نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایران

2 استاد گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایران

چکیده

در دورۀ قاجار، شکل خاصی از ترکیب قومیتی جمعیت و به‌تبع آن نحوه حکمرانی محلی در خوزستان پدید آمد که بخشی از آن نتیجه ورود قبایل جدید همانند بنی‌کعب بود. در سال 1306 ق. با فرمان آزادسازی کشتیرانی در رود کارون، اقتصاد این خطه مورد توجه بین‌المللی قرار گرفت. با رشد اجتماعی و اقتصادی خوزستان در این دوره، بافت و ساختار جمعیتی نیز تحول گسترده‌ای پیدا کرد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی پیامدهای روند رشد اقتصادی بر ساختار جمعیتی – قومیتیِ جامعه عرب خوزستان است. این مقاله با استفاده از رویکرد آماری و با روش تبیین عقلانی به بررسی تحول ساختار قومی خوزستان در دوره قاجار خواهد پرداخت. یافته‏های مقاله نشان می‏دهد که در اواخر عصر قاجار جمعیت اکثر شهرهای خوزستان افزایش یافت؛ همچنین بافت و ساختار قومی برخی از شهرهای خوزستان به‌دلیل رونق تجارت و مهاجرت متحول شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

 اسناد و کتب اسنادی
آرشیو قطر:
http://www.qdl.qa/en/archive/81055/vdc_100000000282.0x0001e2
نگهبان، عبدالامیر(1306)، اطلاعات مهمه راجع باوضاع طبیعی و فلاحتی خوزستان، سازمان اسناد ملی ایران
روزنامه ها
حبل المتین، سال 33، شماره 7، 17شعبان 1343(13مارچ1925)
کتب
افشار، حسنعلی خان(1382)، سفرنامه لرستان و خوزستان،تصحیح حمید رضا دالوند، تهران، نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
انصاری، مصطفی(1384)، تاریخ خوزستان1878-1925(دوره خاندان کعب و شیخ خزعل)، ترجمه محمد جواهر کلام، چاپ دوم، تهران، نشر شادگان
امیری، مهراب[گردآورنده] (1369)،  ده‌ س‍ف‍رن‍ام‍ه‌، ی‍ا، س‍ی‍ری‌ در س‍ف‍رن‍ام‍ه‌ه‍ای‌ ج‍ه‍ان‍گ‍ردان‌ خ‍ارج‍ی‌ راج‍ع‌ ب‍ه‌ ای‍ران‌، تهران، وحید.
تیموری، ابراهیم (١٣٣٢)، عصر‌ بی‌ خبری‌ یا‌ تاریخ‌ امتیازات در ایران‌، تهران، انتشارات اقبال
چریکف، مسیو(1358) سفرنامه مسیو چریکف، ترجمه آبکار مسیحی، به کوشش علی اصغر عمران، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی
رنجبر، محمد علی(1387)، مشعشعیان، تهران، آگه
عیسوی، چارلز(1389)، تاریخ اقتصادی ایران (عصر قاجار 1332-1215ق) ترجمه یعقوب آژند، تهران، انتشارات گسترده
فوران، جان(1389)، مقاومت شکنده،ترحمه احمد تدین، تهران،موسسه خدمات فرهنگی رسا
قاجار، محمود میرزا(1390)، عهد حسام(سفرنامه لرستان و خوزستان) سال 1245ق، به کوشش ایرج افشار، تهران، موسسه نشر میراث مکتوب
کرزن، جورج ناتانیل(1349)، ایران و قضیه ایران، ترجمه وحید مازندرانی، 2 جلد، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب
کسروی تبریزی، احمد(1356)، تاریخ پانصد ساله خوزستان، تهران، بی نا
لایارد، سر اوستن هنری(1367)، ماجراهای اولیه در ایران یا سفرنامه لایارد، ترجمه مهراب امیری، تهران، انتشارات وحید
مافی، حسین قلی خان نظام السلطنه(1385)، خاطرات و اسناد حسین‏قلى‏خان نظام‏السلطنه مافی، مصحح معصومه مافی و منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان و حمید رام پیشه، ج 3، تهران، نشر تاریخ ایران، چاپ دوم.
نجم آبادی ،حاج عبدالغفار(1341)، سفرنامه خوزستان، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، بی جا
انعام، مهدی‌علی‌السلمان(بی تا)، حکم الشیخ خزعل فی الاهواز(1897-1925) بغداد، منشورات و توزیع‌دارالکندی
الریحانی، امین(1987)، ملوک العرب، الجزء الثانی(عربستان)،بیروت، دارالجلیل الطبعه الثامنه
لوریمر، ج.جی(بی تا)، دلیل الخلیج، جزء الاول، دوحه(قطر)، مکتبه صاحب السمو امیر دوله قطر
مجموعه من المولفین(1989)، الشیخ خزعل امیر المحمره، الدار العربیه للموسوعات، الطبعه الثانیه
آرین نیا، احمد، امین آریان راد(بی‌تا)، «شوشتر»، نشریه دانشنامه جهان اسلام؛ جلد 27
طایی، رضا(1395)؛ تاثیر احداث سد کارون بر تاسیس شهر ناصری و توسعه شهری اهواز؛ مجله جندی‌ شاپور، زمستان ، سال دوم - شماره 8
علم، محمد رضا؛  لجم اورک مرادی، علی (1395)، زمینه های تاریخی نوزایی و توسعه خوزستان(با تکیه بر صدور فرمان آزادی کشتیرانی در رودخانه کارون و کشف و استراج نفت)، پژوهشنامه تاریخ، سال یازدهم، تابستان، شماره43
رشنو، فرهاد(1390)، انتخابات مجلس در خوزستان از صدر مشروطه  تا پایان پهلوی اول، پایان نامه کارسناسی ارشد، تهران:گروه تاریخ دانشگاه تهران