نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
چکیده
دسته‌بندی مشاغل و پیشه‌ها در تاریخ اجتماعی ایران، ازنظر صدمه، عوارض و آسیب‌هایی که در هنگام انجام کار روزانه به جسم پیشه‌وران وارد می‌آید، طرح تازه‌ای است که پژوهش حاضر در تلاش است تا بامطالعه متون تاریخی ایران دوره مغول، به‌وسیله آن پرتوی بر آن بیفکند و بدین ترتیب شماری از داده‌های متون تاریخی را در دیدگاه تاریخی نوینی به کار گیرد. مقاله حاضر باهدف یاد شده و به شیوه توصیفی و تحلیلی، به این پرسش می‌پردازد که گزارش متون تاریخی ایران روزگار پس از مغول و ایلخانی، از صدمات و آسیب‌های ناشی از اشتغال پیشه‌وران به کار روزانه در چه زمینه‌هایی بوده است؟ نظر به‌تازگی حوزه موضوعی، فرضیه‌ای به شیوه معمول برای آن در نظر گرفته نشده است. به‌هرروی یافته‌های پژوهش نشان خواهد داد که آلودگی محیط کار و مواد خام یا اولیه کار پیشه‌وران و آسیب آن بر تنفس و استنشاق پیشه‌وران در آن محیط، ازجمله مواردی از زیان‌های مشاغل در این دوره بوده که حتی باوجود مهارت و تجربه پیشه‌وران، بازهم زیانمندی آن‌ها
ممکن و بسیار محتمل بوده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
آملی، شمس‌الدین(1381)، نفائس الفنون و عرایس العیون، به تصحیح ابوالحسن شعرانی و سید ابراهیم میانجی، تهران: اسلامیه.
ابراهیمی، معصومه(1392)، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج1، ذیل مدخل «آهنگری»، تهران: دایره المعارف بزرگ اسلامی.
ابن بزاز، درویش توکلی(1376)، صفوه الصفا، به تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: زوار.
ابن‌بطوطه، محمد بن عبدالله(1417)، رحله، به تصحیح عبدالهادی تازی، ریاض: اکادیمیه المملکه المغربیه.
ابن فوطی، کمال‌الدین عبدالرزاق(1381)، الحوادث الجامعه: رویدادهای قرن هفتم هجری، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ادیب کرمینی، علی بن محمد(1385)، تکمله الاصناف، به تصحیح علی رواقی با همکاری سید زلیخا عظیمی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
اصابتی،محمد، خالقان، محمود و پرکنی، امیرعباس(1393)، مجموعه مقررات مشاغل سخت و زیان‌آور، تهران: فدک.
افلاکی، احمد بن اخی ناطور(1385)، مناقب العارفین، تصحیح تحسین یازیجی، تهران: دنیای کتاب.
افشین وفایی، محمد و فیروزبخش، پژمان(1393)، «سرایش و کتابت مثنوی»، بخارا، سال شانزدهم، شماره 104، بهمن و اسفند.
انوری، حسن(1381)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
بلخی، جلال الدین مولانا(1384)، دیوان کبیر شمس، به تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: طلایه.
پرتو بیضایی کاشانی، حسین (1382)، تاریخ ورزش باستانی ایران(زورخانه)، تهران: زوار.
پطروشفسکی، ایلیا پائولویچ(1357)، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ترجمه کریم کشاورز، تهران: نیل.
دلاواله، پیترو(1384)،سفرنامه پیترو دلاواله، ترجمه شعاع الدین شفا، تهران: علمی فرهنگی.
دهخدا، علی‌اکبر(1377)، لغت‌نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
ذیلابی، نگار(1396)، «حرفه آهنگری در منابع اسلامی از منظر تاریخ اجتماعی»، تاریخ و تمدن اسلامی، ش 26، ص 39-60.
جوینی، عطاملک(1385)، تاریخ جهانگشای جوینی، به تصحیح محمد قزوینی، تهران: دنیای کتاب.
چنگیزی، اسماعیل(1393)، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج17، ذیل مدخل «دباغی»، تهران، دانشنامه جهان اسلام، نسخه الکترونیکی:
https://rch.ac.ir/article/Details/9102
دوغلات، میرزا محمد حیدر(1383)، تاریخ رشیدی، تصحیح عباس قلی غفاری فرد، تهران: میراث مکتوب.
