نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی،دانشگاه پیام نور تهران

2 استاد رشته تاریخ/ دانشگاه شهیدبهشتی ،

3 استاد پژوهشکده تاریخ/پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،

4 استاد تاریخ/دانشگاه الزهرا

چکیده

اصناف و پیشه‌وران از جمله گروه‌های اجتماعی محسوب می‌شوند که حیات آنان در روند نوسازی دورره پهلوی اول، دچار تحولاتی شد. یکی ازمهمترین این تحولات به القای رسمی قانون مالیات صنفی در آذر سال 1305ش مربوط می‌شود که در واکنش به ناتوانی اصناف در پرداخت این نوع مالیات صورت گرفت. این مقاله درصدد است تا براساس روش توصیفی-تبیینی و با استفاده از اسناد و منابع مرتبط، به واکاوی مهمترین علل نارضایتی و ناتوانی ازپرداخت مالیات‌های صنفی در میان اصناف و همچنین تأثیر لغو رسمی دریافت مالیات صنفی بر رابطه بین دولت واصناف بپردازد. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که تغییر شرایط کسب و کار و کاهش درآمدهای اصناف، واردات و مشکلات اجرایی قوانین، ازجمله علل این نارضایتی بوده است. همچنین با حذف مالیات صنفی اصناف مانند سایر گروه‌های شهری به یک شخصیت حقوقی منفرد در موضوع پرداخت مالیات تبدیل شدند.

کلیدواژه‌ها

اتابکی، تورج، (1390)، دولت و فرودستان، ترجمه آرش عزیزی، تهران: ققنوس.
اشرف وبنوعزیزی، (1387)،طبقات اجتماعی دولت و انقلاب در ایران، ترجمه سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نیلوفر.
اشرف،احمد، (1359)، موانع تاریخی رشد سرمایه داری در ایران، تهران: زمینه.
آبراهامیان، یرواند، (1391)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه کاظم فیروزمند و دیگران، تهران: مرکز.
آپتون، جوزف ام، (1361)، نگرشی بر تاریخ نوین ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران: نیلوفر.
آوری، پیتر، (1371)، تاریخ معاصر ایران، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران: عطایی.
اوضاع اقتصادی ایران در آغاز قرن بیستم، (1376)، گزارش هیئت بازرگانی هندبریتانیا اعزامی به جنوب شرقی ایران1904-1905م، تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
تاورنیه، ژان باتیست، (1369)، سفرنامه تاورنیه، ترجمه ابوتراب نوری، تهران: کتابفروشی تایید.
تحویلدار، میرزاحسین خان ابن محمد ابراهیم، (1388)، جغرافیای اصفهان، به کوشش الهه تیرا، تهران: اختران.
تقوی، نعمت الله، (1363)، نظام‌های مالیاتی در ایران، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، ش131، بهار63.
جمالزاده،محمد علی، (1335ق)، گنچ شایگان، برلین: کاوه.
جمالزاده،محمد علی، (1384)،گنچ شایگان، تهران: سخن.
خلیلی‌خو، محمدرضا، (1373)،توسعه و نوسازی ایراندر دوره رضاشاه، تهران:‌ انتشارات جهاد دانشگاهی.
دبیرالملک، (1303)، مالیات‌های مستقیم در ایران، مجله علوم مالیه و اقتصاد، ش اول، سال اول.
دهخدا، علی اکبر، (افست)، لغت‌نامه دهخدا، زیرنظر دکتر محمدمعین و دکتر سید جعفرشهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
 
