نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری باستان شناسی ، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دانشیار گروه باستان‌شناسی ،دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 دانشیار گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

4 استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

در فرهنگ هندواروپایی، خویشکاری خدایان آسمانی در پیوند با ارابه­رانی بازنمایی شده و در عصر برنز، ارابه در تمدن­های هیتیت و مصر؛ کارکرد رزمی داشته­است. علاوه بر این، شواهد باستان­شناسی فراوانی از ارابه از تمدن­های باستانی میان­رودان، یونان و ایران عصر هخامنشی برجای مانده­است؛ امّا به درستی کارکردهای ارابه و ارابه­رانی در این تمدن­ها شناخته شده نیست. بنابراین سوالات اصلی این پژوهش این است: کارکردهای چندگانه ارابه در تمدن­های میان­رودان، یونان و هخامنشیان در عصر باستان چیست؟ و براساس روابط میان­فرهنگی این کارکردهای چندگانۀ ارابه چه شباهت­ها و تفاوت­هایی با هم دارند؟ داده­های این پژوهش با روش کیفی به شیوۀ توصیفی، تحلیلی و تطبیقی مطالعه شده­اند. به طور کل نقش ارابه در اساطیر هندواروپایی و کارکرد رزمی ارابه در تمدن­های هیتی و مصری به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر کارکردهای ارابه در هر سه تمدن تأثیر داشته و این کارکردها با سایر ابعاد فرهنگی این تمدن­ها برهمکنش داشته­اند. بدین­ترتیب می­توان تأثیر و تأثر کارکردهای ارابه بر اقتصاد، قشربندی اجتماعی، جنگ، مراسم آیینی و خویشکاری ایزدان سماوی، تفریح، ورزش و سرگرمی را مشاهده نمود. جنبۀ نظامی، اساطیری و تفریحی ارابه در میانروان برجسته بوده و در یونان بُعد آیینی، ورزشی و اجتماعی داشته است. در ایران جنبه نظامی، اجتماعی و اساطیری­ـ­آیینی نمودهای بارزتر ارابه بودند.

کلیدواژه‌ها

Extended Abstract

The function of chariot in Achaemenid era Iran, ancient Mesopotamia and Greek

The most important functions of charioteer in Indo-European culture were the movement of these communities from valleys to plains and lowlands, which led to social dynamism in new areas and cultural interaction with the inhabitants of these areas, and finally the spread of Indo-European language and culture. In this culture, the celestial gods such as the sun, the Indian Nastiya, and the Persian Mitra had functions that represented the movement of the chariot, and the hero of the charioteer was the earthly symbol of these gods, that after death was been buried with the chariot. During the Bronze Age of the Middle East, Hittite and Egyptian civilizations used chariots on the battlefield. There is a lot of archeological evidence of chariots from the ancient civilizations of Mesopotamia, Greek, and the Achaemenid Empire. So the main questions of this study are: what are the multiple functions of chariot in the civilizations of Mesopotamia, Greek, and the Achaemenids in ancient times? And based on intercultural relations, what are the similarities and differences between these multiple the chariot functions? Data of this study includes a variety of archaeological evidence and written documents, which have been collected to do a desk study by taking notes on cards. In this study, the data been studied with a holistic view to the different cultural dimensions of all three civilizations and intercultural relations with other cultures and civilizations such as Indo-European, Hittite, ancient Egypt, etc by the qualitative method in form descriptive, analytical, and comparative manner based on a social approach. In Mesopotamia, from the late Sumer period, city-states used chariots for war. In this civilization, the rich social class had the chariot and their charioteer made them a symbol of the earthly function of the gods Ishtar, Ningirsu, and Otto. Thus, they gained a kind of legitimacy to be appointed to great jobs. During the Assyrian period, with the acquisition of more wealth, it became possible to finance the chariot in large numbers, and in addition to war, chariot was also used for sports, recreation, and entertainment. The Mesopotamian kings represented their warlike and recreational chariot for the same legitimacy as the gods, these gods regulated and blessed the lives of the people of Mesopotamia. Chariot functions in Mesopotamia also influenced Iranian culture. The Iranian people brought chariot to Iran to oppose the two rival imperialisms of Assyria and Urartu. Iranian fighters seize power without a strong civilian structure and gain power and legitimacy by establishing security and their military function was represented in the function of the gods of the chariots of Mehr, Anahita, Soroush and, Ashi and in the royal celebration of Mehregan, the chariots of the gods Ahuramazda, Anahita and Mehr had a ritual function and symbolized the king's function. The Achaemenid military king, like the king of Assyria, used chariots for entertainment and hunting. The Achaemenids increased the efficiency of chariots in war by inventing the scythed chariots. In general, charioteer in Iran has been related to the military social class and its rituals. In the western world, ancient Greek, the chariot adapted the use of war from the Hittite civilization, however, this was not the main use of the chariot in Greek society. Influenced by Indo-European culture, the chariot race was first performed at the funeral of the heroic aristocracy, the chariot was a manifestation of his heroic aristocracy and function as a proud citizen who shone like the sun in life and went to the world of the dead at death. The Greek aristocracy, which paid for the chariots and horses were considered worthy and honored citizens. Nobles who sought more honor introduced an exciting chariot race to the Olympics, in which the general public competed as charioteers, shortly afterward, the women also ran this racing. This was in contrast to Mesopotamian civilization and the Achaemenid period, that chariots had only military use and domination. The gods of the charioteer all three civilizations of Mesopotamia, ancient Greek and the Achaemenid period were among the celestial gods who were influenced by the Indo-European god of the charioteer. The chariot was a symbol of the life-giving sun, like a kingdom that dies after a period of useful life, the sun also sets.

