نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه تاریخ، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

2 دکترای تاریخ ایران اسلامی، مدرس گروه تاریخ دانشگاه یاسوج. یاسوج، ایران.

3 دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه لرستان ، خرم آباد، ایران.

چکیده

این مقاله با استفاده از روش پژوهش‌های تاریخی مبتنی بر اسناد و مدارک آرشیوی، بر آن است تا به بررسی تأثیرات جمعیتی صنعت نفت در جزیره خارک در طی سالهای 1336تا 1356ش / 1957- 1977م بپردازد. از سویی، با نشان دادن پیوند میان صنعت نفت و رشد جمعیت، پیامدهای مترتب بر آن مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد. با توجه به یافته ها، پیشرفتهای ناشی از ورود نفت و توسعه صنعتی در جزیره خارک، پیامدهای متناقضی به همراه داشت. از طرفی با ایجاد فرصتهای شغلی، درآمد پایدار و توسعه زیرساختها و امکانات زیربنایی، ظرفیتهای فراوانی برای رشد جمعیت در جزیره ایجاد نمود و از طرفی دیگر، تبعات اجتماعی زیادی به همراه داشت و موجب اختلال در خدمات رسانی و تأثیرگذاری در فرآیند رشد و توسعه در سطوح محلی و ملی در کوتاه و بلندمدت گردید. در نتیجه، دولت و مسئولین را به ارائه و اجرای راهکارها و سیاستهای آگاهانه ای برای حل مشکلات جمعیتی در منطقه واداشت.

کلیدواژه‌ها

آگ­برن، ویلیام فیلدینگ و مری نیم­کوف(1380)، زمینه جامعه­شناسی، اقتباس ا.ح. آریان­پور، چ13، تهران: گستره.
امیراحمدی، هوشنگ و فریدون نیک­پور(دی 1369)، «رشد جمعیت و توسعه اقتصادی و اجتماعی در ایران»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، ش40: 47- 57.
بدن، لوئی(2536)، تاریخ عقاید اقتصادی، ترجمه هوشنگ نهاوندی،چ5، تهران: مروارید.
پازارگاد، بهاءالدین(1359)، تاریخ فلسفه سیاسی، چ4، تهران: زوار.
حبیبی، محسن و مینا رضایی(تابستان1392)، «شهر، مدرنیته، سینما؛ کاوشی در آثار ابراهیم گلستان»، هنرهای زیبا معماری و شهرسازی، دوره 18، ش2: 5- 16.
خسروی، خسرو(1342)، جزیره خارک در دوره استیلای نفت، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
 زنجانی، حبیب­الله(1371)،  مهاجرت، تهران: سمت.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 7/11/1337، سند 26704.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 20/8/1338،  249/ 6/ 1.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 21/2/1350، سند 698/4 ن.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 20/6/1350، سند527. 
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 20/10/1350، سند876.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 2/11/1350، سند 903.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 30/3/1351، سند 13111-220.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 26/6/1351، سند 2268/ن س.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 20/2/2535، سند 750.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 13/3/2535، سند 149/ ب .
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 9/4/2535، سند24541.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 22/8/2535، سند ر ن ع/4 – 5/3459. 
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 24/8/2535، سند 1073/ ش.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 18/1/2536، سند 4/ ش.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 28/2/2536، سند22500.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 19/4/2536، سند 512/8116.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سند 48845- 293.
سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1345، شهرستان بندر بوشهر(1347)، ج139، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1355، شهرستان بندر ماهشهر(1358)، ج59، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
سدیدالسلطنه کبابی، محمدعلی(1342)، بندرعباس و خلیج فارس(اعلام الناس فی احوال بندرعباس)،تصحیح و مقدمه احمد اقتداری، تهران: کتابخانه ابن­سینا.
سعیدی­نیا، حبیب­الله و احمد لعبت­فرد(پاییز 1395)، «صنعت نفت و توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق شمالی خلیج فارس؛ مطالعه موردی خارک  1335-1355ش/1956-1976م»، گنجینه اسناد، س26، ش103، دفتر سوم:  98- 115.           
سیری در صنعت نفت ایران(1348)، تهران: شرکت ملی نفت ایران، اداره کل روابط عمومی.
طاهرخانی، مهدی(1380)، «تحلیلی بر عوامل موثر در مهاجرت­های روستایی- شهری»، تحقیقات جغرافیایی، س16، ش62: 67- 93.
طرح گچساران خارک(2537)، تهران: شرکت­های عامل نفت ایران.
قدیری اصلی، باقر(1364). سیر اندیشه اقتصادی، چ6، تهران: دانشگاه تهران.
قره­باغیان، مرتضی(1373)، اقتصاد رشد و توسعه، ج 1 و 2، چ2، تهران: نی.
کشاورز، کریم(1363)، چهارده ماه در خارک یادداشت­های روزانه، چ1، تهران: پیام.
گریفین، کیت(1384)، راهبردهای توسعه اقتصادی، ترجمه محمدحسین هاشمی و حسین راغفر، چ3، تهران: نی.
متن قرارداد فروش نفت(بی­تا)، تهران: اداره مطبوعات و اطلاعات، دوره هجده قانونگذاری.
نراقی، یوسف(1380)، جامعه­شناسی و توسعه، تهران: فرزان­روز.