جستجو در معنا و تلقی مردم آذربایجان از مشروطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه تاریخ دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 پژوهشگر فرادکتری تاریخ و استاد مدعو دانشگاه تبریز ، تبریز، ایران

چکیده
انقلاب مشروطه، سنت­ متفاوت حضور عامه مردم در مناسبات قدرت و پیکارهای سیاسی به جای گذاشت. بنابراین بررسی میزان فهم و درک آنان از مفهوم مشروطه­ در شناخت بیشتر زوایای فکری انقلاب ­مشروطه شایان توجه است. این مقاله با استفاده از منابع اصیل و با اتکا به روش تحلیل­محتوا درصدد بر­آمده است سیر تحول معنایی مشروطه در میان عامه مردم و فرودستان در آذربایجان عصر مشروطه را مورد بررسی قرار­دهد. سوال اصلی این است چه دریافتی از مشروطه در منظومه فکری عامه ­­مردم آذربایجان وجود­­داشت. به دلیل ناآشنایی جامعه ایران با مشروطه این مفهوم در میان توده­ها ناشناخته بود و تصویر روشنی از ماهیت و مضمون آن وجود نداشت. بدین لحاظ توده­ها، مشروطه را نه در معنای واقعی آن بلکه مطابق با نیازهای خود درک­کردند و آن را در پیوند با آسایش و رفاه عمومی و عدالت و پایان ظلم و ستم کارگزاران دستگاه دولتی یافتند. عامه مردم در پی بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی خود بودند و تحقق این امر را مرتبط با استقرار حکومت مشروطه می­دانستند. نکته قابل تأمل اینکه این واژه در ادامه معادل عدالت­خواهی و قانون­خواهی قرار­گرفت؛ چراکه امید می­رفت با تصویب قوانین زندگیشان سامان بهتری پیدا کنند.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله English

Pursuing in the Azrbaijans’ people understanding and concept of Constitution

نویسندگان English

Abbas Ghadimi Ghidari 1
Zahra Kazemi 2
1 Associate professor of history, Tabriz university, Tabriz, Iran
2 Postdoctoral researcher of history, Tabriz university, Tabriz, Iran.
چکیده English

Constitutional Revolution changed the tradition toward the presence of the general public in power affairs and political battles. Therefore, the level of people’s understanding of the Constitutional concept is significant for understanding various aspects of the Constitutional Revolution. In this study, the proceed of the virtual evolution of the Constitution among the general public and inferiors has been investigated in Azerbaijan in the Constitution era using original and authentic references based on the content analysis method. The main question is what conception of Constitution existed among the general public of Azerbaijan. Due to the unfamiliarity of Iran society with the Constitution, this concept was strange to the majority of people, and there was no clear illustration of its nature and contents. For this reason, the majority influenced by constitutional activists perceived the Constitution based on their needs and not its real nature. They found it linked to the social welfare, comfort, justice, and the end of the cruelty of government organizations (agencies). The general public wanted to improve their economic and social conditions and thought they could achieve it via establishing a Constitutional government. The point is that this lexicon became equivalent to seeking justice and law because there was hope for passing law for better conditions.