 

کتابنامه
ادی، سموئیل کند (1392)، آیین شهریاری در شرق، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
اطهریان مریان، سید حسین (1378). کالبد شکافی و انحطاط سیاسی، تهران: نشر بقعه.
الیاده، میرچا، (1389)، رساله در تاریخ ادیان، ترجمۀ جلال. ستاری، تهران: سروش.
اوتو،والتر فریدریش (1396)، تئوفانیا: جانمایۀ دین یونان باستان، ترجمۀ منوچهر اسدی. چ1، تهران: نشر ثالث.
بهار، مهرداد (1384)، ادیان آسیایی، تهران: چشمه.
جانستون، سارا ایلز (1394)، درآمدی بر دین­های دنیای باستان، ترجمۀ جواد فیروزی. تهران: ققنوس.
دایسون، رابرت هنری (1386). «معماری عصر آهن در حسنلو گزارش تحقیقی». در: دژ حسنلو دوره  IVB 1100 تا 800 ق.م، ترجمۀ علی صدرائی و صمد علیون، تهران: انتشارات گنجینه هنر.
دوشائنسی، مائد (1386)، «یراقهای اسب از حسنلو». در: دژ حسنلو دوره IVB 1100 تا 800 ق.م. ترجمۀ علی صدرائی و صمد علیون، تهران: انتشارات گنجینه هنر.
سلیم، محسن (1390)، تاریخ تمدن و فرهنگ ایران زمین، تهران: جامی.
شیری، افسانه (1387)، «خدای آتش در اساطیر ایران و یونان باستان». کتاب ماه هنر. صص 106-115.
شی­یرا، ادوارد (1386)، الواح بابل، ترجمۀ علی­اصغر حکمت، تهران: علمی و فرهنگی.
عالم، عبدالرحمن (1391)، بنیادهای علم سیاست، چ 24، تهران: نی.
عیسوی، روژان، مهرداد محرم­زاده و حسن محمدزاده (1389). «نگاهی به اسب و اسب سواری در ایران»، مطالعات ایرانی،  سال 9، شماره 17، صص 133-156.
فرای، ریچارد نلسون (1386)، میراث باستانی ایران، ترجمۀ مسعود رجب نیا، تهران: علمی و فرهنگی.
کرافورد، هدیت (1387)، سومر و سومریان، ترجمۀ زهرا باستی، چ 1، تهران: سمت.
ماسکار، اسکار. وایت (1386)، «نبرد حسنلو در اواخر قرن نهم ق.م»، درک دژ حسنلو دوره IVB 1100 تا 800 ق.م، ترجمۀ علی صدرائی و صمد علیون، تهران: انتشارات گنجینه هنر.
مظلومی، رجبعلی (1387)، بازنگری بر فلسفه، اصول و مبانی تربیت­بدنی، (تلحیقات محمدحسین رضوی و نصراللّه سجادی)، نشر شمال پایدار.
موسوی، مهرزاد (1390)، جستاری در پیشینه هنر هخامنشی، شیراز: رخشید.
موسوی، میرطیب (1383)، ارتش  و سیاست از نظر تا عمل، تهران: مردم­سالار.
ناردو، دان (1392). یونان باستان، ترجمۀ مهدی حقیقت خواه، ققنوس: تهران.
نیبرگ، هنریک ساموئل (1383)، دین­های ایران باستان، ترجمۀ سیف الدین نجم آبادی، کرمان: دانشگاه شهید باهنر کرمان.
وینتر، آیرین. جی (1386)، «جام حسنلو سی سال بعد »، در: دژ حسنلو دوره 110IVB  تا 800 ق.م، ترجمۀ علی صدرائی و صمد علیون، تهران: انتشارات گنجینه هنر.
هال، جیمز (1390)، فرهنگ نگاره­ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمۀ رقیۀ بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
هینلز، جان راسل، (1385)، شناخت اساطیر ایران، مترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی، چ 1، تهران: چشمه.
Anderson, John K (1975). “Greek chariot-borne and mounted infantry”, American Journal of Archaeology, 175-187.
Anthony, David W (1995). “Horse, wagon & chariot: Indo-European languages and archaeology”, Antiquity, vol.69, no. 264: 554-565.‏
Bale, John (2002). Sports geography, Routledge. ‏
