نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان،خرم آباد، ایران.

2 دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

چکیده

راه‌ها همواره به مانند شریان‌های حیاتی تأثیرات فراوانی بر ابعاد مختلف حیات بشر از جمله اوضاع اجتماعی، سیاسی و دوام و رونق حکومت‌ها و مملکت داشته‌اند. دولت‌ها در گذشته با احداث راه، سعی در کنترل اهالی مختلف کشور و رونق اقتصادی داشته‌اند. در اواخر دوره قاجار باتوجه به کشف نفت در خوزستان و اوضاع آشفته کشور ایجاد راه اهمیت بسزائی یافت؛ در این میان لرستان به سبب قرارگرفتن در مسیر پایتخت به خوزستان و کشف نفت در جنوب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار گردید. یکی از مهمترین اقدامات برای دسترسی به این مناطق، احداث راه ازتهران به خوزستان بود. احداث این راه از همان ورود قوای نظامی به لرستان در سال 1302ش، تا 1307ش. به طول انجامید.
 با ایجاد این راه و امنیت نسبی ایجاد شده در لرستان وتسهیل امکان تردد بومیان و دیگران در داخل و خارج این ناحیه و بخصوص مهاجرت برخی نظامیان و کادر اداری به این منطقه اوضاع اجتماعی دچار تغییراتی گردید. شیوه گردآوری این مقاله با رجوع به منابع کتابخانه‌ای ومبتنی بر تاریخ توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است و یافته‌های پژوهشی این مقاله نشانگر آثار قابل توجه پیامدهای اجتماعی ساخت جاده و واکنش اهالی به این طرح است.  همچنین تأثیر این راه بر اوضاع اجتماعی لرستان با توجه به متغیرهایی چون: اوضاع امنیتی، مهاجرت افراد نظامی و اداری به لرستان، اسکان عشایر، تغییرسبک زندگی، معیشت اهالی، رواج کشاورزی ،رشد شهرنشینی و ایجاد ادارات دولتی مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

