نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه باقرالعلوم(ع)
2 عضو هیات علمی گروه معارف، دانشگاه امیر کبیر
چکیده
مشاغل و پایگاه‌های درآمدی یکی از مؤلفههای تاریخ اجتماعی است که واکاوی گونه‌ها، قلمرو، خاستگاهها و ابعاد آن می‌تواند گوشههایی تازه از زندگی مردم در گذشته را بنمایاند. بیتوجهی نسبی منابع متعارف تاریخی به تاریخ اجتماعی زمینهساز اقبال به دیگر منابعی است که در تقسیم اولیه در شمار منابع تاریخی قرارنمیگیرند. دیوانهای شعر را باید از جملۀ این منابع شمرد. در این دیوان‌ها به انبوهی از مسائل و مؤلفههای مربوط به زندگی اجتماعی اشاره شده است. استخراج و سپس گردآوری اطلاعات دربارۀ آنها روزنه‌ای است به سوی فهم متن و واقعیت اجتماعی روزگاران گذشته. این مقاله با رویکردی وصفی و با استفاده از تکنیک جستوجوی نام مشاغل و پایگاه‌های درآمدی در پنج دیوان شعر از شاعران پارسی‌سرای قرنهای هشتم و نهم ایران و دستهبندی آنها کوشیده است به این پرسش پاسخ دهد که مشاغل و پایگاه‌های درآمدی یادشده در این دیوان‌ها در بستر یک مطالعۀ تکمیلیِ دیگر تا چه اندازه متأثر از آموزههای دینی بوده است. این بررسی نشانمیدهد که در ایران، در روزگار بین خرابیهای حملة مغولان و آبادانی عصر صفویه، آموزههای دینی در مشاغل دینآورد شامل سه دسته مشاغل مرتبط با اجرای عبادات دینی (شامل سه شغل)، مشاغل مرتبط با اجرای احکام اجتماعی دینی (شامل سه شغل) و مشاغل مرتبط با آموزش و ترویج دین (شامل چهار شغل) و مشاغل دینپرورد شامل دو دسته مشاغل مرتبط با اجرای احکام دینی و مراسم (شامل پنج شغل) و مشاغل مرتبط با ساخت و ادارة اماکن دینی (شامل سه شغل) و نیز پایگاه‌های درآمدی (شامل چهار شغل) نقش داشته است.
کلیدواژه‌ها
)