کارکردهای مذهبی – اجتماعی بازار در مصر عصر والیان تا برآمدن فاطمیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تاریخ/ دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار گروه تاریخ/ دانشگاه تربیت مدرس

چکیده
بازار به عنوان رکن اقتصادی نظام شهری قدمتی طولانی در تمدن مصری دارد. حضور والیان مسلمان در چند سده نخست در مصر بر تغییر وضعیت بازارها و حتی شکل اقتصادی آنها تاثیر گذاشت. دغدغۀ اصلی این پژوهش یافتن پاسخ این پرسش اساسی که کارکردهای اجتماعی-مذهبیبازارهای مصراسلامی در عصر والیان مسلمانچه بوده است؟ جست­وجوهای کتابخانه­ای و مطالعه منابع مکتوب متکی بر شیوه مطالعات تاریخی یعنی روش توصیفی و تحلیلی متکی بر استنتاج و قیاس نشان داد که توسعه موقعیت مکانی فضای شکل گیری بازارها ­به مثابه رکن مهم حیات اجتماعی و تمدنی  در مصر ، زمینه مساعدی را برای برگزاری وگسترش آیین­های ملی و مذهبی فراهم آورده است.برپایی بازارهای مهم در مجاورت مسجد بویژه مساجد جامع موجب پیوستاری اقتصاد و دین شده است .مجموعه در­هم­تنیده از کارکردهای دینی در بازارهای مصر درانعقاد مجلس قرآن­خوانی و حفظ آن و یا برگزاری نماز جمعه و نیز تاسیس نهادهای اقتصادی چون حسبه به عنون تنظیم­کننده کنش­های اقتصادی بازار و همچنین شکل­گیری اصناف و تشکیلات صنفی درون بازار و پیشه­های تخصصی بدرستی متجلی است. علاوه­براین نقش فضای گستردۀ بازار در ایجاد اجتماعات عظیم مردمی علیه حاکمیت سیاسی و نیز حضور بازاریان در شورش­های اجتماعی به علت فشارهای مالی والیان از دیگرسو انعکاس­دهنده نقش­های اجتماعی بازار و بازاریان در جامعۀ مصر عصر والیان بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله English

Religious-social functions of the Egyptian market until the rise of the Fatimids

نویسندگان English

Mohammad MohammadiPour 1
Fatemeh JanAhmadi 2
1 M.A in History/Tarbiat e Modares University
2 Asociated Professor of History
چکیده English

The market, as the economic pillar of the urban system, has a long history in Egyptian civilization. The presence of Muslim governors in the first few centuries in Egypt affected the change of the markets and even their economic form. The main concern of the authors in this research is to find the answer to this basic question, what were the socio-religious functions of Islamic Egyptian markets during the era of Muslim governors? Library searches and the study of written sources based on the method of historical studies, i.e. the descriptive and analytical method based on inference and analogy, showed that the development of the location of the space for the formation of markets as an important pillar of social and civilizational life in Egypt provides a favorable ground for the holding and expansion of national rituals and religious has provided. The establishment of important markets in the vicinity of the mosque, especially the mosques, has led to the continuity of economy and religion. An interwoven set of religious functions such as holding Quran reading meetings and memorizing it, holding Friday prayers, establishing economic institutions such as Hasba as a regulator of economic actions in the market, as well as the formation of guilds and guild organizations within the market and specialized professions are properly manifested in the markets of Egypt. In addition, the role of the vast space of the bazaar in creating large public gatherings against the political rule and also the presence of bazaars in social riots due to the financial pressures of the governors, on the other hand, reflected the social roles of the bazaar and the bazaars in the Egyptian society of the era of the governors.

کلیدواژه‌ها English

Market
Egypt
occupations and guilds
Social function-religious function
ابن تغری بردی،(بی تا)جمال الدین ابی المحاسن یوسف ، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره،مصر، وزارت الثفافه و الارشاد.
ابن خردادبه،ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله،(1889) المسالک والممالک،بیروت، دارصار.
ابن خردادبه،ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله،(1889) المسالک والممالک،بیروت، دارصار.
ابن دایه، احمدبن یوسف الکاتب،(1359)،المکافاه و حسن العقبی، به کوشش محمودمحمدشاکر،قاهره، مکتبه الاستقامه.
ابن دقماق،ابراهیم بن محمدبن ایدم العلایی،(بی تا) الانتصارلواسطه عقدالامصار، بیروت، دارالافاق الجدیده.
ابن رسته،ابو علی احمدبن عمر،(1365)«الاعلاق النفیسه و یلیه کتاب البلدان»، ترجمه حسین قره چانلو، تهران،امیرکبیر.
ابن زولاق، حسن بن ابراهیم،(بی تا)، فضایل مصر واخبارها، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه.
ابن عبدالحکم، ابوالقاسم عبدالرحمن بن عبدالله(1920)، فتوح المصرواخبارها،لیدن.
ابوالفداء،(1392) تقویم البلدان، ترجمه عبدالعلی بیرجندی،تهران، سفیراردهال.
اجتهادی،ابوالقاسم،(1363)بررسی وضع مالی و مالیه مسلمین، تهران،سروش.
اصطخری،بواسحاق ابراهیم بن محمد،(2004)،المسالک والممالک، بیروت،دارصار.
بلاذری، احمد بن محمد بن یحیی ،(1404) فتوح البلدان،بیروت،دارالکتب العلمیه.
بلوی، ابومحمدعبدالله بن محمد،(بی تا)، سیره ابن طولون،به کوشش محمدکردعلی، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه.
بیرونی، ابوریحان،(1380)،الآثارباقیه عن قرون الخالیه، تحقیق و تعلیق، پرویزاذکائی، تهران، میراث مکتوب.
جاحظ، ابوعثمان عمرو بن بحر،(1385)، الحیوان، بیروت، دارالکتب العلیه
سمعانی، عبدالکریم(1395)، الاتحبیر فی معجم الکبیر، بغداد،دارالاوقاف.
سیوطی، جلال الدین،(1299)،حسن المحاضره فی اخبار مصرو القاهره،مصر، مطبعه اداره الوطن.
عبدالله السّلومی،عبدالعزیز ،(1405) دیوان الجند،نشأته و تطوره فی­الدوله الاسلامیه حتی عصر المأمون،
قبادیانی مروزی،ناصرخسرو،(1381)،سفرنامه، تهران، انتشارات زوار.
کندی،محمدبن یوسف،(1958)تاریخ ولاه وقضات، بیروت، موسسه الکتب الثقافیه،
مسعودی،ابوالحسن علی بن حسین،(1965)،مروج الذهب و معادن الجواهر،بیروت، دارالاندلس،الطبعه الاولی.
مسکویه الرازی،ابوعلی ،(1379)تجارب الامم،تهران،سروش.
مقدسی،ابوعبدالله محمدبن احمد ،(1411)، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم،قاهره، مکتبه المدبولی.
مقریزی،تقی الدین ابی العباس احمد بن علی ،(بی تا)المواعظ و الاعتباربذکرالخطط و الآثار،قاهره، مکتبه الثقاوفه الدینیه.
یاقوت حموی، ابوعبدالله، (1995)،معجم البلدان،بیروت،دارصار.
یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب بن جعفربن الواضح،(1422)،البلدان، بیروت، دارالکتب العلمیه.

  • تاریخ دریافت 17 فروردین 1397
  • تاریخ بازنگری 27 خرداد 1397
  • تاریخ پذیرش 25 مرداد 1397