کلیدواژه‌ها English

Constitutional Revolution
Azerbaijan
General public
Justice
Law
Constitutional meaning
ابراهیم اوف، ت.ا (1360). پیدایش حزب کمونیست ایران. ترجمه ر. رادنیا. تهران: نشر گونش.
اشرف، احمد( 1372). «چهار روایت از انقلاب مشروطه». ایران نامه، ش1،س 11.
انقلاب مشروطه ایران(1392). ویراسته هوشنگ ا. شهابی و ونسا مارتین. ترجمه محمد ابراهیم فتاحی. تهران: کتاب پارسه.
آبراهامیان،یرواند(1394). مردم در سیاست ایران. ترجمه بهرنگ رجبی. تهران: چشمه.
آدمیت، فریدون (1363) فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت. تهران: پیام.
آدمیت، فریدون (بی­تا) ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران. تهران: پیام.
آدمیت، فریدون(1340). فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت. تهران: انتشارات سخن.
آفاری، ژانت(1380). انقلاب مشروطه ایران.ترجمه حیدر رضائی. تهران: انتشارات بیستون.
آقا بخشی، علی و مینو افشاری راد(1383). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: نشر چاپار.
بیرو، آلن( 1366). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه باقر ساروخانی. تهران: کیهان.
پاولویچ، م وت‍ری‍ا، س‌. ای‍ران‍س‍ک‍ی‌(1357). سه مقاله درباره انقلاب مشروطه ایران. ترجمه م. هوشیار. تهران: امیر کبیر.
پورعزت،علی اصغر ( 1387). مبانی دنش اداره دولت و حکومت. تهران: سمت.
ثقه­الاسلام تبریزی، میرزاعلی (1389).رسائل سیاسی. به اهتمام علی­اصغرحقدار.تهران: نشرچشمه.
ثقه­الاسلام تبریزی، میرزاعلی(1355).مجمل حوادث یومیه مشروطه در نصرت الله فتحی. مجموعه آثار قلمی                ثقه­الاسلام تبریزی. تهران:انجمن آثار ملی.
حائری، عبدالهادی (1364) .تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق . تهران: امیر کبیر.
حجاریان، عفیفه، علی­اصغر پورعزت و دیگران( 1390 تابستان). «بررسی جایگاه عامه مردم در سیستم مهار و موازنه قدرت»، فصل­نامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت بهبود و تحول، س 21، ش 64.
دهخدا، علی اکبر(1345). لغت نامه.تهران: انتشارات موسسه لغت نامه دهخدا.
راتسیلاو، آلبرت چارلز (1386). کنسول در شرق: خاطرات جنرال کنسول انگلستان از زندگی سیاسی خود و اتقلاب مشروطیت ایران. ترجمه رحبعلی کاویانی. تهران: موسسه تحقیقات علوم انسانی.
روزنامه اتحاد:  س 1، ش4، 18/ صفر/ 1326.
روزنامه انجمن: س1، ش 39 ، 20/ دیحجه الحرام/ 1324؛ ش 42، 27/ دیحجه الحرام/ 1324 ؛ ش43 ، 29/ دیحجه الحرام /1324؛ ش 44 ، غره/ محرم / 1325؛ ش45 ،3/ محرم / 1325؛ ش 46، 6/ محرم / 1325 ؛ ش 47، 13/ محرم/ 1325؛ ش 48 ، 15/ محرم/ 1325؛ ش49، 17/ محرم/ 1325؛ ش 53، 28/ محرم/ 1325؛ ش 58، 7/ صفر / 1325؛ ش 59، 8/ صفر / 1325؛ ش 60 ، 13/ صفر / 1325؛ ش 61 ، 14/ صفر / 1325؛ ش 62؛ ش 69، 11/ ربیع الاول/ 1325؛  ش 73 ، 12/ ربیع الاول / 1325؛ ش 74 ، 16/ ربیع الاول / 1325 ؛ ش 76، 25/ ربیع الاول / 1325؛ ش 83 ، 5/ ربیع­الثانی/1325؛  ش 85 ، 8 /ربیع­الثانی/1325؛  ش 86 ، 11/ ربیع­الثانی/1325؛ ش 87، 12/ ربیع­الثانی/1325؛  ش 89، 17/ ربیع­الثانی/1325؛ ش91، 20/ ربیع­الثانی/1325؛ ش 92، 22/ ربیع­الثانی/1325 ؛ ش 94، 25/ربیع الثانی/1325؛ ش 95، 26/ ربیع الثانی/1325؛ ش96، 28/ ربیع­الثانی/1325؛ ش 100، 4/ جمادی­الاول/ 1325؛ ش 101، 7/ جمادی­الاول/ 1325؛ ش 102، 8/ جمادی­الاول/ 1325؛ ش 108، 26/ جمادی­الاول/ 1325.
