نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ/ دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی/ دانشگاه تبریز

چکیده

 مواجهه مسلمانان با دنیای مدرن، آنان را به بازنگری در حوزه­های مختلف، از جمله حجاب زنان و حضور اجتماعی آنان وا داشت. در این بین، توجه مقاله حاضر معطوف به تبیین رویکرد نشریه تجدد­طلب ملانصرالدین، به مسئله حجاب و مشارکت اجتماعی زنان می­باشد. سوال ما در این تحقیق این است که؛ مصادیق حجاب از نظر ملانصرالدین چه بود و چگونه بین معانی سنتی حجاب و دلالت های مدرن از آن و مسئله حضور­اجتماعی زنان پیوند برقرار کرد؟ روش پژوهش، توصیفی و تحلیل محتوای مقالات ملانصرالدین در پنج سال نخست آن است. نتایج نشان می­دهد، ملانصرالدین با تأسی به تجدد­گرایی بحث حجاب را به چالش کشید و به حمایت از حضور اجتماعی زنان پرداخت. و با رد صریح هرگونه ارتباط بین حجاب و عفاف آن را برداشتی سنتی دانست و بر انتخابی بودن حجاب و عدم مغایرت آن با آموزه­های سنتی تاکید نمود.  

کلیدواژه‌ها

اروجی، فاطمه (1394)، «زن در اندیشۀ میرزا فتحعلی آخوندزاده»، ایران‌نامه، ش 1، دورۀ جدید.
آفاری، جانت (1379)، انقلاب مشروطۀ ایران، ترجمۀ رضا رضایی، تهران: بیستون.
ترابی فارسانی، سهیلا (1388)، «تکاپوی زنان عصر قاجار: فردیت جهان سنت و گذر از آن»، فصل‌نامۀ علمی ــ پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، ش 2.
توکلی طرقی، محمد (1370)، «زنی بود، زنی نبود: بازخوانی ”وجوب نقاب“ و ”مفاسد سفور“»، نیمۀ دیگر، ش 14.
توکلی طرقی، محمد (1382)، تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ، تهران: تاریخ ایران.
خسروپناه، محمدحسین (1382)، هدف‌ها و مبارزۀ زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، تهران: پیام امروز.
دشتکی‌نیا، فرهاد (1395)، «ملانصرالدین و مسئلۀ زنان؛ تحلیل رویکرد مجلۀ ملانصرالدین به مسئلۀ زنان»، دوفصل‌نامۀ علمی ــ پژوهشی تاریخ‌نامۀ ایران بعد از اسلام، س 6، ش 12.
ساناساریان، الیز (1384)، جنبش حقوق زنان در ایران، ترجمۀ نوشین احمدی خراسانی، تهران: اختران.
صادقی گیوی، فاطمه (1392)، کشف حجاب: بازخوانی یک مداخلۀ مدرن، تهران: نگاه معاصر.
عاملی رضایی، مریم (1389)، سفر دانه به گل: سیر تحول جایگاه زن در نثر دورۀ قاجار، تهران: تاریخ ایران.
مرنیسی، فاطمه (1380)، زنان پرده‌نشین و نخبگان جوشن‌پوش، ترجمۀ ملیحه مغازه‌داری، تهران: نشر نی.
ملانصرالدین (1324)، ش 14، ش 17، ش 19، ش 21، ش 22، ش 23، ش 24، ش 27، ش 28، ش 29، ش 36، ش 38، ش 39، ش 47.
ملانصرالدین (1325)، ش 1، ش 20، ش 21، ش 23، ش 27، ش 31، ش 42، ش 15، ش 22.
ملانصرالدین (1326)، ش 30، ش 37، ش 40، ش 41.
ملانصرالدین (1327)، ش 4، ش 6، ش 13، ش 17، ش 18، ش 28، ش 40، ش 42، ش 51.
ملانصرالدین (1328)، ش 23، ش 28، ش 31، ش 32.
میلانی، فرزانه (1379)، «تبعید بلبل مادینه از سرزمین گل و بلبل»، ایران‌نامه، ش 71.
نجم‌آبادی، افسانه (1374)، «دگرگونی ”زن“ و ”مرد“ در زبان مشروطه»، نیمۀ دیگر، ش 2.
نجم‌آبادی، افسانه (1384)، «اقتدار و نمایندگی: بازبینی فعالیت‌های زنان در دورۀ رضاشاه»، گفت‌وگو، ش 44.
نجم‌آبادی، افسانه (1384)، «نقش زن بر متن مشروطیت»، تلخیص نوشین طریقی، زنان، ش 134.