دهنوی، نظامعلی، (1383)،اصناف بزاز و کلاهمال سنقر و کلیایی در طی سالهای 1305- 1303 ش، گنجینة اسناد، س 14، دفتر اول، ش 53.
راوندی، محمدبن علی بن سلیمان، (1333)، راحه الصدور، به اهتمام عباس اقبال و مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر.
رزاقی، ابراهیم، (1381)، اقتصاد ایران، تهران: نی.
رضایی، عبدالعلی، (1376)، روند شکل‌گیری اصناف و تحول سازمان صنفی در ایران،رسانه،س 8، ش 6.
روزنامه اطلاعات: شماره‌های 149،267، 111، 369، 447، 409، 100، 91
روزنامه حبل‌المتین: ش 39و40
سازمان اسناد و کتابخانه ملی (ساکما): 44508-240، 17128-240، 11888-240
سیف، احمد، (1373)، اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران: چشمه.
عیسوی،چارلز، (1362)، تاریخ اقتصادی ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران: گستره.
فرهنگ،منوچهر، (1386)،فرهنگ اقتصادی،تهران: نشر آسیم.
فلور، ویلم، (1365)، جستارهایی از تاریخ اجتماعی ایران در عصر قاجار، ترجمه ابوالقاسم سری، ج2، تهران: توس.
فلور، ویلم، (1371)،صنعتی شدن ایران و شورش شیخ احمد مدنی، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: توس.
فلور، ویلم، (1392)، جایگاه اصناف در نظام سیاسی اقتصادی و اجتماعی ایران از دوران صفویه تا انقلاب اسلامی، ترجمه حمید حاجیان پور و زینب تاجداری، پارسه، ش 20، س 13.
فلور، ویلم، (1393)، صنایع کهن در دوره قاجار، ترجمه علیرضا بهارلو، تهران: پیکره.
فوران، جان، (1392)، مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین، تهران: رسا، چاپ چهاردهم.
فهرست قوانین موضوعه و مسائل مصوبه دوره ششم تقنینیه،بی‌تا، بی‌نا.
فیوضات،ابراهیم، (1372)،بررسی تحولات استاد شاگردی در ایران، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
قلفی،محمدوحید، (1379)، مجلس و نوسازی در ایران، تهران:‌نی.
کاتوزیان،محمدعلی، (1374)،اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی، کامبیز عزیزی، تهران: مرکز.
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی؛ (کمام)،اسناد:
41/1/16/23/6، 8ج/1/22/46/6، 75/1/16/23/6، 30/1/24/51/6، 116/2/16/24/6، ج36/ 1/22/46/6، 9/1/35/70/6، 110/2/15/20/6، 96/2/20/43/6، 67/1/23/48/6، 241/3/17/32/6،16ج/1/39/73/6
123/2/2/1/6، 45/1/20/42/6، 61/1/20/42/6،25/1/22/46/6
کرزن، جرج ناتانیل، (1387)، ایران و قضیه ایران، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران:‌شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
کیوانی، مهدی، (1379)، اصناف، دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران: بنیاد دایره المعارف بزرگ اسلامی
لمبتون، آن، (1360)، نگرشی به جامعه اسلامی در ایران، ترجمه یعقوب آژند، تهران: مولی
لوح مشروح، مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی و اسلامی، تهران: مرکز پژوهش‌های کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
مجموعه قوانین و مقررات سالهای 1312-1300ش، 1388، تهران: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران
مختاری اصفهانی، (1380)،اسنادی از انجمن‌های بلدی تجّار و اصناف 1320-1300 ﻫ. ش، تهران:خدمات مدیریت و اطلاع‌رسانی دفتر ریاست جمهوری
میلسپو، آرتر چستر، (2536)، ماموریت آمریکاییها در ایران، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران: پیام
نفیسی، سعید، (1345)، تاریخ معاصر ایران، تهران: کتابفروشی فروغی
نوربخش، مسعود، (1381)، تهران به روایت تاریخ،ج4،تهران: نشر علم
هنرفر، لطف الله، (1350)،گنجینه آثار تاریخی اصفهان، اصفهان: کتابفروشی ثقفی
یکتایی، مجید، (1340)،تاریخ دارائی و گمرکات و انحصارات، تهران: پیروز
یوسفی فر،شهرام، (1389)،سرگذشت بازار بزرگ تهران، بازارها و بازارچه‌های پیرامونی آن در دویست سال اخیر، تهران: بنیاد ایرانشناسی