نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی ،دانشگاه میبد، میبد، ایران

2 استادیار گروه ایران شناسی، دانشگاه میبد، میبد ، ایران

چکیده

تصور غالب و تصویری که عموما از زنان دوره قاجار به‌ویژه در دوران پیشامشروطه در مطالعات به نمایش گذاشته شده است مؤید تصویری منفعل و کاملا حاشیه‌ای‌ست. اما بازخوانیِ انتقادی اسناد و مدارک آرشیوی غیررسمی و خانوادگی به‌ویژه اسناد فراهم آمده و جمع‌آوری شده توسط آرشیو برخط «دنیای زنان در عصر قاجار» که مؤید مناسبات اجتماعی در عرصه‌های کمتر مطالعه‌شده و محوریت این پژوهش است، نشان می-دهد زنان در نقش‌های مختلف از جمله زوجه، مادر و فعال اقتصادی در چارچوب‌های شرعی و سنتی، دارای حقوقی مقبول بوده و بر همین اساس، کنشگری اجتماعی تاثیرگذاری داشتند. نویسندگان بر همین اساس با استفاده از روش تحلیل تاریخی مبتنی بر اسناد و مدارک آرشیوی و مطالعات کوشیده‌اند، تصویری همه‌جانبه از فعالیت‌ها و اشتغالات زنان متعلق به قشرهای مختلف اجتماعی عصر قاجار را به‌دست دهند.

کلیدواژه‌ها

آرشیو برخط دنیای زنان در عصر قاجار (دزدعق) وابسته به دانشگاه هاروارد به آدرس:     
http://www.qajarwomen.org
دزدعق، مجموعه «میثم احمدی کافشانی»: سند شماره‏ی 18A15161 ؛سند شماره‏ی 46A15161؛سند شماره‏ی 66A15161؛سند شماره‏ی 157A15161؛ دزدعق، مجموعه «الهه بهرامی»: سند شماره‏ی38A16175
دزدعق، مجموعه «کارن»: سند شماره­ی 133 A1252؛ سند شماره­ی 136 A1252؛سند شماره‌ی 139A1252؛سند شماره­ی 155 A1252؛سند شماره­ی 199A1252؛سند شماره‏ی 210A1252؛سند شماره­ی 250A1252؛سند شماره‏ی 256A1252
دزدعق، «مجموعه­ی امیرحسین نیک­پور»: سند شماره­ی 42A14142؛سند شماره­ی 82A14142؛ سند شماره­ی 150A14142؛ سند شماره‏ی 521A14142
دزدعق، «مجموعه­ی جمال رادفر»: سند شماره­ی 1A16179،
سند شماره­ی 4A16179،سند شماره­ی 69A16179،سند شماره­ی 74A16179،       سند شماره‏ی84A16179،سند شماره‏ی 86A16179،سند شماره­ی 105A16179؛سند شماره‏ی 269A16179؛سند شماره­­ی 312A16179
دزدعق، «مجموعه­ی زانیار نوری»: سند شماره­ی 11A13118؛سند شماره‏ی 26A13118؛سند شماره‏ی 9B13118؛سند شماره­ی 17B13118؛سند شماره‏ی 26B13118؛سند شماره­ی 47B 13118
دزدعق، «مجموعه­ی آیران دیبی»:سند شماره­ی 2A14145؛سند شماره‏ی 53A14145؛سند شماره‏ی 82A14145؛سند شماره‏ی 84A14145
دزدعق، «مجموعه­ی محمد عسگری»:سند شماره32A141
دزدعق، «مجموعه­ی سیدمهدی خطیبی»:سند شماره­ی 18A1256
دزدعق، «مجموعه­ی بهمن بیانی»:سند شماره‏ی 066B31
دزدعق، «مجموعه­ی موزه قاجار»:سند شماره­ی 28A14150
دزدعق، «مجموعه­ی غلامرضا سحاب»:سند شماره‏ی 1A13106
دزدعق، «مجموعه­ی آذرکیوان و محمدرضا رفیعی»:سند شماره­ی 9A1280
دزدعق، «مجموعه‏ی سعید بدیهی»:سند شماره‏ی 38A15166
دزدعق، «مجموعه­ی مرکز اسناد و کتابخانه‏ی استان یزد»:سند شماره‏ی 31A13122
دزدعق، «مجموعه‏ی رضا سرابی اقدم»:سند شماره‏ی 32A14148
دزدعق، «مجموعه‏ی آستان قدس»:سند شماره‏ی 69A14126
دزدعق، «مجموعه‏ی اشرفی»:سند شماره‏ی 187‏A1138
دزدعق، «مجموعه‏ی موزه‏ی مردم­شناسی اوز»:سند شماره‏ی 1A16184
دزدعق، «مجموعه‏ی مجید قاضی‌زاده»:سند شماره­ی 2A16187
دزدعق، «مجموعه‏ی بهرام شیخ‌الاسلامی»:سند شماره‏ی 111A1139؛سند شماره‌ی 183A1016
دزدعق، «مجموعه‏‏ی عبدالعلی سلطانی مطلق»:سند شماره­ی  16A1258
ابوریحان بیرونی (1351). التفهیم لأوایل صناعه تنجیم، با تعلیقات جلال­الدین همایی، انجمن آثار ملی، تهران. کریستین­سن، آرتور (1368). کریستین سن، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، دنیای کتاب، تهران.
جواهری، مریم (1395). پژوهشی در عقدنامه‌های ازدواج دوره قاجار، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد.
حجازی، بنفشه (1381). ضعیفه: بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر صفویه، قصیده­سرا، تهران.
حجازی، بنفشه (1385). تاریخ هیچکس: بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر افشاریه و زندیه، قصیده­سرا، تهران.
حجازی، بنفشه (1394). تاریخ خانم­ها: بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر قاجار، قصیده­سرا، تهران.
حسینی، مریم (1393). ریشه­های زن­ستیزی در ادبیات کلاسیک فارسی، چشمه، تهران.
خسروپناه، محمدحسین (1381). هدف­ها و مبارزه زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، پیام امروز، تهران.
رضایی، امید (1390). درآمدی بر اسناد شرعی دوره قاجار، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
ملاصدرا، (بی­تا). اسفار اربعه، مکتبه مصطفوی، قم.
مهریزی، مهدی (1386). شخصیت و حقوق زن در اسلام، علمی و فرهنگی، تهران.
میربغدادآّبادی، فرشیده (1392). «امیدوار به روایتی متفاوت از تاریخ زنان»، گفتگو با فرشیده میربغدادآبادی، مدیر اجرایی پروژه دنیای زنان در عصر قاجار، اندیشه پویا، س دوم، ش 9، مرداد و شهریور 1392.
نجم­آبادی، افسانه (1392). «به دنبال تاریخ خانه به خانه می­گردیم»، گفتگوی آمنه شیرافکن با افسانه نجم­آبادی درباره پروژه آرشیو آنلاین دنیای زنان در عصر قاجار، اندیشه پویا، س دوم، ش 9، مرداد و شهریور 1392.
دهقان‌نژاد، مرتضی و الهه محجوب (1394). «روابط حقوقی زن و مرد دوره‌ی قاجار در نظام خانواده»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، ش 2، صص 33-51.
طیباتی، حسین (1353). «سیری در قباله‌های ازدواج»، هنر و مردم، ش 140-141، صص 66-73.  
علیپور‏، نرگس (1389). «منع برده فروشی در عصر قاجار‏به روایت اسناد»، فصلنامه مطالعات اسلامی: تاریخ و فرهنگ، س چهل و دوم، ش 4/85.