نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی و اقتصاد، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 استادیار جامعه شناسی دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران(نویسنده مسئول)

3 دانشیار جامعه شناسی دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

در عصر صفوی و بخصوص در دوران سلطنت شاه عباس اول مجموعه ای از اقدامات و اصلاحات نهادی سبب تحول عظیمی در امر تجارت گردید و شکوفایی تجاری و اقتصادی کوتاه مدتی را موجب گردید. در واقع انسان ایرانی پس از سالیان متمادی دوره ای از رونق و شکوفایی اقتصادی را هر چند کوتاه تجربه نمود. اما این شکوفایی دولت مستعجل بود و اصلاحات اقتصادی این دوره به انباشت بلند مدت سرمایه و رشد پایدار اقتصادی منجر نشد. در این خصوص دیدگاههای مختلفی در جهت تبیین آن ارائه شده است که اغلب با توجه به استیلا و وابستگی به تئوری های کلان، بر عوامل ساختاری چون استبداد و استبدادزدگی جامعه ایرانی به عنوان مانعی در جهت رشد پایدار اقتصادی در این دوره تأکید نموده اند. لذا توجه چندانی به به کنشگر و فاعل انسانی و فرهنگ و نگرش های حاکم بر اذهان او نشده است. لذا در این پژوهش سعی شده است با روش تاریخی و تکنیک تحلیل محتوای عرفی منابع دوره صفویه، به بررسی فرهنگ و اخلاق کار ایرانیان در عصر صفوی به عنوان تبیینی بر عدم استمرار رشد پایدار اقتصادی در این دوره پرداخته شود. در کل تحلیل داده های مربوط به این عصر نشان می دهد که محتوای فرهنگ و اخلاق کار ایرانیان در این دوره به گونه ای بوده است که نه تنها اصلاحات نهادی و رونق اقتصادی کوتاه مدت عصر صفوی را پشتیبانی نمی کرده، بلکه به عنوان مانع و رادعی در مقابل این رونق اقتصادی عمل کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Extended Abstract

A contemplation on the cultural and work ethic of Iranians in the Safavid era                                                                                                                                      

Introduction: The concern and question of underdevelopment or less developed of Iranian society has always occupied the minds of many Iranian researcher and thinkers. In response to this question of the underdevelopment of Iranian society, the majority of analyses have focused on structural and macro-scale political and economic problem, and they have emphasized factors such as the internal tyranny of Iranian society and the domination of political over the economic sphere, or the dominance of certain from production methods in Iranian society or official institution and social classes. But the point that has been ignored in these researchers is the attention and investigation of human subject and their role in underdevelopment situation of the historical society of Iran. In fact, in these analyses, the attitudes and approaches of Iranian people in facing economic activities, in general and the attitude towards work, in particular, have not been addressed. This concern leads us to concept of work ethics. Work ethics have been defined as an attitudinal structure and set of work-related values, in such a way that when a person has a high work ethics, work becomes the center and basis of his life, and it attaches intrinsic value to hard work, self –reliance, effective use of time, delaying immediate pleasures, and moral principles and values in work. In general, although structural and macro-scale analyses have explanatory power to some extent for the issue of Iran, s underdevelopment, they are insufficient and one-dimensional. Therefore, paying to the work ethic and the way of Iranian encounter with work, from the perspective of the micro level of analysis, is a response to the underdevelopment and less developed of the Iranian society. Throughout the history of Iran, at time, we have faced with conditions that put us on the threshold of development and beginning of an economic boom. One of these historical situations appeared in the Safavid period. In the Safavid era and especially during the time of Shah Abbas I, a series of reforms and institutional measures caused a huge change in trade and Iranian people of this era also experienced prosperity, economic boom and to some extent, a level of welfare. But this economic prosperity was short-term and did not last long and did not lead to sustainable economic growth. Considering the dominance of macro analysis over the analysis of Iran's historical underdevelopment, this research has analyzed the work ethics of Iranians in the Safavid era with a micro-level approach and attention to human subjects, and has tried to answer this question with this approach. Why, despite the creation of infrastructure and economic reforms, sustainable economic prosperity was not possible.

