نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته تاریخ/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

2 استاد پژوهشکده تاریخ/ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

مهاجرت در جوامع انسانی با گونه‌های متعدد و هدف‌مند، به‌موجب موقعیت‌‌‌ها و شرایط گوناگون، به‌صورت انفرادی یا جمعی است. جامعة ایرانیِ عصر ناصری به‌فراخور زمانه و زمینة خود شاهد مهاجرت بود. در دورة انتشار روزنامة وقایع اتفاقیه شرایط نامناسب آب‌و‌هوایی و نیز پی‌آمدهای بد اقتصادی آن، در زندگی مردم تأثیر مستقیم گذاشته بود که به‌همراه مسائلی چون ظلم، تعدی، و شیوع بیماری موجب مهاجرت شد. مقالة حاضر با احصا و پایش اخبار پیگیری خواهد کرد که مسئلة مهاجرت تا چه‌اندازه و با چه حجم و فراوانی‌ای انعکاس یافت؟ حکام چه رویکردها و اقداماتی برای حل مسائل مهاجرت و رفع تبعات آن داشته‌‌‌اند؟ دست‌یافتن به علل و زمینه‌‌‌های مهاجرت، تحلیل مناطق مهاجرفرست و مهاجرپذیر، و نیز بررسی زمانی و مکانی آن را می‌‌‌توان از دیگر دستاوردهای این مقاله برشمرد. با روش تحلیل محتوا و گردآوری کلیة گزارش‌‌‌ها، مهاجرت به‌مثابة مسئلة اجتماعی تحلیل جامعه‌‌‌‌‌‌‌شناختی شده است.

کلیدواژه‌ها

آدمیت، فریدون (1362)، امیرکبیر و ایران، تهران: خوارزمی.
اقبال آشتیانی، عباس (1392)، امیرکبیر، تهران: نگاه.
افشارکهن، جواد (1390)، جامعه‌‌‌شناسی مسائل اجتماعی؛ کلیات، مفاهیم، و رویکردها، تهران: جامعه‌شناسان.
ایراندوست، کیومرث و همکاران (1392)، «تحلیل دگرگونی الگوی مهاجرت داخلی کشور با تأکید بر مهاجرت‌‌‌‌‌‌‌‌های شهری»، فصل‌نامة مطالعات شهری، س 3، ش 6.
بری، گونتر (1384)، روش‌های تحقیق رسانه‌ای، ترجمة مینو نیکو، تهران: ادارة کل پژوهش‌های سیما.
تنها، فاطمه و علی گلی (1392)، «بررسی روند مهاجرت‌‌‌های بین استانی ایران در سه دهة اخیر»، فصل‌نامة جمیعت، ش 85، 86.
حاج‌‌‌‌حسینی، حسین (1385)، «سیری در نظریه‌‌‌های مهاجرت»، فصل‌نامة مطالعات راه‌بردی، ش 41.
وقایع ‌اتفاقیه (1375)، با مقدمة اسماعیل رضوانی و جمشید کیانفر، تهران: ساکما.
زنجانی، حبیب‌‌‌الله (1380)، مهاجرت، تهران: سمت.
ساروخانی، باقر (1375)، درآمدی بر دایرة‌‌‌‌المعارف علوم اجتماعی، ج 2، تهران: کیهان.
صرافی، مظفر (1381)، «مهاجرت داخلی و مسئلة مدیریت شهری»، فصل‌نامة مدیریت شهری، ش 10.
صداقت‌‌‌کیش، جمشید (1389)، اخبار کردستان به روایت روزنامه‌‌‌های وقایع‌ اتفاقیه و روزنامة علیه ایران، و ایران، تهران: توکلی.
صدر هاشمی، سیدمحمد (1363)، تاریخ جراید و مجلات ایران، ج 3، اصفهان: کمال.
لمبتون، آن کاترین (1387)، تاریخ ایران؛ دورة افشار، زند، و قاجار، به‌سرپرستی پیتر آروی، ترجمة مرتضی ثاقب‌‌‌‌‌‌فر، تهران: جامی.
لهاسایی‌‌‌‌زاده، عبدالعلی (1386)، نظریات مهاجرت، شیراز: نوید.
قاسمی، سیدفرید (1372)، راهنمای مطبوعات عصر قاجار (1253 ق/ 1215 ش- 1304 ش)، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌‌‌‌ها.
قاسمی ‌‌‌‌اردهایی، علی و علی حسینی ‌‌‌راد (1387)، جریان‌‌‌های مهاجرت داخلی و ویژگی‌‌‌های مهاجران به‌ تفکیک استان، تهران: پژوهشکدة آمار مرکز آمار ایران.
کریپندورف، کلوس (1378)، تحلیل محتوا، ترجمة هوشنگ نایب، تهران: روش.
کوهی، کمال و همکاران (1392)، «تبیین مؤلفه‌‌‌های امنیت انتظامی مؤثر بر گرایش سرمایه‌‌‌گذاران به مهاجرت»، پژوهش‌‌‌‌های راه‌بردی امنیت و نظم اجتماعی، س 2، ش 2.
گیلبرت، آلن و ژوزف گاگلر (1375)، شهرها، فقر،وتوسعةشهرنشینیدرجهان سوم، ترجمة پرویز کریمی ‌ناصری، تهران: ادارة کل روابط عمومی و بین‌المللی شهرداری تهران.
نویدنیا، منیژه (1382)، «درآمدی بر امنیت اجتماعی»، فصل‌نامة مطالعات راه‌بردی، دورة ششم، ش 1.