ابن‌حوقل، ابوالقاسم محمدبن حوقل (1361). صورة الارض، ترجمه و توضیح: جعفرشعار، امیرکبیر، تهران.
اردلان، عزالممالک (1383). خاطرات حاج عزالممالک اردلان، به کوشش باقر عاقلی، تهران، نامک.
امیراحمدی، احمد (1373). خاطرات نخستین سپهبد ایران، به کوشش غلامحسین زرگری نژاد، تهران، موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.
امیراحمدی، احمد(1373). اسناد نخستین سپهبد ایران، به کوشش سیروس سعدوندیان، تهران، موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.
ایزد پناه،حمید (1384). لرستان در گذر زمان و تاریخ، تهران، اساطیر.
بصری، علی، (1335 ). یادداشتهای رضاشاه، ترجمه محمد حسین استخر، تهران، چاپ مطبوعات.
بهرامی، روح الله (1377). سیاست قومی پهلوی اول در قبال قوم لر، فصلنامه مطالعات راهبردی، تهران، پیش شماره اول، صص85-119.
بیات ، کاوه (1373). عملیات لرستان، اسناد سرتیپ محمد شاه بختی ، شیرازه.
جعفری، کریم (1387). نگاهی دیگر به برخورد رضا شاه با ایلات و عشایر، روزنامه اعتماد ملی، 30 اردیبهشت ، شماره 649 .
جلایر، رضا قلی (1376). در راه پشتکوه، به کوشش کاوه بیات، خرم‌آباد، شقایق، افلاک.
جهانبگلو، رامین (1379). ایران و مدرنیته، گفتگویی با پژوهشگران ایرانی و خارجی در زمینه رویایی ایران با دستاوردهای جهان، ترجمه حسین سامعی، تهران، گفتار.
دالوند، حمیدرضا، انقلاب اسلامی در لرستان، ج1، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی در لرستان، تهران، 1385.
دوبد، بارن (1388). سفرنامه لرستان وخوزستان، ترجمه:حسین آریا، تهران.
رزم آرا، حاجعلی (1322). جغرافیای نظامی ایران ( لرستان) ، تهران، سازمان انتشارات ارتش.
رزم آرا، حاجعلی ، (1382). خاطرات و اسناد سپهبد رزم آرا، به کوشش کامبیز آرا و کاوه بیات، تهران، شیرازه.
رشیدیان، هدایت اله (1381). خرم‌آباد در گذر جغرافیایی انسانی، خرم آباد، افلاک.
زرگر، علی اصغر (1388). تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در دوره رضا شاه، ترجمه کاوه بیات، تهران، پروین معینی.
ستراک، ویلیام تئودور (1387). حکومت شیخ خزعل بن جابر و سرکوب شیخ نشین خوزستان، ترجمه: صفاءالدین تبرائیان، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، تهران.
ستوده، یدالله (1388). شورش لرستان، خرم آباد، شاپورخواست.
صلاح، مهدی، محمدعلی نعمتی (1395). پیامدهای طرح اسکان عشایر بر حیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی لرستان (1302ش.تا1312ش.)، مجله پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، دانشگاه سیستان وبلوچستان، دوره 10، شماره 19.
 غضنفری امرایی، اسفندیار (1393). تاریخ غضنفری (روزگاران لرستاناز آغاز تا عصر پهلوی)، ج2، پس از مشروطیت، خرم آباد، شاپور خواست.
غنی، سیروس (1378). برآمدن رضاخان، ترجمه حسن کامشاد، تهران، نیلوفر.
فوران، جان (1386). مقاومت شکننده تاریخ تحولات اجتماعی ایران، ترجمه احمد تدین، تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا.
قراگوزلو، غلامحسین (1383). جنگهای لرستان، تهران، اقبال.
کجباف، علی­اکبر (1384). سیاست شیخ خزعل در جنوب ایران و خلیج­فارس در برابر انگلیس و رضاشاه، مجموعه مقالات همایش بین­المللی خلیج­فارس جلد یک، به اهتمام اصغر منتظرالقائم، اصفهان، دانشگاه اصفهان.
کدی، نیکی آر (1381). ایران در دوران قاجار و بر آمدن رضاخان؛ 1304 _ 1175 .ش، ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران، ققنوس، چاپ سوم.
مقدسی، ابوعبدالله محمدبن احمد (1361). احسن الاتقاسیم فی معرفة الاقالیم، ترجمه: علینقی منزوی، بخش دوم، تهران، شرکت مولفان و مترجمان ایران.
مکی، حسین (1324). تاریخ بیست ساله، ج2،تهران،کتاب فروشی محمدعلی علمی.
مورتسن، اینکه دمانت (1377). کوچ نشینان لرستان، ترجمه حسین آریا، تهران، پژوهنده.
نفیسی، سعید (1345). تاریخ معاصر ایران، تهران، کتابفروشی فروغی.
نوری اسفندیاری،  فتح الله (1335). رستاخیز ایران، مدارک، مقالات و نگارشات خارجی1323-1299، چاپخانه سازمان برنامه، تهران.
نیساری، سیروس (1350). جغرافیای ایران، تهران، چاپخانه پاد.
واعظ شهرستانی،نفیسه (1388). سیاست عشایری دولت پهلوی اول، تهران، نشر تاریخ ایران.
والیزاده معجزی، محمد رضا (1382). تاریخ لرستان روزگار پهلوی، حروفیه.
ویلسن، آرنولد (1363). سفرنامه ویلسن، ترجمه حسین سعادت نوری، تهران، وحید.
روزنامه ومجلات
سالنامه پارس
روزنامه ناهید
روزنامه اطلاعات
اسناد
آرشیو سازمان ملی اسناد،  مجموعه اسناد شماره 290000577- 240015486.
اسناد خاندانی تقی خان سپهوند موجود در کتابخانه شخصی غلامرضاخان سپهوند.
مصاحبه
اکبر محمدنیایی، مصاحبه کننده:کرم‌الله دریکوند، تیرماه 1394.