Methodology: This research has investigated historical documents and sources of the Safavid era with a qualitative approach and historical method, using conventional content analysis technique. The unit of analysis in this research is the structure of work ethics in the Historical-Iranian person in the Safavid era. In this area, by using the purposive sampling method, numerous historical sources such as travelogues and diaries, writings of princes and court officials, books related to geography and history of cities, Tazkere, public histories and secondary sources of social history and analysis related to it, were reviewed, and finally, by considering the obtained data, categories related to the culture and work ethics of Iranians were extracted.

 

Findings, discussion and conclusions: The analysis of the data of the Safavid era showed that the human society of this era, influenced by its cultural beliefs and values, surrendered to fatalism, conservatism and the spirit of compatibility. These moods and temperamental characteristics, affected the attitude and the type of exposure of the Iranian of this period towards work and effort and created a work culture and ethics with components and characteristics such as the lack of priority of work in life, laziness, minimal independence in work, the unethical texture of work and the use of unethical methods of gaining profit, disregarding time and not believing in rushing in work, seeking fun and aimless leisure, and stagnation and lack of innovation in work, were manifested. This culture and work ethic not only did not support and accompany the economic reforms of the Safavid era, but at times it was manifested as an obstacle to continuity and a sustainable boom.

Keyword: Sustainable Economic Growth, work ethic, Safavid historical, Conventional content analysis