Bertman, Stephan (2003). Handbook to life in ancient Mesopotamia, Oxford University Press.‏
Bitros, George. C & D. Karayiannis Anastassios (2010). “Morality, institutions and the wealth of nation: Some lessons from ancient Greece”, European Journal of Political Economy, vol. 26, no.1: 68-81.
Bordessa, Kris (2006). Tools of the Ancient Greeks: A Kid's Guide to the History & Science of Life in Ancient Greece (Build It Yourself) Paperback – Illustrated, Nomad Press.
Mock, Carle. T (2015). “The Mortal Race: Mankind and the First of the Funeral Games of Patroclus”, The Journal of the Braniff Graduate School of Liberal Arts.
Chiang, Shih-Cong Fan (2015). Urban Civilians' Experiences in the Romano-Persian Wars, 502-591 CE, Doctoral dissertation, London: Centre for Hellenic Studies, King's College London.
Chrissanthos, Stefan G (2008). Warfare in the Ancient World: From the Bronze Age to the Fall of Rome: From the Bronze Age to the Fall of Rome. ABC-CLIO.‏  
Crowther, Nigel B (2007). Sport in ancient times, Greenwood Publishing Group.‏
Curtis, John (1998). “A chariot scene from Persepolis”, Iran, vol.36, no.1: 45-51.‏
Daqing, Wang (2007). “On the ancient greek a¥wv”, Procedia Social and Behavioral Sciences, vol. 2 (2010): 6805–6812.
Dercksen, Jan Gerrit (1999), Trade and finance in Ancient Mesopotamia: proceedings of the First MOS Symposium (Leiden 1997), Nederlands Historisch-Archaeologisch Institution.‏ 
Dezső, Tamás (2012). The Assyrian Army, ELTE-Ókortörténeti Tanszék.‏
Dombrowski, Daniel A (2009). Contemporary athletics and ancient Greek ideals, University of Chicago Press.
Dunning, Eric & Chris Rojek (1992). Sport and leisure in the civilizing process, Palgrave Macmillan, a division of Macmillan Publishers Limited.
Dusinberre, Elspeth RM (2010). “Anatolian crossroads: Achaemenid seals from Sardis and Gordion”, In The World of Achaemenid Persia. History, art and society in Iran and the Ancient Near East. Proceedings of a conference at the British Museum, London (pp. 323-336).
Edzard, Sibylle & Dietz Otto Edzard (1997). Gudea and his dynasty (Vol. 1), University of Toronto Press.
Girginov, Vassil & Jim, Parry (2005). The Olympic games explained, London and New York: Routledge.
Hunt, Norman Bancroft (2008). Living in Ancient Mesopotamia, Infobase Publishing.
Kent, Roland G (1953). Old Persian (Gerammar, Texts, Lexicon), New Haven:  American Oriental Society.
Kuiper, Kathleen (Ed.) (2010). Mesopotamia: The world's earliest civilization. Britannica Educational Publishing.
Kuzmina, Elena Efimovna (2002). “On the origin of the Indo-Iranian”, Current anthropology, vol. 43, no,2: 303- 304.‏
Kyle, Donald G (2014). Sport and spectacle in the ancient world (Vol. 5), John Wiley & Sons. ‏