رازی، عبدالجلیل(1391)، بعض مثالب النواصب فی نقش بعض فضائح الروافض: معروف به نقض، به تصحیح میرجلال الدین محدث ارموی، تهران: سازمان چاپ و نشر.
راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین(1999)، محاضرات الأدباء و محاورات الشعراء و البلغاء، بیروت: دار الأرقم بن أبی الأرقم.
رضوی، ابوالفضل(1388)، شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانان، تهران: امیرکبیر.
زمانی، کریم(1377)، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران: اطلاعات.
سعدی، مصلح الدین(1381)، بوستان، به تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
سعدی، مصلح الدین(1384)، گلستان، به تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
سلیمی موید، سلیم(1395)، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج4، ذیل مدخل «دباغی»، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
شهری، جعفر(1371)، طهران قدیم، تهران: معین.
شیخلی، صباح ابراهیم سعید(1976م)، الاصناف فی العصر العباسی، نشأتها وتطورها، بغداد: وزاره الاعلام.
-------------------(1362)، اصناف در عصر عباسی، ترجمه هادی عالم زاده، تهران: دانشگاهی.
عبید زاکانی(1999)، کلیات عبید زاکانی، به تصحیح محمدجعفر محجوب، نیویورک: بیبلیوتیکا پرسیکا.
غزالی، امام محمد(1386)، احیاء علوم الدین، ترجمه حسین خدیو جم، تهران: علم فرهنگی.
غزالی، امام محمد(1383)، کیمیای سعادت، به تصحیح حسین خدیو جم، تهران: امیرکبیر.
کیوانی، مهدی(1379)، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم بجنوردی، ج9، ذیل مدخل«اصناف»، تهران: دایره المعارف بزرگ اسلامی.
کیوانی، مهدی(1400)، بازرگانی و اصناف پیشرو در عهد صفوی، تهران: مرکز دایره المعارف
لین، جرج(1388)، ایران در اوایل عهد ایلخانی: رنسانس ایرانی، ترجمه ابوالفضل رضوی، تهران: امیرکبیر.
متین، پیمان(1394)، در دانشنامه فرهنگ مردم ایران، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج3، ذیل مدخل «حجامت»، تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
مستوفی، حمدالله(1364)، تاریخ گزیده، به تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
المشیری، مجتبی، بهنیافر، احمدرضا(1401)،«تحلیل حقوقی و اخلاقی بازنشستگی پیش از موعد، از کار افتادگی و فوت در مشاغل سخت و زیان آور»، اخلاق در علوم و فناوری، سال هفدهم، بهار، ص 24-28.
موسی پور بشلی، ابراهیم(1395)، دین زیسته و زندگی روزانه: پژوهشی در فرهنگ دینی مردم عادی ایران، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
مولانا، جلال الدین بلخی(1929م)، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد الین نیکلسون، لیدن: بریل.
نصیرالدین توسی، محمد بن محمد(1387)، اخلاق ناصری، به تصحیح مجتبی مینوی و مجتبی حیدری، تهران: خوارزمی.
نسفی، عزالدین(1386)، کشف الحقائق، به تصحیح احمد مهدوی دامغانی، تهران: علمی فرهنگی.
Du Mans, R. (1890)، Estat de la Perse en 1660, par Charles Schefer, Paris: libraire de la societe asiatique de l`ecole des langue orientales vivantes.
Floor, W.M(1975) " The guilds in Iran: an overview from the earliest beginning till 1972", Z. D .M .G , no .125,p99- 116.
Floor, W.M(1987) "Asnaf", Encyclopedia Iranica, London and New york: Luzac.
Keyvani, M(1982), Artisans and guild life in the later Safavid period: Contributions to the social-economic history of Persia, Berlin: Klaus Schwarz.
Lambton, Ann.K.S(1996)،Continuity and changes in medieval Persia: Aspects of administrative Economic and Social History 11th -14th Century, London: I.B. Tauris& Co Ltd.
Lane, George(2003)،Early Mongol rule in thirteenth-century Iran: a Persian renaissance, New York: Routledge Curzon.
Lewis, B(1937)، "The Islamic Guilds", The Economic History Review, Vol. 8, No. 1, Nov, p.20-37.
Massignon, L(1949). "Islamic Guild", Encyclopedia of social sciences, vol. viii, New York , The Macmilan, Company,1949,p: 214-216.
)