اسمیت، یان(1356). سفرنامه یان اسمیت، چاپ در کتاب «اولین سفرای ایران و هلند»، ترجمه ویلم فلور، به کوشش داریوش مجلسی و حسین ابوترابیان، تهران: کتابخانه طهوری
اشرف، احمد(1359). موانع تاریخی رشد سرمایه داری در ایران: دوره قاجاریه، تهران: زمینه
آزاد ارمکی، تقی(1384)، پاتوق و مدرنیته ایرانی، تهران: لوح فکر
آصف، محمد هاشم(1348). رستم التواریخ، تصحیح محمد مشیری، تهران: تابان
اولیاچلبی(1338). سفرنامه اولیا چلبی(قسمت آذربایجان و تبریز)، ترجمه محمد صادق همایونفرد، تهران: انتشارات کتابخانه ملی ایران
اولئاریوس، آدام (1385).سفرنامه آدام اولئاریوس: ایران عصر صفوی از نگاه یک آلمانی، ترجمه احمد بهپور، تهران: نشر ابتکار نو
ایمان، محمدتقی، نوشادی، محمود رضا(1390). «تحلیل محتوای کیفی»، پژوهش، سال 3، شماره 2، 15-44.
پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ(1363). اسلام در ایران(از هجرت تا پایان قرن نهم هجری)، ترجمه کریم کشاورز، چاپ هفتم، تهران: نشر پیام
پیگولوسکایا، ن. و و همکاران(1353). تاریخ ایران(از دوره باستان تا پایان سده هجدهم میلادی). ترجمه کریم کشاورز، تهران: نشر پیام
تکاندرفن دریابل، ژرژ(1351). ایترپرسیکوم(گزارش سفارتی به دربار شاه عباس اول)، ترجمه محمود تفضلی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران
جعفریان، رسول(1379). صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، 3 مجلد، تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه
جوزافا باربارو و دیگران(1349). سفرنامه ونیزیان در ایران(شش سفرنامه). ترجمه منوچهر امیری، تهران: خوارزمی
 چلبی، مسعود(1385). مجوعه مقالات تحلیل اجتماعی در فضای کنش، تهران: نی.
حریری، نجلا(1385). اصول و روش های پژوهش کیفی،تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی
خواند امیر(1380). حبیب السیر فی اخبار افراد بشر، تصحیح محمد دبیر سیاقی، جلد چهارم، چاپ چهارم، تهران: خیام
تاورنیه، ژان باتیست(1389). سفرنامه تاورنیه، ترجمه حبیب ارباب شیرانی، چاپ دوم، تهران: نشر نیلوفر.
-ترکمان، اسکندربیگ(1335). تاریخ عالم آرای عباسی، به کوشش ایرج افشار، 2 مجلد، تهران: امیرکبیر.
دسیلوا فیگوئرا، دن گارسیا(1363). سفرنامه دن گارسیا دسیلوا فیگوئرا؛ سفیر اسپانیا در دربار شاه عباس اول،ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران: نشر نو.
دلاواله، پیترو(1370). سفرنامه پیترو دلاواله؛ قسمت مربوط به ایران، ترجمه شعاع الدین شفا، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ذکایی، محمد سعید(1386). تحول الگوی گذران اوقات فراغت در جوامع غربی و ایران، مجله رشد آموزش علوم اجتماعی،دوره 10، شماره 4، 30-34.
رویمر، ه. ر(1393). دوره صفویان، چاپ شده در کتاب «تاریخ ایران، دوره صفویان»، پژوهشی از دانشگاه کمبریج، ترجمه یعقوب آژند، چاپ ششم، تهران: جامی
راوندی، مرتضی(1371). تاریخ اجتماعی ایران، جلد 6، تهران: امیر کبیر.
سانسون، نیکلا(1346). سفرنامه سانسون؛ وضع کشور شاهنشاهی ایران در زمان شاه سلیمان صفوی، ترجمه تقی تفضلی، تهران: انتشارات ابن سینا.
سیوری، راجر(1389). ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، چاپ شانزدهم، تهران: نشر مرکز.
شاردن، ژان(1393). سفرنامه شاردن(دوره 5 جلدی)، ترجمه اقبال یغمایی، چاپ دوم، تهران: انتشارات توس.
فلیک، اووه(1397). درآمدی بر تحقیق کبفی، ترجمه هادی جلیلی، چاپ دهم، تهران: نشر نی
فیوضات، ابراهیم، حسینی نثار، مجید(1383). «بررسی جایگاه کار و کوشش در شعر فارسی»، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 41-42،  105-130.
فوران، جان(1386). مقاومت شکننده؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال های پس از انقلاب اسلامی، ترجمه احمد تدین، تهران: نشر رسا.
کاتف، فدت آفاناس یویچ(2536). سفرنامه، ترجمه محمد صادق همایونفرد، تهران: انتشارات کتابخانه ملی ایران
کروسینسکی، یوداش تادیوش(1363). سفرنامه کروسینسکی؛ یادداشت های کشیش لهستانی عصر صفوی، ترجمه عبدالرزاق دنبلی، چاپ اول، تهران: نشر توس.
کمپفر، انگلبرت(1363). سفرنامه کمپفر، ترجمه کیکاووس جهانگیری، تهران: نشر خوارزمی
کیوانی، مهدی(1395). پیشه وران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی، ترجمه یزدان فرخی، چاپ دوم، تهران: نشر امیرکبیر.
 لمبتون، ا. ک. س(1345). مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مته، رودی(1400). تفریحات ایرانیان، مسکرات و مخدرات از صفویه تا قاجاریه، مترجم ماتی صالحی علامه، چاپ چهارم، تهران: نشر نامک
-منجم یزدی، ملاجلال الدین محمد(1366)، تاریخ عباسی یا روزنامه ملاجلال، به کوشش سیف الله وحیدنیا، تهران: نشر وحید
مینورسکی (1334). سازمان اداری حکومت صفوی-تحقیقات، حواشی و تعلیقات مینورسکی بر تذکره الملوک، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: نشر زوار.
 معیدفر، سعید(1386). «اخلاق کار و عوامل مؤثر بر آن در میان کارکنان ادارات دولتی»، فصلنامه رفاه اجتماعی، 6(23)،321-324.
نصرآبادی، محمد طاهر(1378). تذکره نصرآبادی، تصحیح محسن ناجی نصرآبادی، دو مجلد، تهران: اساطیر
وبر، ماکس(1397). اخلاق پروتستان و روح سرمایه داری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، پریسا منوچهری کاشانی، چاپ هشتم، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
ویلیس، کتی(1393). نظریه ها و تجربه های توسعه، ترجمه حسین ایمانی جاجرمی و پیمان پوررجب، تهران: نشر پژواک
Boatwright, J. R., & Slate,R.J.(2002). Development of an Instrument to access work Ethics. Journal of Industrial Teacher Education, 39(4),1-23.
Cherrington, D. J. (1980). The work ethic: working values and values that work. Newyork: AMACOM.
Lipset, M. S. (1990). The work ethic-then and now. Public Interest:61-69.
Miller, J. M., Woehr.J.D., & Hudespeth, N. (2001). The meaning and Measurment of work ethic: construction and initial validation of a multidimentional inventory. Journal of vocational behavior, 59, 1-39.
Petty,C. G., & Hill, R.(2005).work ethic chrasteristic:Percived work ethic of supervisors and workers. Journal of STEM Teacher Education, 42(2),5-20.
-Weber. M. (1958). The protestant ethic and the spirit of capitalism. translated by Talcott Parsons, London and Newyork: Routledge.