نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شهرزاد ساسان‌پور ¹
• حسین مفتخری ²

¹ استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شبستر

² دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تربیت معلم

چکیده

ورود اسلام به ایران دگرگونی‌هایی در ساختار سیاسی و اجتماعی ایران به وجود آورد و بخشی از قشربندی اجتماعی ایران دستخوش دگرگونی شد. این پژوهش صرفاً تأثیر ورود دین اسلام بر قشربندی اجتماعی ایران را از سقوط ساسانیان تا سقوط امویان بررسی می‌کند. سؤال اصلی پژوهش آن است که ساخت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ـ فرهنگی ایران از ورود اسلام تا پایان دوران امویان، چه نقشی در تداوم یا تغییر قشر‌بندی اجتماعی ایران داشت؟ براین اساس فرضیة اصلی پژوهش آن است که ورود اسلام به ایران تغییرِ حاکمیت سیاسی و ساخت اجتماعی ـ فرهنگی ایران تا پایان دوران امویان را در پی داشت‌ و در نتیجه بخشی از قشربندی اجتماعی ایران متحول شد. این پ‍‍‍ژوهش با استفاده از روش جامعه‌شناسانۀ تدا اسکاچیول و با بهره‌گیری از نظریات تالکوت پارسونز‌‌‌، گی‌روشه و ماکس‌وبر انجام شده‌است. پژوهش حاضر براساس محورهای نظام‌ قشربندی و تقسیم‌بندی اقشار اجتماعی ایران پس از ورود اسلام، تأثیر دین اسلام بر قشربندی اجتماعی ایران، و بررسی عناصر «اعتبار»، «حیثیت» و «منزلت» اقشار اجتماعی ساماندهی شده است. نتیجة پژوهش حاضر آن است که ورود اسلام به ایران حاکمیت ارزش‌ها و هنجارهای جدید اجتماعی و تغییر ساختار سیاسی و اجتماعی را منجر شد که در نتیجة آن جایگاه ‌و‌ پایگاه برخی از اقشار اجتماعی (‌بالا و متوسط) دگرگونی‌ شد، اما تداوم ساخت اقتصادی ایران به تثبیت و تداوم‌بخشی از اقشار اجتماعی (فرودست) انجامید.

کلیدواژه‌ها

• ساسانیان
• امویان
• قشربندی اجتماعی
• ورود اسلام
• موالی