نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری تاریخ و کارشناس پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی

2 استادیار گروه تاریخ/ پزوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی/ تهران، ایران.

چکیده

در این پژوهش به روند اقدامات و تحولات بهداشتی و درمانی مناطق کردنشین در دوره پهلوی اول پرداخته شده است. با وجودی که تجربة گـذار از طـب سـنتی و مواجهـه بـا مفهـومی متجدد از پزشکی و بهداشت در دورة قاجار رقم خورد، نمودهای عینی این تحول در مناطق کردنشین با تأخیری دو سه دهه‌ای همراه بود. در دوره جنگ جهانی اول و ورود نیروهای متخاصم به صفحات غربی ایران، نخستین مراکز مدرن پزشکی دائر شدند و در دهه دوم سلطنت رضاشاه، با تأسیس بیمارستان‌ها و روش‌های مدرن، مبارزه با بیماری‌ها ادامه یافت. با توجه به تحولات و دگرگونی‌های اساسی بهداشت و درمان در دوره مورد مطالعه، این پژوهش بر آن است با تکیه بر اسناد و مدارک منتشر نشدة آرشیوی، روزنامه‌ها و با روش توصیفی – تحلیلی روند تحولات و اقدامات بهداشتی و درمانی مناطق کردنشین را در دورة مورد نظر بررسی نماید. نتایج پژوهش بیانگر دائر شدن تدریجی مراکز درمانی، داروخانه‌ها و کاربست روش‌های مدرن برای بیماری‌‌‌های مسری است. با این وجود در دوره مورد مطالعه، طبیبان و داروفروشان سنتی هم به حیات خویش ادامه داده و  در شهرهای کوچک و نواحی روستایی، آنها با چالشی جدی مواجه نشدند.

کلیدواژه‌ها

خلیلی، الیه.(2004م). یادر از گذشته ها؛ زندگی و سرگذشت یهودیان کرد ایران، کالیفرنیا، شرکت کتاب.
سلطانی، محمد علی.(1374ش). جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان، جلد 1، تهران، موسسه فرهنگی نشر سها.
م‍ح‍ب‍وبی‌ اردک‍انی‌، ح‍س‍ی‍ن‌،(1370ش). تاریخ‌ م‍وس‍س‍ات‌ ت‍م‍دنی‌ ج‍دید در ایران‌، ج1،تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
اسناد
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما) پرونده‌های شماره؛ 13621- 240 / ‌ 15102- 240/ 38098- 297/ 4731- 290 / 101693- 240/26075- 240/ 47604- 240/ 101693- 240/ 13621- 240/ 1580- 240/ 25440- 297/ 36109- 297/ 465- 296/ 473- 29/ 8210- 290
ساکما، اسناد نخست وزیری پرونده‌های شماره؛‌ 113009/ 111003/
روزنامه
روزنامه اطلاعات، 13 آبان 1308، سال چهارم، شماره 901
روزنامه ایران، 12 تیر 1305، شماره 2148
روزنامه ایران، 16 تیرماه 1305  شماره 2152
 روزنامه کوشش ۱ آذر ۱۳۱۲ شماره ۲۵۷ / ۱ مرداد 1312 شماره ۱۵۳ / ۱۰ تیر ماه ۱۳۰۵ شماره ۵۷ / ۱۰ دی ماه ۱۳۱۶ شماره 3/ ۱۱ اسفند ۱۳۰۴ شماره ۴۲ / ۱۲ خرداد 1317 شماره ۱۱۸ / ۱۳ تیر 1309 شماره ۱۳۸ / 15 خرداد 1315، شماره 120 / ۱۵ محرم ۱۳۴۵ شماره ۶۴ / ۱۶ اسفند 1307سماره ۴۶ / ۱۶ تیر ۱۳۱۴ شماره ۱۴۸ / ۱۶ تیر ماه 1309 شماره ۱۴۱ / 17 فروردین 1309 شماره 61 / ۱۸ اسفند 1309 شماره ۴۸ / ۱۸ بهمن 1312 شماره ۲۵ / ۱۹ اردیبهشت 1312 شماره ۱۹۴ / ۱۹ خرداد ۱۳۲0 مسلسل ۴۶۲۵ / ۲۱ بهمن ۱۳۱۸ شماره ۲۹ / ۲۲ خرداد 1309 شماره  ۱۱۹ / ۲۳ اردیبهشت ۱۳۱۷ شماره ۱۰۲ / ۲۴ اردیبهشت ۱۳1۵ شماره ۱۰۲ / ۲۴ آبان ۱۳1۲ شماره ۲۵۱ / ۲۵ محرم ۱۳۴۷ شماره ۱۲۹ / ۲۶ اسفند ۱۳۱۷ شماره ۵۷ / ۲۶ بهمن ۱۳۰7 شماره ۳۳ / ۲۹ تیر 1309 شماره ۱۴۹ / ۲۹ جمادی الثانی ۱۳۴۷ شماره ۲۴۹ / ۳ مرداد 1312شماره ۱۵۴ / ۳۰ فروردین ۱۳۱۳ شماره ۷۷ / ۳۱ اردیبهشت ۱۳۱۶ شماره ۱۱۰ / ۳۱ تیر 1318 شماره ۱۶۰ / ۳۱ تیرماه 1309 شماره ۱۵۱ / ۳۱ تیرماه ۱۳۱۸ شماره ۱۶0 / ۴ مهر ۱۳۱۴ شماره ۲۱۷ / 6 بهمن ۱۳۱۲ شماره ۱۵ / ۶ خرداد ۱۳۱۵ شماره ۱۱۲ / ۶ ربیع الاول ۱۳۴۴ شماره ۹۲ / ۶ ربیع‌الاول ۱۳۴۴ شماره ۹۲ / ۷ بهمن ۱۳۰۸ شماره ۱۸ / ۸ اردیبهشت 1309 شماره ۸۶ / ۸ سپتامبر ۱۹۳۱ شماره ۱۸۰ / ۸ مرداد ۱۳۱۷ شماره ۱۶۷ / ۹ بهمن ۱۳۱۲ شماره ۱۷ / ۹ خرداد 1312 شماره ۱۱۰ / ۹ مهر ۱۳۱۴ شماره ۲۲۱ /6 آبان 1305 شماره ۱۰۱ / 19 خرداد 1320 شماره مسلسل 4625 / 25 آبان 1311 شماره 247 / ۱۷ شهریور ۱۳۱۳ شماره ۱۹۱ / ۲۰ خرداد 1319 شماره ۱۲۷ /9 مهر ماه ۱۳۱۵ شماره ۲۱۹ /