شماره 10584
گازیوروسکی، مارک (1371). سیاست خارجی آمریکا و شاه، ترجمة جمشید زنگنه، تهران: رسا.
گراهام، رابرت (1358). ایران، سراب قدرت، ترجمة فیروز فیروزنیا، تهران: سحاب کتاب.
گروه جامعه‌شناسی شهری (1357). خاستگاه کارگران تهران، برگردان باقر ساروخانی، ج 1، تهران: دانشگاه تهران، دانشکدة علوم اجتماعی و تعاون، مؤسسة مطالعاتی و تحقیقات اجتماعی.
لاجوردی، حبیب (1369). اتحادیه‌های کارگری و خودکامگی در ایران، ترجمة ضیاء صدیقی، تهران: نو.
مشهدی‌زاده، ناصر (1373). تحلیلی از وضعیت برنامه‌ریزی شهری در ایران، تهران: دانشگاه علم و صنعت.
نجاتی، غلامرضا (1386). تاریخ بیست‌وپنج سالة ایران، تهران: رسا.
نوید،( تیر ماه 1355)«خبری از کارخانه پارس توشیبای رشت»،شماره 2.
هالیدی، فرد (1358). دیکتاتوری و توسعة سرمایه‌داری در ایران، ترجمة فیض‌الله نیک‌آیین، تهران: امیرکبیر.
هویدا، فریدون (1388). سقوط شاه، تهران: اطلاعات.
هیرو، دیلیپ (1386). ایران در حکومت روحانیون، ترجمة محمدجواد یعقوبی‌داربی، تهران: باز.
Bashiriyeh, Hossin (1984) The State and Revolution in Iran (1962-1982), London and Canderra: Croom Helm Press.
Bayat, Assef (1987). Worker and Revolution in Iran, London: Zed Book.
Thompson, E.P. (1966). The Making of the English Working Class, NewYork Press.
Ershad, P. (1981). “Migration and Lifestyle: Work and Leisure an Industrialized City (Arak)”, phd. Theisis, Chelsen College.