Levinson, David & Karen, Christensen (1999). Encyclopedia of world sport: from ancient times to the present, Oxford University Press, USA.‏
 Licheli, Vakhtang (Ed.). (2007). Achaemenid culture and local traditions in Anatolia, Southern Caucasus and Iran: new discoveries. Brill. ‏
Littauer, Mary Aiken (1972). “The military use of the chariot in the Aegean in the Late Bronze Age”, American Journal of Archaeology, vol.76, no 2:145-157. ‏
Malandra, William W (Ed.). (1983). An introduction to ancient Iranian religion: Readings from the Avesta and Achaemenid inscriptions (Vol. 2). U of Minnesota Press.
McIntosh, Jane (2005). Ancient Mesopotamia: new perspectives, ABC-CLIO.
Moorey, Peter Roger Stuart (1986). “The emergence of the light, horse‐drawn chariot in the Near‐East c. 2000–1500 BC”, World Archaeology, vol.18, no.2:196-215. ‏
Nardo, Don (2009). Ancient Mesopotamia, Greenhaven Publishing LLC.
Nyberg, Henrik Samuel (1974). A Manual of Pahlavi. Vol 2. Wiesbadan.
Orlin, Louis L (2007). Life and thought in the ancient Near East. University of Michigan Press. ‏
Parpola, Asko (2005). “The Nâsatyas, the chariot and Proto-Aryan religion”, Journal of Indological Studies, vol.16, no.17: 1-5.
Pinches, T. G. (1912). Mesopotamian Archæology. An Introduction to the Archæology of Babylonia and Assyria, By Percy SP HandcockM. A. With numerous illustrations and two maps. Macmillan.
Root, Margaret Cool (1999). “The Cylinder seal from Pasargadae: of wings and wheels, date and fate ”,  Iranica antiqua, vol.34, 157-90. ‏
Sacks, David., Oswyn, Murray & Lisa R, Brody (2014). Encyclopedia of the ancient Greek world. Infobase Publishing.
Sajjadi, S. Mansur Seyyed (2007). “Wall Painting from Dahaneh-ye Gholaman (Sistan)”, In Achaemenid Culture and Local traditions in Anatolia, Southern Caucasus and Iran (pp. 129-154). Brill. ‏
Salisbury, Joyce E (2001). Encyclopedia of women in the ancient world, ABC-CLIO.
Sansone, David (1992). Greek athletics and the genesis of sport, Univ of b
Scanlon, Thomas F (2002). Eros and Greek athletics, Oxford University Press. ‏
Sweet, Waldo E (1987). Sport and recreation in ancient Greece: A sourcebook with translations, Oxford University Press.  ‏
Wallenfels, Ronald & Jack M, Sasson (2000). The Ancient Near East: an encyclopedia for students, Scribner.
Weippert, M. H. E., Schneider, T., Frahm, E., Garr, W. R., Halpern, B., van den Hout, T. P., & Winter, I. J. (2003). Culture and History of the Ancient Near East.
Xenophon. Hellenica, Books I-V. (1961). With an English Translation by Carleton L. Brownson Hardcover.
Young, David C (2008). A brief history of the Olympic games, John Wiley & Sons.
Yadin, Yigael (1963). The Art of Warfare in Biblical Lands, vol.2, New York: McGraw Hill.