نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای تاریخ ایران. دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

عکاسان مانند جامعه‌شناسان نسبت به معضلات اجتماعی مانند فقر تعلق خاطر دارند. در عکس‌های ثبت شده از ادوار مختلف تاریخ ایران می‌توان زوایایی از زندگی مردم و محیط پیرامون آنها از پوشش، خوراک و بناها تا مراسم و آیین‌ها و حتی زوایای زندگی اجتماعی از جمله فقر را دید. در این مقاله چگونگی بازنمایی فقر در تصاویر لاکهارت از ایران مورد بحث است. سوال پژوهش این است که آیا آنچه لاکهارت در تصاویر خود از جامعه ایرانی بازتاب داده را می‌توان فقر محسوب کرد؟ در پاسخ به این سوال از جامعه‌شناسی بوردیو و به‌ویژه نظریه میدان او بهره برده‌ایم. این پژوهش بر مبنای داده‌های کتابخانه‌ای و اسناد تصویری تدوین و نگارش یافته است و نتایج بررسی نشان می‌دهد تصاویر لاکهارت بیانگر فقری است که به‌رغم آغاز دوره مدرنیزه شدن ایران در عصر پهلوی همچنان گریبانگیر مردم بود. «تمدن بولواری» رضاشاه به شهرهای بزرگ و برخی مراکز خاص محدود می‌شد و با دور شدن از مرکز جامعه و زندگی واقعی در ایران بیشتر خود را نشان می‌داد. تضادی که در تصاویر لاکهارت دیده می‌شود، به شکل مناسبی بیانگر این وضعیت است، در حالی که در شهری مثل آبادان بزرگترین پالایشگاه نفتی جهان را داریم، در همان حال در شهرهایی مثل خرمشهر یا مشهد مردم با فلاکتی دست و پنجه نرم می‌کنند که ناشی از سیاست‌های حکومت است.

کلیدواژه‌ها

ابوت، کیث ادوارد، (1396)، شهرها و تجارت ایران در دوره قاجار، ترجمه سید عبدالحسین رئیس‌السادات، تهران: امیرکبیر.
اشرف، احمد و علی بنوعزیزی، (1388)، طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، ترجمه سهیلا ترابی فارسانی، تهران: نیلوفر.
انصاری، منصور و فاطمه طاهرخانی، (1389)، «بررسی نظریه زبان و قدرت نمادین پیر بوردیو»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، سال اول، شماره سوم، صص 65-51.
برجر، جان، (1396)، درباره نگرستین، ترجمه فیروزه مهاجر، تهران: نشر بان.
بکر، هاوارد، (1387)، «عکاسی و جامعه‌شناسی»، ترجمه گلاره خوشگذران حقیقی، بیناب (سوره مهر)، شماره 12، صص 133-100.
توسلی، غلامعباس، (1383)، «تحلیلی از اندیشه بوردیو»،نامه علوم اجتماعی، سال یازدهم، شماره 23.
خوش‌آمدی، مرتضی، (1388)، گفتمان، فقر، قدرت با تمرکز بر جامعه‌شناسی بوردیو، تهران: بینش نو.
دورتیه، ژان فرانسوا، (1381)، «پیر بوردیو انسان‌شناس و جامعه‌شناس (یادی از بوردیو)»، ترجمه مرتضی کتبی، نامه انسان‌شناسی، شماره 1.
راچ، جک و جانت راچ، (1356)، جامعه‌شناسی فقر، ترجمه احمد کریمی، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم.
روحی، زهره، (1391) «شورمندی عکس»: رولان بارت، در http://www.anthropology.ir/node/14928
ریترز، جورج، (1374)، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علمی، چاپ دوم.
سونتاگ، سوزان، (1396)، درباره عکاسی، ترجمه نگین شیدوش، چاپ ششم، تهران: حرفه نویسنده.
شایان مهر، علیرضا، (1394)، پی‌یر بوردیو، تهران: اختران.
عبدالله‌یف، ز.ز، (1369)، «طبقه بورژوا و طبقه کارگر ایران در سال 1900 م.»، تاریخ اقتصادی ایران (عصر قاجار)، ویراستار چارلز عیسوی، ترجمه یعقوب آژند، تهران:نشر گستره، چاپ دوم، صص 78-62.
فاضلی، نعمت‌اله، (1391)، مردم‌نگاری هنر (جستارهای جامعه‌شناختی و انسان‌شناختی در زمینه هنر و ادبیات)، تهران: فخراکیا.
فکوهی، ناصر، (1384)، «پیر بوردیو: پرسمان دانش و روشنفکری»، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، شماره 5.
فلوسر، ویلم و دیگران، (1396)، تاریخ‌نگاری و عکس (جستارهایی پیرامون عکس به مثابه سندی تاریخی)، ترجمه محمدغفوری، تهران: آگه.
فوران، جان، (1390)، مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی، ترجمه احمد تدین، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
فورمان، آخور و دیگران، (1396)، نگاه‌ها به ایران: ایران پایان سده نوزدهم میلادی در مجموعه‌ عکس‌های هوتس، کتابخانه دانشگاه لایدن هلند، ترجمه مهدی عراقچیان، تهران: پرگار.
کدی، نیکی، (1369)، «دهقانان ایران در سال 1900م.»، تاریخ اقتصادی ایران (عصر قاجار)، ویراستار چارلز عیسوی، ترجمه یعقوب آژند، تهران:نشر گستره، چاپ دوم
گرنفل، مایکل، (1389)، مفاهیم کلیدی پی‌یر بوردیو، ترجمه محمدمهدی لبیبی، تهران: نشر افکار.
گل‌محمدی، محمود، (1388)، «عکاسی و فرهنگ عمومی»، نامه پژوهش فرهنگی، سال دهم، دوره سوم، شماره 7، صص 135-115.
لابن، ژان، (1359)، جامعه‌شناسی فقر (جهان سوم و جهان چهارم)، ترجمه جمشید بهنام، تهران: خوارزمی.
لوئیس، ا، (1353)، «فرهنگ فقر»، ترجمه ثریا.م، ماهنامه علوم اجتماعی، دوره 1، شماره 4، صص25-7.
محمدپور، ا، (1390)، «زنان و فرهنگ فقر»،مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد، شماره 1، صص 97-165
موذنی، احمد و علی بهشتی‌دوست (1396)، «بررسی رابطه بازتولید فرهنگی و طبقه اجتماعی با تاکید بر تقدیرگرایی (سرپرستان خانوار شهر اصفهان)»، جامعه‌شناسی کاربردی، سال 28، شماره پیاپی 68، صص 71-94
Ernest Tucker، LOCKHART, LAURENCE، Last Updated: May 24, 2013، http://www.iranicaonline.org/articles/lockhart-laurence.
Watton cherish, (2016),using photos as historical sources, november 17.