روزنامه آذربایجان:  س1 ، ش 3، 22/ محرم /1325؛ ش 7، 22/ صفر / 1325؛ ش 11 ، 22/ ربیع الاول/ 1325؛ ش 12، غره/ ربیع الاخر/ 1325؛ ش 14، 24/ ربیع الاخر/ 1325.
روزنامه ملانصرالدین س 1، ش3، 9/ ربیع الاول / 1324؛  ش 12، 14/ ربیع الاول / 1324؛ ش 24، 9/ شعبان/ 1324.
روزنامه ملی:  س 1،ش 1،غره/ رمضان/ 1324؛ ش 6 ،/ شوال/ 1324؛ ش7، / شوال/ 1324 ؛ ش 12، 12/ شوال/ 1324؛ ش 19، 24 /شوال/1324؛ ش 21، 6/ ذیعقده/ 1324؛  ش22 ، 7/ ذیعقده / 1324؛ ش 25، 17/ ذیعقده/ 1324 ؛ ش 26، 20/ ذیعقده/ 1324 ؛ ش 27، 22/ ذیعقده /1324؛ش  28 ، 25/ ذیعقده/ 1324 ؛ش 30 ، 29/ ذیعقده / 1324؛  ش 31، 2/ ذیحجه الحرام/ 1324؛ ش32 ، 4/ ذیحجه الحرام ؛ ش 34، 9/ ذیحجه الحرام ؛ ش 35، 11/ ذیحجه الحرام/ 1324.
شاکری،خسرو( 1384). پیشینه های اقتصادی- اجتماعی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال دموکراسی. تهران: اختران.
طالبوف تبریزی، عبدالرحیم (1396) . آزادی و سیاست. تهران: امید فردا.
طاهرزاده بهزاد،کریم(1363). قیام آذربایجان در انقلاب مشروطیت ایران. تهران: انشارات اقبال.
طباطبائی، جواد( 1399). ملت،دولت وحکومت قانون جستار در بیان نص و سنت. تهران: مینوی خرد.
عسیوی،چارلز (1362).تاریخ اقتصادی ایران.(عصر قاجار 1332-1215ه.ق)ترجمه یعقوب آژند. تهران: گستره.
فشاهی،محمد­رضا(1360) تکوین سرمایه­داری در ایران( 1796- 1905). تهران: گوتنبرگ.
قدیمی قیداری، عباس(1399). «نظام نامه انتخابات و انتخابات نخستین دوره مجلس شورای ملی در آذربایجان (1285ش/ 1324ق)». فصل­نامه علمی پژوهشی جامعه شناسی تاریخی، دوره 12، ش1.
کاتوزیان، محمد­علی (همایون)(1372).اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی. ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی. تهران: مرکز.
کسروی، احمد ( 1312). تاریخ مشروطه ایران. تهران: امیرکبیر .
 گولد، جولیس، ولیام ل .گولب (1376). فرهنگ علوم اجتماعی. گروه مترجمان. تهران: مازیار.
محمدقلی زاده، جلیل(1335). قربانعلی بک و نه داستان دیگر.ترجمه محمد کشاورز. تهران: انتشارات نگاه.
نادرمیرزا (1360). تاریخ و جغرافی دارالسلطنه تبریز. به اهتمام محمد مشیری. تهران: اقبال.
ناظم­الاسلام کرمانی، محمد(1376 ). تاریخ بیداری ایرانیان.ج1. .به اهتمام علی­اکبر سیرجانی. تهران: پیکان.
ویجویه­ای، محمد باقر( 1386). تاریخ انقلاب آذربایجان و بلوای تبریز. به تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. تهران:امیر کبیر.
 وینسنت، اندرو( 1376). نظریه های دولت. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نی.
هاول،واتسلاف(1398). قدرت بی­قدرتان. ترجمه احسان کیانی­خواه. تهران: فرهنگ نشر نو.
هدایت مخبرالسلطنه،مهدی قلی­خان(1363). طلوع مشروطیت.تهران: انتشارات جام.
یزدانی، سهراب (1388). مجاهدان مشروطه. تهران: نی.
29cilt. (2004) Ankara. turkiye diyanat vakfi. 
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 21
بهار و تابستان
شهریور 1400
صفحه 199-220

  • تاریخ دریافت 06 تیر 1400
  • تاریخ بازنگری 12 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش 10 آبان 1400